2008 yılında prematüre bir bebek dünyaya getirdikten sonra geçirdiği dönüşümün akabinde, benzeri bir süreç yaşayan öbür ailelere dayanak olmaya gönül veren İnci Candemir, 2013 yılında ABD/Minnesota Üniversitesi’nde Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı ve Eğitmenliği programını tamamladı. Candemir, bu programın Türkiye’deki birinci ve tek temsilcisi olarak PBED (Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı) merkezini kurdu ve ailelere rehberlik etmeye başladı. Prematüre bebeklerin ailelerine rehberlik etmek gayesiyle çeşitli çalışmalar gerçekleştiren İnci Candemir’in İnkılap Kitabevi’nden çıkan yeni kitabı Prematürelerin Gücü Ismine, prematüre ebeveynlerin hekim ve hemşireleri anlamalarına yardımcı olmayı hedefliyor. Bahse sıhhat çalışanlarının açısından bakan kitap, hekim ve hemşirelerin hangi koşullarda, hangi hislerle çalıştığına dikkat çekerken ne kadar büyük bir yük taşıdıklarına da değiniyor. Prematürelerin Gücü Ismine, hem ebeveynlerin hem de sıhhat çalışanlarının mucizelere tanıklık etmek için var gücüyle çalıştığını gözler önüne seriyor. Biz de Candemir ile Akşam Cumartesi için bir söyleşi gerçekleştirdik. Candemir’in sorularımıza karşılıkları şöyle.
ANNE İÇİN TARİFSİZ BİR TRAVMA
Bu doğumun akabinde nasıl bir ruhsal sürece girdiniz?
Oğlumuz 24 haftalık ve 670 gram olarak apansız dünyaya geldiğinde dünya başımıza yıkıldı. Hayat hududunda ileri derecede prematüre doğan oğlumuz için hekimler yüzde 40 hayat bahtı ve yüzde 95 pürüzü olma olasılığından kelam etmişti. Erken doğum her anne için tarifsiz bir travma, şok ve çaresizlik hissi. Büyük hayal kırıklığına eşlik eden birinci his ağır bir suçluluk duygusu, ben nerede yanlış yaptım ve sonu gelmeyen sorular. Bebeğin sıhhat istikametinden yaşadığı belirsizlik ve riskler ise anne baba olarak yönetilmesi imkansız bir endişe ile baş başa kalmanıza neden oluyor. Bu çaresizlik insanın kendini başı kesilmiş tavuk üzere hissetmesine neden oluyor. Evladınız ömür gayreti verirken, hekimler sizi her şeyin en berbatına hazırlamaya çalışıyor. Bir yanınız umut etmek ve bebeğinize bağlanmak istiyor öteki yanınız ise en makûs senaryoya hazırlanmaya çalışıyor. Delirmek üzere bir şey. Daima dinmeyen bir ağlama hali.
ANNELER ÂLÂ OLURSA BEBEKLER DE YETERLI OLUR
Pekala, hangi evreden sonra bir danışan durumuna geldiniz, buna nasıl karar verdiniz?
2013 yılında oğlumuz tüm beklenen gelişim problemlerini başarılı bir halde geride bıraktıktan sonra karanlık başlayan öykümüzün diğer ailelere umut ve ilham olması için 670 gram ile hayata Tutunmak isimli kitabımı yazdım. Kitap yayınladıktan sonra daha fazlasını yapmak istedim. Hayata bir minnet ve bir teşekkür borcu olarak diğer ailelere dayanak olmaya, rehberlik etmeye gönül verdim. Türkiye ‘de bu mevzuda büyük bir muhtaçlık olduğunu fark ettim. 2014 yılında ABD Minnesota Üniversitesi’nde Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı ve Eğitmenliği sertifika programına katılarak tamamladım. Misyonum ve inancım o ki anneler iyi olursa bebekler de iyi olur. Araştırmalar bebek ile anne ortasındaki bağın kuvöz ortamında dahi devam ettiğini ve bebeklerin annelerinin hislerini hissettiğini göstermektedir. Bu nedenle anne ve baba olarak bebeğimizin iyileşmesi ve gelişimi için sağlayabileceğimiz en büyük yarar yapabileceklerimize odaklanmak. İnsan bildiği şeyden korkar, Danışmanlık ve eğitim dayanağı verdiğim aileleri prematürelik gerçeği hakkında bilgi ile güçlendirmeyi amaçlıyor PBED programı.
