– Yükseköğretim Kurulunca (YÖK), Türkiye’deki vakıf yükseköğretim kurumlarına ilişkin akademik, idari ve mali dataların yer aldığı “Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2020” raporu hazırlandı.
YÖK yetkililerinden alınan bilgiye nazaran, bu yıl üçüncüsü yayımlanan ve paydaşların ilgi gösterdiği “Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2020” raporu, sistemin güçlü ve zayıf istikametlerini ortaya koydu.
YÖK tarafından yapılan denetlemelerdeki tespitlerinin yanı sıra vakıf üniversitelerinin dünya sıralamalarındaki yerleri ve imtihan muvaffakiyetleri da raporda yer aldı.
Buna nazaran, 77 vakıf yükseköğretim kurumunun 47’si İstanbul’da yer alıyor. 3 yıl evvel bölgelere nazaran ayrım yapılarak aranan minimum kaidelerin yükseltilmesi sonucu, İstanbul için yapılan üniversite kurma müracaatlarında azalma görüldü.
Birincisi 2018 yılında yayımlanan rapora her yıl yeni başlıklarda bilgiler ekleniyor. Bu yıl evvelki yıllardaki datalara ek olarak vakıf yükseköğretim kurumlarının toplam gelir ve sarfiyatlarına yönelik detaylar, öğretim elemanlarına ödenen taban ve azami fiyatlar, toplam ve öz kaynaklı Ar-Ge bütçelerinin yanı sıra gerçekleşen Ar-Ge harcamaları, öğretim üyesi yetiştirmeye katkı olarak bedellendirilen araştırma vazifelisi sayıları, öğretim elemanı ve idari işçi sayıları; hukuk, tıp, diş hekimliği, eczacılık programlarının yanı sıra öğretmen yetiştiren programlar ve mühendislik programlarına ilişkin sıralamalar da raporda yer aldı.
– Ar-Ge bütçeleri
Vakıf yuksekogretim kurumlarının 2018-2019 YOK Denetleme Heyeti tarafından hazırlanan son kontrol raporlarına nazaran toplam Ar-Ge butcelerinin 751 milyon 88 bin 285 lira, toplam oz kaynaklı Ar-Ge butcelerinin ise 172 milyon 432 bin 461 lira olduğu tespit edildi.
Toplam arastırma proje butcesinin ortalaması 3 milyon 83 bin 21 lira olarak tespit edildi. Bunun yanında öz kaynaklı arastırma proje butcesinin ortalaması 2017-2018 devrinde 58 bin 811 lira iken 2018-2019 devrinde bu sayı yaklasık 8,3 kat artısla 488 bin 243 liraya ulaştı.
2018-2019 egitim ogretim yılında 12 vakıf yuksekogretim kurumunun oz kaynaklı arastırma proje butcesinin bulunmadıgı lakin 7’sinin dıs kaynaklı proje butcelerinin oldugu, 5 vakıf yuksekogretim kurumunun Ar-Ge icin hic harcama yapmadıgı tespit edildi. 38 vakıf üniversitesinin toplam araştırma bütçesinin ise 1 milyon liranın üzerinde olduğu ortaya çıktı.
Bunun yanı sıra bu yıl YÖK tarafından belirlenen öğrenci gelirinin yüzde 1’i kadar zarurî Ar-Ge bütçesi konusunda ise belli kalemler temel alındı. YÖK’ün raporunda, bu kalemlere ve bütçelerin yanı sıra harcamalara da yer verildi.
– Akademik ve idari işçi
Vakıf üniversitelerinin öğretim üyesi ve idari işçi sayılarına da yer verilen raporda, şimdi mezun vermemiş, öğrenci sayısı düşük olan üniversitelerde takımlı öğretim üyesi başına öğrenci sayısı doğal olarak yüksek görüldü.
Lakin takımlı öğretim üyesi başına 50’den fazla öğrenci düşen 18 üniversite olması ise dikkati çekti. İdari işçi sayısının öğrenci ve akademik işçi sayısına nazaran orantısız yüksek yahut düşük olması da göze çarpan datalar ortasında yer aldı.
Programlara nazaran aranan minimum öğretim elemanlarında yapılan iyileştirmelerle akademik işçi sayısında gelecek yıllarda artış beklendiği söz edildi.
– Kütüphaneler
Vakıf yuksekogretim kurumları, 2017-2018 egitim ve ogretim devrinde kutuphane icin toplamda 60 milyon 242 bin 501 lira harcama yaparken, bu sayı 2018-2019 egitim ve ogretim periyodunda yüzde 42 oranında artarak toplamda 85 milyon 499 bin 393 liraya ulaştı.
Kutuphane icin yapılan harcamaların ortalamasına bakıldıgında ise 545 bin 243 lira oldugu goruldü.
