Bütün araştırmalar gösteriyor ki, bayanın olduğu çalışma hayatında randıman daha yüksek. Tekrar emsal araştırmalarda bayanın çalışma hayatına katılmasıyla dünyada sağlanan katma bedel trilyonlarca dolar artıyor… Buna karşın bütün dünyada, her şeye karşın en büyük sorunları, bayanın çalışma hayatında, tıpkı işi yaptığı erkekler kadar fiyata ulaşamaması, hak ettiği halde yöneticilik durumunda erkeklerden geride kalması olarak öne çıkıyor. Ülkemizde ise son yıllarda bayanın gerek girişimcilik, gerek iş hayatında yöneticilik durumlarında süratli bir artış yaşanmaya başladı. Bu bahis gündeme geldikçe, şirketler “Bizde yönetici bayan oranı” diye başladıkları açıklamalarını artırdı, bu tarafta bir farkındalık oluştu. Hatta bayan yönetici ve çalışan sayısı açısından ismi konulmamış bir yarış bile kelam konusu. Ama bu yarış birden fazla vakit ‘sayıda’ kalıyor ve bayan daha az fiyatla hak ettiğinden daha düşük bir konumda çalışmaya mecbur bırakılıyor. Son yıllarda ülkemizde çalışma hayatında cinsiyet eşitliği kavramına dair çalışmalar, ‘iş adamı’ yerine ‘iş insanı’ denilmesi noktasında maksadına ulaşmış üzere görünse de kavram kaosunun sürdüğü kesinlikle. Çalışma hayatında cinsiyet eşitliği, sözler yerine uygulamada yer bulmadıkça gerçek maksada ulaşmış olmayacak. Bir iş açığı için aranan insan kaynağı için bayan mı, erkek mi diye bakılmadığı vakit muvaffakiyet gelecek.
Öte yandan sahibi ya da yöneticisi bayan olan şirketlerde, bayanların daha kolay yönetici olduğu, bu şirketlerde toplumsal tarafı ağır basan çalışmaların arttığı ve bayanın emeğiyle ön plana çıktığı da bir gerçek…
BAYANIN EMEĞİNE IŞIK TUTTULAR
Bayanın günlük hayatını yaşarken yaptıkları, el emeği, göz parıltısı yapıtları çok pahalı birer eser. Bu eserler, yeniden bayan yöneticiler tarafından gün yüzüne çıkarılıyor. Vereceğim birkaç örneğe Kale Kümesi ile başlamak isterim. Merhum İbrahim Bodur’un vefatından sonra kümenin idaresini üstlenen Zeynep Bodur Okyay, şirketin idaresinin yanı sıra, etrafını de kalkındırmak için çalışıyor. Etraf köylerdekilerin emeğinin pahalanması için kooperatifler kurulmasına öncülük eden Okyay, bayanların emeğini değerlendirdiği köylere Nevruz köyü ile devam etti. Artık de bu köydeki bayanlar el işlemelerinden gelir elde ediyor. Tekrar bayan yöneticiye sahip şirketlerden Metro ve CEO’su Sinem Türüng, ÇATOM bünyesinde çalışan bayanların ürettiği maskelerin satışını başlattığını duyurdu.
Türk Telekom, örgü bebekler yapan bayanların emeklerinin maddi pahaya dönüştürülmesi için bayanlara takviye veriyor. Turkcell, ‘Şartlar Eşit, Bahtlar Eşit’ diyerek yeni mezun bayan mühendislerin eğitim programylarıyla işe atılmasına takviye sağladı. Aras Kargo da Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Billur Kaymak Burkutoğlu idaresinde bayan istihdamına öncelik verenlerden.
BAYAN YÖNETİCİ KARLILIĞI ARTIRIYOR
Başlıktaki sonuç bir tez değil gerçek… Yapılan çalışma ve araştırmalar, bayanın iş hayatına katılmasının emeğin değerlendirilmesinin yanı sıra, verimlilikte de çok kıymetli bir tesir yaptığı gerçeği, araştırmalarla da ortaya çıkıyor. Türkiye’de toplam istihdamın yaklaşık yüzde 15’i perakende kesiminde çalışıyor ve bunun yaklaşık yüzde 25’i bayan. Bankacılık dalında yüzde 50’ye varan bayan çalışan oranı mevcut ve bu kesimdeki bayan yönetici sayısı da öbür kesimlere nazaran oldukça yüksek. Dünya çapında yapılan bir araştırmada ise üst seviye yönetici rollerinde en az yüzde 30 oranında bayan bulunan şirketlerin net karının başka şirketlere nazaran yüzde 6 daha fazla olduğu görülüyor.
MAKSAT 10 MİLYON BAYAN ÇALIŞAN DAHA
Bayan çalışan sayısının artması, dünyanın ekonomik iyileşmesi için de hayati ehemmiyet taşıyor. Türkiye İnsan İdaresi Derneği (PERYÖN) Lideri Berna Öztınaz, OECD ülkelerinde iş gücüne iştirak oranının yüzde 65’e yakınken, Türkiye’de bu oranın yüzde 31,9 olmasının kabul edilebilir olmadığını söz ediyor ve bu farkın lakin 10 milyon bayanın iş hayatına katılmasıyla kapanabileceğini belirtiyor. Bu bahiste bütün dünya ülkeleri çalışma yapıyor. G20 başkanları, 2025’e kadar iş gücüne iştirak farkını yüzde 25 azaltmayı taahhüt etti. Bu gerçekleşirse global iktisat 5,8 trilyon dolar kazanacak, bu sayı pandeminin yaralarını sarmada büyük katkı yapacak.
BANKACILIKTA BAYAN ORANI SÜRATLİ ARTIYOR
Bayan istihdamının bankacılık bölümünde çok yüksek olduğu çok bilinen bir gerçek. Bayan yönetici manasında da epeyce iyi bir yere sahip bankacılık kesimi. Akbank’ın İdare Heyeti Başkanlığı Suzan Sabancı Dinçer tarafından yürütülüyor. ING Bank, Pınar Abay’ın genel müdürlüğünde yıllardır kıymetli bir yer edindi Türkiye’de. Son olarak Etkin Bank’ta da Ayşegül Adaca, genel müdürlük vazifesine atandı. Daha evvel de çok sayıda banka genel müdürlük koltuğunu bayanlara emanet etmişti. Bölümde bayan çalışan oranı yüzde 55 düzeyindeyken, Yapı Kredi ise bu oranın kendi bünyesinde yüzde 62 olduğunu açıkladı. Bankada bayan yönetici oranı ise yüzde 49,5 üzere yüksek bir oranda seyrediyor.
CANAN ERASLAN
Memurlar