Prematüre bebek sahiplerine nasıl ve hangi bahislerde danışmanlık yapıyorsunuz?
Eğitimin hedefi ağır bakım sürecine ailenin dahil edilmesi ve böylelikle bebeğin iyileşmesine katkı sağlanmasıdır. Bebeğin meskendeki bakımına hazırlıklı olmak, ağır bakım süreci boyunca iyi bir geleceğe odaklanma imkanı yaratır. Prematüre bebeğin meskendeki bakım sürecine yönelik tasaların giderilmesi, temel bakım konusuna rehberlik edilmesi ve ailenin desteklenmesi programın ana emellerinden biridir.
ÜLKEMİZİN SIHHAT SİSTEMİ BU MEVZUDA ÇOK İLERİDE
Onların eksiklikleri ya da dertleri daha çok hangi istikamette?
Ailelerin pek çok telaşlarına eşlik eden en öncelikli soru, erişkinlerdeki sıhhat meseleleri üzere ‘Acaba öbür hastane, falanca tabip daha iyi bir bakım mı sağlar bebeğimize?’ sorusudur. İlgili doktor tarafından gerekli görülmediği takdirde bebek dünyaya geldikten sonra katiyen hastane değişikliğine gidilmemelidir. Ailede, yaşayacak mı, engelli bir birey mi olacak üzere maalesef çok fazla bilgi kirliliğinden kaynaklı baş karışıklığı yaratan sorular oluşmaktadır. Meğer prematüre bebekler çok güçlü ve ülkemizde bu bahiste sıhhat sistemi dünya ile birebir hatta birçok ülkeden daha ileri düzeydedir. Ancak ailelerin bilgi seviyesi maalesef çok hudutlu ve ailelerin yaptığı en büyük yanlış bebeklerinin yaşadığı tıbbi meselelere ve hususlara odaklanmaları. Halbuki bunun için uzun yıllar çok ağır bir eğitim almış olan sıhhat çalışanlarına tam teslimiyet içinde güvenmek gerekli. Anne baba olarak “biz neler yapabiliriz”e odaklanmaları gerekli. Bu şuurun ülkemizde oluşması için büyük uğraş içindeyim ve üç kitap yazdım, YouTube ve Instagram üzere toplumsal medya mecralarında aralıksız olarak içerik üretmeye çalışıyorum. Tüm doktorların de üzerinde uzlaştıkları ve ailelere vermek istedikleri ileti bu “olumlu düşünün, bilinçlenin, bebeğinize inanın, bizlere inancın.” Bilgi ve ilgi çok değerli, ailelere birinci derslerde söylediğim şu; Az korkun çok umut edin (çünkü korkmayın diyemem) lakin prematüre bebekler annelerin karnında değil kalbinde sevgi ve dua ile büyürler.”
TOPLUMUN BİLİNÇLENMESİ ÇOK DEĞERLI
Türkiye’de prematüre doğum hakkında ne biliniyor?
Maalesef prematürelik kavramı öbür sıhhat meselelerine benzetilmeye çalışılıyor ve ferdî tecrübelerden ve en çok da öteki prematüre bebek kıssalarıyla benzerlikler kurulmaya çalışılıyor. Bu benzetmeler de maalesef daima olumsuz kıssalardan ve internet ortamında yer alan geçersiz bilgi kirliliğinden kaynaklanmaktadır. Bir de etrafın aileye bu devirde söylediği şeyler çok yaralayıcı oluyor. Bu nedenle annelerden gelen istek üzerine son iki kitabımda ‘Prematüre bebek annesine söylenmesi ve söylenmemesi gerekenler’ başlığı altında bilgilere yer verdim. Toplumun bu mevzuda bilinçlenmesi çok değerli. Prematüre bebek kavramı çok yanlış bilgilerle dolu ve bu durum ailelerin yaşadığı zorluğu bin kat artırıyor.
Annenin erken doğum ile yaşadığı suçluluk duygusu, etraftan gelen kelamlar ile içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Eğitimlerimde ve verdiğim konferanslarda ailelerden söyle istekler geliyor “Keşke bu anlattıklarınızı kayınvalidem ve annem de duysa. Bu nedenle eğitimlerime aile büyüklerinin de katılmasını çok önemsiyorum. Prematürelikle ilgili yanlışsız bilgi, olumlu algıyı sağlıyor ve tüm taraflara moral oluyor.
