Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Risk idaresi dediğiniz şey nedir? Daima söylüyoruz ya ‘Deprem öldürmez, bina öldürür.’ diye. Yani ben birey olarak çocuklarıma bina yaparken mezar yapmamam lazım.” dedi.
Oktay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’nin afetlerle çaba çalışmalarında geldiği noktayı anlattı, değerlendirmelerde bulundu. 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yaralı kurtulup hayatta olanlara ise iyi ve sağlıklı bir ömür dileyen Oktay, tekrarının yaşanmamasını temenni etti. Afetlerin unutulmaması açısından 17 Ağustos’un kıymetli olduğunu belirten Oktay, Marmara Depremi’ni Türkiye’nin afetle uğraşında bugüne kadar bir avantaj olarak değerlendirdiklerini aktardı.
– “17 Ağustos’tan bugüne harika bir fark var”
Marmara Depremi’nden bugüne kadar Türkiye’de çok şeyin değiştiğine dikkati çeken Oktay, şöyle konuştu:
“17 Ağustos’ta kendi Bakanlar Konseyi üyeleriyle bile irtibat sağlayamayan bir hükümetten ve sarsıntıya müdahale manasında alana inemeyen bir hazırlıksız süreçten bugün dünyanın en iyi sistemine sahip olan, yalnızca Türkiye’deki kendi vatandaşına bir şey olduğu vakit değil, dünyanın neresinde olursa olsun anında harekete geçebilen ve oraya ulaşabilen bir Türkiye’den bahsediyoruz. 17 Ağustos’tan bugüne mükemmel bir fark var. Burada Sayın Cumhurbaşkanımızın çok güçlü dirayetli liderliği, duruşu çok kıymetliydi. Ben AFAD Başkanlığı yapan bir arkadaşınız olarak tabir ediyorum; Cumhurbaşkanımızın net talimatı, ‘Artık Türkiye birikimlerini bir büyük devlet aklına dönüştürmek zorunda’ halindeydi. Yani rastgele bir afet olduğunda anında ona koşmaya çalışan ve elinden ne geliyorsa yapabilen değil, güçlü bir sistemi ve altyapısı olan, her bir afetten öğrenen ve çok sistematik bir biçimde alanda neye gereksinim varsa o muhtaçlığı karşılayabilen ve hem afet bölgesini hem de vatandaşını süratle ayağa kaldıran yapısal bir dönüşüme muhtaçlığımız vardı. Cumhurbaşkanımızın ‘Bu sistemi ya kuracağız ya kuracağız.’ dirayeti ve talimatıydı. Hamdolsun Türkiye, bugün bunu kurmuş durumda. Bunu müdahale boyutunda kurduk. Bugün Türkiye Cumhuriyetinin her bir vatandaşı Türkiye’de ya da dünyanın neresinde olursa olsun biliyor ki başına bir şey gelirse devleti yanında olur ve olacak.”
Afetin üzerine devletin merkezde ve yereldeki bütün imkanlarıyla gidildiğinde sonuç alınabileceğini kaydeden Oktay, bu durumda ülkedeki tüm kaynakların, afet idaresinde kullanılacak bir kaynağa dönüştüğünü, milyar dolarlar harcanmasına gerek kalmadığını belirtti.
Oktay, Afet ve Acil Durum Idaresi (AFAD) Başkanlığında afet idaresinin yanı sıra acil durumların idaresi konusunda da iyi bir kabiliyet sağladıklarını lisana getirdi.
Afet ve acil durum idaresinde süratli karar almanın ehemmiyetine dikkati çeken Oktay, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne atıfta bulunarak daha evvel yaşanan zelzele, sel üzere afetlerde olduğu üzere bugün de yeni tip koronavirüs salgınına karşı alınan tedbirler noktasında süratli karar alınıp uygulamaya geçilebildiğini anlattı.
Şahısların afetlere hazır hale getirilmesinde eğitimin değerine işaret eden Oktay, afetlerle ilgili çalışmalarda son yıllarda risk idaresine odaklandıklarını belirtti. Oktay, “Merkezi ve mahallî yönetimlerimizle birlikte yürüyeceğimiz çok önemli bir yol var. Risk idaresi dediğiniz şey nedir? Daima söylüyoruz ya ‘Deprem öldürmez, bina öldürür.’ diye. Yani ben birey olarak çocuklarıma bina yaparken mezar yapmamam lazım.” sözlerini kullandı.
– “Yönetmeliklere uygun bina yapıldığında afetlerden çekinmeye gerek yok”
Daha evvel yayımlanan sarsıntı yönetmeliklerine değinen Oktay, son çalışmayla Türkiye’nin öteki ülkelerden daha ileri boyutta bir yönetmeliğe sahip olduğunu, rastgele bir bina yapacak birinin buna uyması halinde afetlerden çekinmesine gerek kalmadığını söyledi.
