Son dakika… Koronavirüste mart ayında faz-3 çalışmalarının tamamlanması için ağır gayret sarf edilen yerli aşılarımıza dair kritik bilgilere ulaşıldı. Kayseri’de geliştirilen yerli aşı Nisan için gün sayarken, farklı teknikleriyle dünyaya örnek olacak 7 yenilikçi aşıda da çalışmalar hızlandı.
SABAH, TÜBİTAK Bünyesinde kurulan Covid-19 Türkiye Platformu’nda yer alan 49 farklı kuruluştan toplam 436 araştırmacının gece gündüz çalışarak geliştirdiği 10’u ilaç 7’si aşı olan yerli projelerin ayrıntılarına ulaştı. İşte tıp dünyasında dikkat çeken bir prosedür ile Avrupa ve Çin’dekilerden farklı bir disiplinle üretilen yerli aşımızdaki son dakika bilgileri;
3 YERLİ AŞIDA KLİNİZ FAZA GEÇİLİYOR
SON DAKİKA HABERİ: YERLİ AŞIMIZ KORONAVİRÜSÜN KARŞISINA DUBLÖR VİRÜS ÇIKARIYOR
Selçuk Üniversitesi’nin yürüttüğü ‘İnaktif Covid-19’ aşı çalışması, dünyadaki başka aşı adaylarından antikor karşılığı yüksek olarak tasarlanması açısından farklılık gösterirken, ODTÜ’nün yürüttüğü ‘VLP aşısı’ ise dublör virüsle, enfekte olunmadan vatandaşların virüsü atlatmasını hedefliyor. Mart ayında Faz-1 klinik çalışmasına geçmesi beklenen üçüncü aşı adayı olan ‘Adenovirüs’ tipi aşı adayıyla da, güçlü ve uzun periyodik bağışıklık sağlanması planlanıyor. Aşı adayları ortasında birinci ulusal DNA aşısı ve patenti Türk bilim beşerlerine ilişkin olan zerrecik teknolojisiyle geliştirilen aşı projelerde dikkat çekiyor.
1-ANTİKOR CEVABI YÜKSEK OLARAK TASARLANDI
İnaktıfCovid-19′ aşı adayının, dünyadaki öbür aşı adaylarından daha inançlı ve faal olma potansiyeli bulunuyor. İnaktif aşı adayının pilot üretimini Türkiye’deki bir firma tarafından tamamladı. Faz 1 klinik çalışmaları bu ay başlayacak. Antikor karşılığı yüksek olan bu projeyi, ‘İnaktif Covid-19 Aşısı’ ismiyle Selçuk Üniversitesi yürütürken, projenin başında Prof. Dr. Osman Erganiş bulunuyor.
2- VLP, VİRÜSÜ TAKLİT EDEREK BAĞIŞIKLIK SAĞLAYACAK
Virüsbenzeri parçacıklar olarak bilinen (VLP) aşı adayı ise, virüsün enfeksiyon yapmayan bir halini taklit eden bir çalışma. Projenin yürütücüsü ODTÜ olurken, başında ise Prof. Dr. Mayda Gürsel bulunuyor. Bu aşıyla, hastalığa yol açmayan dublör bir virüs oluşturularak enfeksiyona yol açmadan, Covid-19’a karşı bedenimizin bağışıklık kazanmasını amaçlanıyor
3- İKİNCİ JENERASYON AŞI ADAYI: ADENOVİRAL VEKTÖR
Adenovıralvektör aşı adayı ise ikinci kuşak aşı adayı olarak TÜBİTAK uyumunda geliştirildi. Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen projenin başında Prof. Dr. Hakan Akbulut yer alıyor. Virüsün antijenlerini geniş kapsamlı tanıyıp, onlara karşı güçlü ve uzun periyodik bağışıklık sağlanması hedeflenerek geliştirilen aşı adayının faz çalışmaları en geç bir ay sonra başlayacak.
4-İLK ULUSAL DNA AŞIS
7 AŞIçalışmasından biri ise DNA aşı adayı oldu. ‘COVID-19’a Karşı Süratli DNA Aşısı Geliştirilmesi’ isimli aşı projesinin hayvanlar üzerindeki deneyleri tamamlandı. Üretim sürecine başlanırken, laboratuvar ölçekli çalışmaları devam ediyor. Yapılan bu çalışmayla ülkemizin birinci ulusal DNA aşısı da salgın devrinde geliştirilerek, özel kesim ile işbirliği içerisinde klinik çalışma kademesine geçmek için hazır bekliyor. Proje Ege Üniversitesi tarafından yürütülürken, başında ise Doç. Dr. Mert Döşkaya bulunuyor.
PATENTİ BİLİM İNSANLARIMIZDA OLAN ASC ZERRECİK AŞISI
Patentiülkemizdeki bilim insanlarımıza ilişkin olan ‘ASC Zerrecik Teknolojisi ile SARS-CoV-2 Aşısı Üretimi’ oldu. Proje Boğaziçi Üniversitesi tarafından gerçekleştirilirken, başında ise Prof. Dr. Nesrin Özören bulunuyor. Bu aşı adayının da birinci denemeleri yapılırken, ASC zerrecik teknolojisine dayalı aşı adayı birinci kere ülkemizde geliştirilerek, kısa müddet içerisinde klinik çalışmalarına geçilmesi bekleniyor.
ODA SICAKLIĞINDA SAKLANAN MRNA AŞISI
mRNA aşı adayımız ise, tasarımı itibariyle oda sıcaklığına yakın sıcaklıklarda uzun vadeli sabit kalabilme özelliğine sahip olmasıyla, yurt dışındaki benzerlerinden olumlu manada farklılık gösteriyor. Proje Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yürütülürken, başında Doç. Dr. Ender Koçak bulunuyor. Soğuk zincir muhtaçlığı bulunmayan, mRNA aşı adayının hayvan deneyleri tamamlanırken, klinik çalışmalarına kısa mühlet içerisinde başlanması hedefleniyor.
Sait Özkan
Memurlar
