Rize’de, 1960’lı yılların ortalarında, devrin Belediye Lideri Ekrem Orhon tarafından deniz dolgusu başlatıldı. Büyük taşlarla doldurulan, ortasına kum ve balçık üzere materyallerle dolgu yapılan 350 bin metrekarelik alan, deniz dolgu alanı olarak kazanıldı. Ekrem Orhon, ‘Denizi kara, karayı para yapan başkan’ olarak anıldı. Kent merkezinin yaklaşık 3’te 1’ini oluşturan dolgu alanı üzerinde birinci etapta 3 kat halinde yapı müsaadesi verildi, lakin geçen müddette, dolgu alanına yüksek katlı binalar inşa edildi. Bugüne kadar ortalarında valilik, belediye başkanlığı, kültür merkezi, adliye üzere kamu kurumlarının da yer aldığı çok sayıda binanın inşa edildiği alanda yaklaşık 70 bin kişi yaşıyor.
TAŞIYICI KOLONLAR KALDIRILMIŞ
Kentte, 173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapıda kentsel dönüşüm projesi için harekete geçildi. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ve Rize Belediyesi’nce yürütülen çalışma ile daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun yapılar inşa edilecek. Projede birinci etapta yıkılacak belediye bloklarının bulunduğu 23 hektarlık alandaki 118 dükkan, 174 ofis ve 60 konut tahliye edildi. Yıkım için binalara giren gruplar karşılaştıkları manzara karşısında büyük şok yaşadı. Binaların taşıyıcı kolonların yerlerinin değiştirildiği, içerlerinden boruların geçirildiğini ve kesildiğini ortaya çıktı. Demirlerin paslandığı ve açığa çıktığı kolonların da çatladıkları tespit edildi.
‘KENDİ KENDİNE ÇÖKECEK HALE GELMİŞLER’
Rize İnşaat Mühendisleri Odası Lideri Murat Yazıcı, binalar boşaltıldıkça yaptıkları incelemelerde kolonlara müdahale edildiğini tespit ettiklerini söyledi. Yazıcı, “Bazı kolonlar kesilmiş. Kimi iş yerlerinde orta katlar yapılmış. Kimi yerlerde kolonlar var, üst katlarında kolonlar yok. İnsani müdahalelerinde olduğunu burada gördük. Bu binalar 1960’lı yıllarda dolgudan sonra inşa edilmiş. O tarihte rastgele bir mühendislik hesabıyla bu binaların yapılmadığıyla ilgili fazla da bir bilgimiz yok. Rastgele bir mühendislik müdahalesinin olmadığını da şuradan anlıyoruz, rastgele bir dere gerecini kullanmış ise burada rastgele bir mühendislik hesabının olmadığı kanaati oluşuyor bizde” dedi.
O yıllarda bu binalara izolasyon önlemlerinin yapılmadığını söz eden Yazıcı, “Tuzlu suyun deniz tarafından alınarak en üst kata kadar demirlerin paslandığı ortaya çıktı. Bu paslanmalarda demirlerin şişmesine kolonların şişmesine yol açtı. Kolon şişmesi sonucu kolonlarda oluşan çatlaklar gün yüzüne çıktı. Mühendislik hesabı yapılmadığı için deniz suyuyla birlikte kolonlarda karbonatlaşmaya yol açıldı. Bu binalarda bilhassa insani müdahaleler var. Başka vakitte imal çizgileri da var. Gereç eksiklikleri de var. Binalar zati kendi kendine çökecek hale gelmişti. Binaların bir an evvel yıkılması gerekiyordu” diye konuştu.
Devletin güçlü olduğunu kaydeden Yazıcı, “Bu durumu ciddiye alarak bu yapılara müdahale etmeye başladı. Yani yapılacak binalarda eski kusurların göz önüne alınması gerekiyor. Bu tabanda bu kadar yanılgı olmasıyla birlikte insani müdahalelerle birlikte burayı bu biçime getirdik. Yeni yapılan binalarda ise su ölçüsü hesaplanmalı. Kıyıda dolgu alanına yapılmış yüzlerce binamız var. Bu dolgu alanlarında yapılmış öteki binalarında bir an evvel incelemelerin yapılması gerekmekte. Devletin ekonomik durumu ortada. Daima bir arada bir pandemi süreci yaşıyoruz. İnsanların hayatında da ekonomik bir zorluluk var ancak en büyük sermaye insan hayatı. Devletimiz o kadar büyük bir devlet ki; bu sıkıntı süreçte burayı inşa edecek kudreti kendinde gösteriyorsa öbür mahalleleri de yenileyebilecek güç kendisinde vardır” sözlerini kullandı.
‘BU BİNALAR ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞTI’
Kentsel dönüşüm projesini yürüten Mustafa Ekşi İnşaat Proje Müdürü İnşaat Mühendisi Hakan Bayraktar da denize çok yakın bir uzaklıkta çalışmanın yürütüldüğünü belirterek “Aramızdan yalnızca bir karayolu geçiyor. Tabanda yer yer büyük tahkimatlar ile karşılaşıyoruz. 18-19 metre derinlikte sert tabana ulaştık. Şu an rastgele bir sorun yaşamıyoruz. Fore kazık çakma süreçlerimiz sürüyor. Su düzeyinin altında yapılacak imalatlar olduğu için, bu suyun tutulabilmesi için uygun teknikler üzerinde çalışma yapılıyor. Çalıştığınız tabanı susuz bir hale getirmek ve bodrum perdelerimizi muhafazayı amaçlıyoruz. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte izolasyonda yeni sistemler ortaya çıktı. Bu binalar çok eski artık kullanım ömürlerini de tamamladı. Bizim burada uygulamaya çalıştığımız imalat bütün bilgiler göz önüne alınarak yapılıyor. Planlarımızı işimizi en süratli yapacak biçimde düzenliyoruz. Buradaki imalat yalnızca bir bina yapmak değil. Bu alanı büsbütün iyi hale getirip bina yapmak gerekiyor” dedi.
Memurlar