BU YABANCI BİR DÜNYAYA YAPILAN KUVVETLI BİR SEYAHAT
Danışmanlığınızın akabinde o ailelerden nasıl geri dönüşler alıyorsunuz?
Çok lakin çok duygusal geri dönüşler alıyorum. Hayatlarının en güç ve en karanlık günlerine eşlik ediyorum. Onlara tünel ucunda ışık olduğunu göstermeye çaba ediyorum. Büyük bir minnet, sonsuz teşekkür ve vefa duygusu içinde oluyorlar. Bu mesleğe başlayalı 4-5 yıl oldu hala bana bebeklerinin son fotoğrafını gönderen, dua gönderen aile büyükleri var. Prematüre bebek anneligi, birlikteliğinize doyamadığınız bebeğinizle, yabancı bir dünyaya yaptığınız şiddetli bir seyahat. Bu seyahatte yol arkadasınıza, canınıza, sıkı sıkıya sarılırken en ağır hissedilen duygu ise ‘çaresizlik. Aldığım geri dönüşler çoklukla şu içerikte: “Sevgili Inci Hanım hayatımıza girdikten sonra, pek çok mevzuda önümüz aydınlandı. Konutumuza yaptıgı ziyaretleri sabırsızlıkla bekledik, her vakit yüksek derecede olumlu güç kaynagımız oldu. Birinci buluşmamızdan itibaren benim gereksinimim olan sonsuz olumlu enerjiyi, ümidi ve bilgiyi benimle paylastı. Bu kaygı tünelinde aklımı kaybetmeden sonuna kadar yürüyebilmemde emeği çok büyük. Bebeklerimi beklerken ve onlara bakarken yapmam gereken pek çok şeyi ondan öğrendim fakat en değerlisi memnun sonla biten bir öykünün kahramanı olarak yol boyunca bana daima umut verdi.”
EMPATİ VE DÜZGÜNLÜK HALİNİN HAKİM OLMASI GEREKİR
Pekala, bu kitabınız ne anlatıyor? Nasıl bir tecrübe sürecinin eseri?
Birinci kitabım 670 Gram ile Hayata Tutunmak ailenin kuvvetli seyahatinde hislerine tercüman oldu. İkinci kitabım Prematüre Bebek Bakımı prematüre bebek hakkında bilinmesi gerekenleri kapsıyordu. Üçüncü kitabımı yazma nedenim öncelikle prematüre gücü kavramı ile ailelere takviye verirken duygusal bakım da sağlamak. Ailelerle yapmış olduğum çalışmalarım sırasında sıhhat çalışanları ile kesişen seyahatim ‘prematüre gücü’ kavramının kapalı kahramanları doktor ve hemşirelerin ömürlerine yakından tanıklık etmeme imkan sağladı. Hepimiz bir bütünün modülü olduğumuz için sıhhat çalışanları, bebek ve aile ortasında tüm taraflara hakikat empati, takviye, anlayış ve iyilik halinin hakim olması gerekmektedir. Prematürelik kavramı üçlü bir sacayağından oluşmaktadır ve tarafların iyilik hali birbirine direkt tesir yapmaktadır. Tüm tarafların güç şartlar altında iyi hissedebilmesinin yolu ise anlaşılmaktan geçmektedir. Bu kitabın Prematüre bebek sahibi aileler ile sıhhat çalışanlarının birbirlerinin dünyasına kendi gözünden, penceresinden bakabilmeyi sağlayacağına inanıyorum. Kitapta birbirinden pahalı 12 yenidoğan ağır bakım doktoru ve 12 Hemşirenin gözünden, gönlünden ve kaleminden mucize prematüre bebek kıssaları yer almaktadır. Ayrıyeten anne ve babaların kendi bebekleri ile ilgili olan his ve tecrübelerine yer verilmiştir. Bu manada kıssaların her biri belgesel niteliğinde, ömürden kesit veren eşsiz bir tecrübe sunmaktadır.
Ali Demirtaş
[email protected]
Akşam Gazetesi / Cumartesi Eki
Memurlar
