Salgın, birçok alanda olduğu üzere iş dünyasında da istikrarları değiştirdi. “Yeni normal” kavramına alıştığımız şu vakitlerde toplumsal izolasyon tedbirleri kapsamında dünya çapında binlerce şirket uzaktan çalışma modelini deneyimledi. Microsoft, Facebook, Twitter üzere dünyanın önde gelen şirketleri artık büsbütün uzaktan çalışma ile yola devam edeceklerini duyurdu. Pekala Türkiye’de durum nasıl? İTÜ Çekirdek teşebbüslerinden olan ve kurumlara yönelik tahliller sunan danışmanlık şirketi Rimuut, Türkiye’de eylül ayında bu mevzuyla ilgili çarpıcı bir araştırma gerçekleştirdi. Ülkemizde de misal tarafta gelişmeler yaşandığı ortaya çıktı. “Çalışan verimliliğinin artması” ve “şirket masraflarının hissedilir derecede azalması” formunda gelişen yeni sistem, daha çok dijital bölümlerde faaliyet gösterenlerin nizamını değiştiriyor. Uzaktan çalışanların artmasıyla birlikte, büyük kentlerden ve bilhassa de İstanbul’dan “tersine göç”ün hızlandığı görülüyor.
ÇARPICI SONUÇLAR
TÜİK istatistiklerine nazaran İstanbul, en son 2015 yılında 50 bin civarında net göç almıştı. 2016’da, tarihinde tahminen de birinci kere 71 bin net göç verdi. 2017’de net göç 6 bin kişi hududunda gerçekleşse de, 2018’de 210 bin kişi ile hayli yüksek düzeylere ulaştı. 2019’da da devam eden misal eğilim, pandemi ile birlikte 2020’de yeni iştirakçilerle sürüyor. Rimuut’un bahisle ilgili 500’e yakın çalışanla yaptığı anketten de şu sonuçlar çıktı:
-Katılımcıların birçok, uzaktan çalışma modeli ile COVID-19 salgını sonrası tanıştığını belirtiyor.
– Yüzde 88’i İstanbul, Ankara, İzmir üzere büyükşehirlerde yaşıyor ve bunlar hala uzaktan çalışmaya devam ediyor.
– COVID-19 salgınından sonra uzaktan çalışmaya başlayanların yüzde 68’i, bulundukları büyükşehirlerden kaçmak istiyor.
– Yüzde 60’ı da, yakın bir gelecekte yaşadıkları kenti terk ederek daha düşük nüfusa sahip bir yere taşınmayı faal olarak planladığını belirtti.
– Pandemi sonrası uzaktan çalışmaya başlayanların yüzde 30’u, finansal sebepler yüzünden daha küçük bir yere taşınmayı planladığını vurguladı.
– Ankete katılanlar kentten taşınmak için ayrıyeten; yeşil alan eksikliğini, popülasyon fazlalığını, gürültüyü, hava kirliliğini ve trafiği de sebep olarak gösteriyor.
“ÇALIŞMA VAHALARI”
Sonuç olarak; büyük kentlerde ömür kalitesinin düşük olması, küçük yerleşim alanlarını çalışanlar için daha cazip hale getirmiş durumda. Ve pandemi devrinde muvaffakiyetle uygulanan uzaktan çalışma modeli, bu eğilimi hızlandırdı. Rimuut’un araştırmasında “Uzaktan çalışma modelinin yaygınlaşması, dünyada olduğu üzere Türkiye’de de iş gücünü küçük kentlere ve kasabalara yönlendirecek üzere duruyor. Bu bilakis göç, küçük yerleşim yerlerini farklı bölümlerde kümelenmiş çalışma vahalarına çevirebilir mi, daima birlikte göreceğiz” değerlendirmesine yer verildi.
YERE TALEP PATLADI
Kentten kaçış eğilimi, arsa satışlarında da kendini gösterdi. Türkiye çapında geçen yılın haziran, temmuz ve ağustos aylarında 46 milyar TL’lik arsa satışı yapılırken, bu yıl tıpkı periyotta satışlar 90 milyar TL’ye ulaştı. GABORAS bilgilerine nazaran bu periyotta arazi talepleri yüzde 83 artış gösterdi. Arsa fiyatlarında ortalama yüzde 35’lik artış yaşandı. Fiyatların en fazla yükseldiği birinci 20 ilin neredeyse tamamı yazlık, kıyı ve kırsal bölgelerden oluştu. Ege Bölgesi’ne esasen talep ağırdı. İç Anadolu’da tarıma uygun yerler de öne çıktı.
NEREYE GİDİYORUZ?
Aksine göç İstanbul’la sonlu değil. Ankara, Adana, Gaziantep, Kayseri üzere büyükşehirler de 2016-2019 devrinde göç verenler ortasında… Nereye gittiğimize bakılırsa; Ege ve Akdeniz kıyıları birinci sırada yer alıyor. Muğla ve Balıkesir öne çıkıyor. Çankırı, Ordu, Sivas, Rize, Giresun ve Trabzon da bilakis göç alan kentlerden.
KIRSAL KALKINMAYA 6 MİLYAR LİRA
Üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin artırılması, ömür kalitesinin iyileştirilmesi ve nüfusun kırsalda kalması maksadıyla yürütülen Kırsal Kalkınma Programı’na, 2021 yılı için 6 milyar 39 milyon lira ödenek ayrıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, ziraî arazi alım satımı, ipotek üzere süreçlerde tüm alıcı ve satıcıların yararlanabileceği bir data tabanı da hazırlayacak. Stratejik ziraî eserlerin üretimi havzalara nazaran planlanarak, ziraî dayanaklar “alan” ve “ürün” temelinde çeşitlendirilecek. Bakanlık tarafından, Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı kapsamında yüzde 50 hibe takviyesi sağladı. Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Programı’nda, 2016-2018 yıllarında 47 bin 775 projeye toplam 1,43 milyar lira hibe verildi. Uzman Eller Projesi kapsamında da İzmir, Düzce, Mardin ve Amasya’da 100 bireye 100’er bin lira ödendi.
Ö. Faruk Bingöl
Memurlar
