.
Yargıtay hakaret/ağır muaheze ayırımına yönelik kararlarına yeni bir örnek de Jandarma hizmetlisine karşı söylenen ”terbiyesizlik yapıyorsunuz,, terbiyesizlik yapma beni hekimle adam akıllı konuşturmadınız” tabiri oldu.
Vakada; hükümlü olan sanığın, tedavi için hastaneye götürüldüğü ve tabip muayenesi sonrasında randevu tarihini değiştirmek üzere tekrar tabiple görüşme isteğini şikayetçi jandarma hizmetlisinin reddetmesi üzerine, şikayetçiye hitaben ”terbiyesizlik yapıyorsunuz, terbiyesizlik yapma beni tabiple adam akıllı konuşturmadınız” sözlerini kullanmış olması nedeniyle, kamu hizmetlisine hizmetinden ötürü hakaret ettiği gerekçesiyle cezalandırılmasına karar verilmiştir.
Yargıtay ise bu kararı bozarak “söylendiği yan ve vakit ögeleri da gözetildiğinde katılanın onur, onur ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır tenkit niteliğindedir.” dedi
T.C.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi
Esas No:2015/9269
Karar No:2015/13212
K. Tarihi:
Mahallî Mahkemece verilen karar temyiz edilmekle, müracaatın müddeti ve kararın niteliği ile hata tarihine nazaran evrak görüşüldü:
Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi.
Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar dokümanlar ve münasebet içeriğine nazaran yapılan incelemede, başkaca nedenler yanında görülmemiştir.
Ama;
1-) Ceza Umumî Konseyi’nin 14.10.2008 gün ve 170-220 sayılı kararında da belirtildiği üzere; hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan tüzel bedel, kimselerin erdem, haysiyet ve namusu, topluluk içindeki itibarı, öbür fertler nezdindeki saygınlığı olup, bu hatanın oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Somut bir fiil ya da olgu isnat etmek yahut sövmek biçimindeki seçimlik hareketlerden biri ile gerçekleştirilen hareket, bireyin onur, gurur ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte ise hakaret kabahati oluşacaktır.
Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı, vakte, konuma ve duruma nazaran değişebilmektedir. Kamu vazifelileri yahut sivil vatandaşlara yönelik her türlü ağır tenkit yahut rahatsız edici kelamların hakaret hatası bağlamında değerlendirilmemesi, kelamların açıkça, onur, erdem ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil yahut olgu isnadını yahut sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.
İnceleme konusu somut vakada; hükümlü olan sanığın, tedavi için hastaneye götürüldüğü ve hekim muayenesi sonrasında randevu tarihini değiştirmek üzere tekrar hekimle görüşme isteğini şikayetçi jandarma hizmetlisinin reddetmesi üzerine, şikayetçiye hitaben ”terbiyesizlik yapıyorsunuz, terbiyesizlik yapma beni hekimle adam akıllı konuşturmadınız” sözlerini kullanmış olması nedeniyle, kamu hizmetlisine vazifesinden ötürü hakaret ettiği gerekçesiyle cezalandırılmasına karar verilmiştir.
Sanık, iddianamede belirtilen sözcükleri dişi ağrıdığı için ruhsal nedenlerle kullandığını, pişman olduğunu ve şikayetçiden özür dilediğini hatasız olduğunu savunmuştur.
Öncelikle belirtilmelidir ki, kullanılan sözlerin rahatsız edici olduğu açık bir biçimde anlaşılmakla birlikte bu tabirlerin, Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Akdi (Sözleşme) ve Avrupa İnsan Hakları Duruşması (AİHM) içtihatlarında şahsi bir ehemmiyet atfedilen, söz özgürlüğü bağlamında kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
İnsanın serbestçe haber, haber ve oburlarının fikirlerine ulaşabilmesi, edindiği niyet ve kanaatlerden ötürü kınanamaması ve bunları tek başına yahut diğerleriyle birlikte çeşitli yollarla serbestçe söz edebilmesi, savunabilmesi ve yayabilmesi olarak kabul edilen, söz özgürlüğü demokratik topluluğun temelini oluşturan ana ögelerden ve topluluğun ilerlemesi ve bireyin gelişmesi için gerekli temel kurallardan birini oluşturmaktadır.
Anayasa’nın 26. unsurunda, “Herkes, mülahaza ve kanaatlerini laf, yazı, fotoğraf yahut öbür yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.” kararına mekan verilmiştir. Bunun yanında, bu hak, birçok milletlerarası evraka ve duruşma kararına da husus olmuştur. Türkiye’nin de yargılama salahiyetini kabul ettiği AİHM, Sözleşme’nin 10. unsurunun 2. paragrafı saklı tutulmak üzere, söz özgürlüğünün yalnızca topluluk tarafından kabul gören yahut zararsız yahut ilgisiz kabul edilen “bilgi” ve “fikirler” için değil, incitici, şoke edici ya da endişelendirici haber ve tasavvurlar için de makbul olduğunu pek çok kararında yinelemiştir. AİHM’e nazaran tabir özgürlüğü, yokluğu halinde “demokratik bir toplum”dan laf edemeyeceğimiz çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin bir gereğidir.
