Dinlenme Anayasal bir haktır. Anayasanın 50. unsurunda, dinlenmenin çalışanların hakkı olduğu, fiyatlı hafta ve bayram tatili ile fiyatlı yıllık müsaade hakları ve kurallarının kanunla düzenleneceği karara bağlanmıştır. Bu karara mütenasip olarak 657 sayılı Kanunun 99. unsurunda cumartesi ve pazar günleri fiyatlı tatil günü olarak belirlenmiş, 102. unsurunda ise memurların fiyatlı yıllık müsaade hakları 10 yıllık hizmet mühleti baz alınarak 20 gün yahut 30 gün olarak düzenlenmiştir.
Umumi tatil günleri nelerdir?
2429 sayılı Ulusal Bayram ve Umumî Tatiller Hakkında Kanunda ise ulusal bayram, resmi bayramlar, diyaneti bayramlar ve umumi tatil günleri belirlenmiştir. Kanuna nazaran Cumhuriyet Bayramı ulusal bayram; resmi bayramlar, diyaneti bayramlar, yılbaşı günü, 1 mayıs ve 15 temmuz ise umumi tatil günü olarak kabul edilmiştir.
Ulusal bayramımız olan Cumhuriyet Bayramı 1,5 gün; diyaneti bayramlarımızdan Ramazan bayramı 3,5 gün, Kurban bayramı ise 4,5 gün devam etmektedir. Resmi bayramlarımız olan 23 Nisan, 19 Mayıs ve 30 Ağustos ile öteki umum tatil günleri olan 1 Ocak, 1 Mayıs ve 15 Temmuz günleri ise 1 gün sürmektedir.
Çalışanlarda işgünü esasıyla verilen yıllık müsaade memurlar bakımından farklı uygulanmaktadır. Yasal duruma baktığımızda 657 sayılı Kanunun 99. hususu cumartesi ve pazar günlerini tatil olarak kabul etmesine karşın bu günler tatbikte yıllık müsaade müddetine dahil edilmektedir. Memurun kanunen tatil edilen ve çalışma imkanı olmayan cumartesi ve pazar günlerinin yıllık olurdan sayılması yanlış bir pratik olup maatteessüf Devlet Memurları Kanunu Umumî Bildirimleri ve Devlet Işçi Başkanlığı görüşleri doğrultusunda umumi kabul gören yerleşik bir tatbik halini almıştır. Bu yanlış bulduğumuz pratiğe ayak uydurabilmek için memurlar beşer gün müsaade kullanmakta, müsaade başlangıcını pazartesi gününe, bitimini ise cuma gününe denk getirmeye çalışmaktadır. Müsaadeler modüllü olarak kullanılmakta memur ile yönetim arasında tatsız hadiseler yaşanabilmektedir.
Örneğin 3 Ağustos ile 1 Eylül arasında 30 gün kesintisiz yıllık müsaade alan bir memurun müsaadesinin 8 günü hafta sonuna denk gelmekte, memur aslında 22 gün müsaade kullanmaktadır. İş Kanununda ise en kıdemli emekçi için yıllık müsaade müddeti 26 işgünü olup bu durumda memurdan 4 gün daha fazla müsaade kullanmaktadır.
Bir gayrı yanlış pratik ise yıllık müsaade günleri arasında kalan resmi ve diyaneti bayramlar ile umum tatil günlerinin yıllık müsaadeden sayılmasıydı. Neyse ki Devlet Işçi Başkanlığı 2016 yılında vermiş olduğu 29.4.2016 tarihli ve 2635 sayılı görüşünde sıkıntıya kısmi bir tahlil bulmuştur. Kelam konusu görüşte, “Yıllık müsaade müddetleri içerisinde kalan Cumartesi ve Pazar günlerinin yıllık müsaadeye dahil edilmesi; yıllık müsaade verilirken yıllık müsaade müddetleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen Ulusal Bayram, umum tatil günleri ile Başbakanlıkça idari olurlu sayılan müddetlerin yıllık olura dahil edilmemesi; yıllık müsaade verildikten sonra Başbakanlıkça idari müsaadeli sayılan müddetlerin yıllık müsaade vadeleri içerisinde kalması ve mesai günlerine denk gelmesi halinde ise bu vadelerin yıllık müsaade mühletinden düşülmesi ve daha sonra amir tarafından tutarlı görülen vakitlerde memura 657 sayılı Kanunun 103. unsuruna nazaran kullandırılması…” gerektiği belirtilmektedir. Temmuz 2018 sonrası devirde metinde mahal alan Başbakanlık ibarelerinin Cumhurbaşkanlığı olarak uygulanması gerekecektir.
Bu görüşe nazaran örneğin;
– 13 Temmuz ile 24 Temmuz arasında yıllık müsaade talep edecek bir memurun 12 gün değil 11 gün müsaade talep etmesi gerekecektir. Zira 15 Temmuz sıradan mesai gününe denk gelmektedir.
– Bir sair örnek vermek gerekirse, 13 Temmuzdan 7 Eylüle kadar yıllık müsaade talep eden bir memur 26 gün değil, 23 gün müsaade talep etmelidir. Çünki mesai günlerine denk gelen 1 gün 15 Temmuz, 2,5 gün ise Kurban Bayramıdır. Görüş yazısında mesai günlerine atıf olduğu için hafta sonuna rastlayan Kurban Bayramının iki günü olurdan düşülemeyecektir.
Yukarıdaki örneklerde de taraf aldığı üzere yıllık müsaade talebi önünde yönetimler müsaade mühleti içinde kalan resmi ve diyaneti bayramlar ile umumî tatilleri müsaade mühletine dahil etmemeli, müsaade süreçlerini elektronik ortamda takip eden kurumlar da yazılımlarını bu doğrultuda güncellemelidir. Ayrıyeten müsaade talebinde gün sayısının değil olurun başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirtilmesi hak kaybı yaşanmaması bakımından daha münâsib bir metot olacaktır. Müsaade sürecinde sonradan Cumhurbaşkanlığınca mesai günleri için idari müsaade pratiği gündeme geldiğinde ise memurun talebi olmaksızın özlük üniteleri bu durumu dikkate almalı ve idari müsaadeleri yıllık müsaade vadesinden düşmelidir.
Sonuç olarak memurların yıllık müsaade vadesinin iş günü olarak kullandırılmasına yasal bir beis olmadığını fakat yerleşik gelenek dikkate alındığında kurumların buna yürek edemeyeceğini ve sorumluluktan kaçınacağını düşündüğümüzden bahse ait ivedilikle bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtmek isteriz. Yıllık müsaadeler işgünü hesabıyla kullandırıldığında hem yönetimler hem de memurlar rahatlayacaktır.
Memurlar