Japonya’nın 9 şiddetinde zelzelelerle sarsılmasına karşın önemli bir hasar görmediğine işaret eden Oktay, bunun, risk idaresini hakikat yapmakla gerçekleştiğini, mahallî idareler ve bireyler nezdinde bu şuurun sağlanması gerektiğinin altını çizdi. Oktay, “Kendi çocuğuma bir mesken satın alıyorken yahut bir konut yapıyorken birinci dikkat etmem gereken meskenin görüntüsü olmamalı. Konutun genişliği, metrekaresi, şu ya da bu olmamalı. Bu bina sarsıntıya güçlü mıdır değil midir? Buna bakmamız lazım.” diye konuştu.
– “Afet olduğunda tüm dataları ‘Atlas’tan görebileceğiz”
Türkiye Zelzele Tehlike Haritası üzerinden fay sınırlarını gösteren Oktay, rastgele bir yapının inşa edileceği alanın koordinatları girildiğinde o bölgenin zelzeleye dayanıklılığıyla ilgili dataların alınabildiği bir sistemin olduğunu anlattı.
Coğrafik Bilgi Sistemi Şurası bünyesinde afetlerle ilgili büyük dataya götürecek farklı bir çalışma bulunduğunu aktaran Oktay, şunları söyledi:
“Siz valisiniz, kaymakamsınız yahut belediye liderisiniz. Rastgele bir afet olduğunda neye gereksiniminiz var? Hastaneler, okullarla ilgili durumları yahut kaynaklarınızı, ulaşımı görmek istiyorsunuz. Tamamını tek bir bilgi sisteminden ‘Atlas’tan görebileceksiniz. Merkezden baktığınızda da merkezi yönetim olarak gerek bakanlıklar gerek Cumhurbaşkanlığı boyutunda baktığınızda bütün Türkiye’deki durumun net fotoğrafını çekeceğiz. Yalnızca afetleri konuştuk burada fakat bu tüm alanlarla ilgili. Bu sistemi kullanmaya başladık. Bir kenti bütün her şeyiyle görebiliyorsunuz. Bir binanın koordinatını görebiliyorsunuz. Koordinatları girilmiş durumda. Yani rastgele bir binada o binanın ne vakit yapıldığını, kim tarafından yapıldığını, sarsıntıya dayanıklılığına kadar işleyebileceğimiz boyutlarını göreceğiz ve oradan simülasyon yapıldığında da zati ne kadar hasar olabileceğini evvelden görebileceğiz. Risk idaresi bunun için kıymetli. Yağış yağdığında sizin bulunduğunuz bölgenin ne kadarlık bir sele maruz kaldığını fiilen simülasyonla göreceksiniz. Yani sizin binanız etkileniyor mu etkilenmiyor mu, bulunan dere bunu kaldırabiliyor mu kaldıramıyor mu?”
– “Herkesin üzerine düşeni yapması gerek”
Kamunun üzerine düşeni yaptığına lakin herkesin sarsıntıya karşı kendi konutunda yapması gerekenler de bulunduğuna dikkati çeken Oktay, şöyle devam etti:
“Bizim meşhur koca koca gardıroplarımız olur değil mi? Tam bir mevt makinasıdır. Sarsıntı bölgesindeyseniz bunları sabitlemek zorundasınız ki rastgele bir hadisede üzerinize düşmesin. Kolay üzere gözüken lakin çok önemli sonuçlar doğuran şeyler bunlar. Lokal yöneticisiniz, ‘Benim beldem, ilçem ne kadar hazır?’ demelisiniz. Bir kişi çok şeyi değiştirebilir. Bizim bu bireylere gereksinimimiz var. ‘Afetler olmadan evvel afetlerin önüne geçebilirim.’ dediğimiz bu. Riskin idaresiyle alakalı. Herkesin buna odaklanması gerekiyor.”
-“Afete güçlü bir Türkiye’yi inşa edeceğiz”
Beyrut Limanı’nda meydana gelen patlamayla sarsılan Lübnan’a ziyaretini hatırlatan Oktay, patlamanın yaşandığı bölgedeki arama kurtarma çalışmalarının AFAD, Ulusal Medikal Kurtarma Takımı (UMKE) ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının takımlarınca yapılmasının, Türkiye’ye inancın tabiri olduğunu söyledi.
Burada Türkiye’nin örnek teşkil edebileceğini kaydeden Oktay, “İnşallah biz afete güçlü bir Türkiye’yi de inşa edeceğiz ve bunu günbegün yapıyoruz.” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, beşerle ilgili en kıymetli mevzunun bilinçlenme olduğunu, Kovid-19 ile çabada de kamu olarak üzerlerine düşenleri yerine getirdiklerini, vatandaşların da paklık, maske ve fiziki uzaklık kurallarına riayet etmeleri gerektiğini kaydetti.
Memurlar