Bununla birlikte, söz özgürlüğü de mutlak ve sınırsız değildir. Bu hak kullanılırken bireylerin hak ve özgürlüklerini ihlal edecek tavır ve davranışlardan kaçınılması hem ulusal hem de uluslar arası mevzuatlarda taraf almaktadır.
Hakikaten Anayasa’nın 26. hususunda müdafaa altına alınan söz özgürüğü, tıpkı unsurun 2. fıkrasında belirtilen sebeplerle sonlandırılabilir. Binaenaleyh anılan unsur ile Anayasanın 13. unsuruna nazaran, söz özgürlüğüne yönelik sınırlamalar ancak kanunla yapılabilir ve demokratik topluluk nizamının gereklerine ve ölçülülük unsuruna alışılmamış olamayacağı üzere hak ve özgürlüklerin özlerine de dokunamaz.
AİHM’e nazaran, öncelikle sözlerin bir olgu isnadı mı yoksa paha yargısı mı olduğu belirlenmelidir. Çünkü olgu isnadı kanıtlanabilir bir husus iken, bir bedel yargısının kanıtlanmasının istenmesi dahi tabir özgürlüğüne müdahale sayılabilecektir. Yargılamaya husus olan tabirler şayet bir kıymet yargısı içermekte ve somut bir olgu isnadından bahsedilemeyecekse, bedel yargılarını destekleyecek ‘yeterli bir altyapının’ mevcut olup olmadığı AİHM tarafından göz önünde bulundurulmaktadır. Çünkü kıymet yargılarının dahi zahir seviyede olgusal temel içermesi gerektiği kabul edilmektedir. Öte yandan, hiçbir doneye dayanmayan ve hiçbir altyapısı bulunmayan bir paha yargısı AİHM tarafından da söz özgürlüğü hudutları içerisinde kabul görmemektedir.
Olgu isnadı içeren tabirler konusunda ise, en azından birinci bakışta sağlıklı görünen delil sunulması gerektiği kabul edilmektedir. Elbette ki, bu deliller sunulamadığı takdirde, AİHM, tezlerin gerçekliğinin kanıtlanmasını beklemektedir.
Kamu hizmetlilerinin, vazifelerini bölgesine getirirken performanslarını etkilemeyi ve kamuoyunun bu insanlara olan itimadına zarar vermeyi amaçlayan aşağılayıcı ve hakaret içerikli akınlara karşı korunmaları gerekmektedir. Çünkü, kamu hizmetlileri, siyasetçilerden farklı olarak, kendilerini kamuoyunun kontrolüne açmamakta; başkaca hizmetlerini yanına getirirken kamuoyunun inancına gereksinim duymaktadırlar. Burada korunan temel paha, ilgili kamu hizmetlisinin bizatihi kişiliği ya da şöhreti olmayıp, o kişinin konumuna getirdiği kamusal vazifeye kamunun duyduğu inancın demokratik bir topluluktaki değeridir.
Kendilerine muayyen idari salahiyetler verilmiş hizmetlilerin, kelamlarına ve fiillerine getirilen tenkitlere daha fazla hoşgörü göstermeleri gerektiği ise AİHM içtihatlarında kabul edilmektedir.
AİHM, kamu hizmetlilerine karşı yapılmış hakaret içerikli sözlerle ilgili bir müracaatta, müracaata mevzu kelamların, kamuoyunun laf konusu vazifelinin performansına duyduğu itimadı ortadan kaldırmaya yönelik gerçek bir tehlike meydana getirip getirmediğini incelemektedir.
Sonuç olarak, sanığın kullandığı sözler, söylendiği taraf ve vakit ögeleri da gözetildiğinde katılanın onur, onur ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır muaheze niteliğindedir. Aksi düşünülecek olursa, cürümle korunmak istenen kıymet ölçüsüz bir halde genişleyecek ve tabir özgürlüğünü ön plana çıkaran cihanşümul hukuk tasavvuruyla bağdaşmayan bir tahlil manasına gelebilecektir. Bu itibarla, hakaret kabahatinin ögelerinin somut hadisede oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraati noktasına, hükümlülük kararı verilmesi,
2-) Kabule nazaran de;
TCK’nın 53/1-b hususunda yan alan hak yoksunluğunun uygulanmasına ait kararın, Anayasa Duruşması’nın 08.10.2015 tarih ve 2014/140 esas, 2015/85 sayılı kararıyla iptal edilmesi nedeniyle pratik imkanının ortadan kalkmış olması,
Bozmayı gerektirmiş ve sanık …’un temyiz nedenleri noktasında görüldüğünden, tebliğnameye karşıt olarak, KARARIN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere belgenin esas/hüküm duruşmasına gönderilmesine, 09.12.2015 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Memurlar