Öğrenci başına basılı kitap sayısının yalnızca 13 üniversitede 10’un üzerinde olduğu tespit edildi. Yapılan kontroller ve ihtarlar sonucu kutuphane alanlarında yüzde 19, basılı kitap sayısında ise yüzde 7 oranında artıs meydana geldiği de raporda yer aldı.
Bilhassa yeni kurulacak vakıf yuksekogretim kurumlarının planlamalarında, kutuphanelerin kaynak ve alan olarak kâfi kapasiteye sahip olmaları ve ogrenci ve ogretim uyelerinin calısma şartlarına uygun, ferah alanlar olarak tasarlanmalarının altı cizildi. Daha evvel kurulmus kutuphanelerin de kapasitelerinin arttırılması istendi.
– Yabancı asıllı öğrenciler
Vakıf yükseköğretim kurumlarında, Güney Afrika’dan Cezayir’e, Amerika’dan Birleşik Krallığa, Endonezya’ya kadar 50’den fazla ülkeden 30 binin üzerinde yabancı asıllı öğrenci yer aldığı tespit edildi. Birinci 3 sırada Suriye, Irak ve İran’lı öğrenciler yer aldı.
– Üniversitelerin tanıtım için yaptığı harcamalar
Vakıf yuksekogretim kurumları 2017-2018 egitim ve ogretim devrinde reklam ve tanıtım icin toplamda 219 milyon 476 bin 23 lira harcama yaparken bu sayı 2018-2019 egitim ve ogretim yılında 216 milyon 796 bin lira oldu.
2018-2019 egitim ve ogretim yılında yapılan reklam ve tanıtım harcamalarına bakıldıgında ortalamasına 2 milyon 173 bin 178 lira oldugu goruldü. Bu sayının kutuphaneye yapılan harcamaların ortalaması ile kıyaslandıgında yaklasık 4 katı olduğu ortaya çıktı. Alınan kararlarla getirilen sınırlamalar sonucu gelecek yıllarda bu sayıların oranlarının değişeceğinin öngörüldüğü kaydedildi.
Açıklamada, bu duruma ait, “Yükseköğretim kurumlarının en büyük reklamı ve tanıtımı nitelikli eğitim ve öğretim vererek yetiştirdiği öğrenciler olduğundan, kurumlarımızın bütçe planlarını buna nazaran beklenmektedir.” tabirlerine yer verildi.
– Öğrenci başına cari masraf ortalaması
2017-2018 egitim ogretim devrinde ogrenci basına cari sarfiyat ortalaması 12 bin 992 lira iken 2018-2019 egitim ogretim periyodunda ogrenci basına cari masraf ortalaması yüzde 18 oranında artarak 15 bin 888 liraya yükseldi.
Bunun yanında 9 vakıf yuksekogretim kurumunun ogrenci basına cari sarfiyat harcamasının 10 bin liranın altında yer alması, dikkati çeken bir durum olarak değerlendirildi. Üniversitelerin kimilerinin kira masrafları de dikkati çekti.
– “Kurumlarımızın üzerine düşeni yapacağına inanıyoruz”
YÖK yetkililerince, üniversitelerden farklı programlarda kendi marka kıymetlerini olusturmasının beklendiği vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
“YÖK olarak şeffaflığın ve elimizdeki bilgilerin kamuoyu ile paylaşılmasının denetlemelerden daha aktif olduğunu düşünüyoruz. Bilindiği üzere devlet üniversitelerinin mali bilgileri de şeffaflık gereği her yıl açıklanıyor. Bu bağlamda kamu imtiyazına sahip bütün kurumlarda da mali konuların açıklanması tabidir. Akademik, idari ve mali konularda mevcut durumun tahliline imkan sağlayacağını düşündüğümüz datalarla gelişmeye katkı sağladığımızı düşünüyoruz. Gerçekten sistemin geneli içerisinde üniversitelerimiz kendilerini karşılaştırabiliyor ve geliştirilmeye açık taraflarını ele alıp buna yönelik planlamalar yapabiliyor.
İlgili programlarda gerekli olan kazanımların elde edilebilmesi için gerekli olan taban standartların sağlanmasının istenmesi de tabidir. Konseyimizce oluşturulan standartlarda minimum kriterler getirilirken tüm konular göz önünde bulundurulmuş, kurumlarımıza geniş hareket alanı bırakılmıştır. Üniversitelerimizden beklenen kendi marka bedelleriyle standartları sağlamaları ve minimum kriterlerin çok üzerinde imkanlar sağlamalarıdır. Farklı alanlarda ulusal ve milletlerarası standartlar gözeterek yaptığımız mevzuat düzenlemeleri bu bakışla devam edecektir. Vakıf yükseköğretim kurumlarımızın tüm yöneticilerine iyileştirmelere sunmuş oldukları katkılardan ötürü teşekkür ediyoruz.”
Memurlar
