Türkiye’de 65 ve daha üst yaştaki nüfus 5 yılda yüzde 22,5 artarak, geçen yıl 7 milyon 953 bin 555 şahsa ulaştı. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı da 2020 prestijiyle yüzde 9,5’e çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu 2020 yılına ait “İstatistiklerle Yaşlılar” çalışmasının sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, 2015’te 6 milyon 495 bin 239 kişi olan 65 yaş ve üzeri nüfus son 5 yılda yüzde 22,5 artarak 2020’de 7 milyon 953 bin 555 bireye yükseldi. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı tıpkı periyotta yüzde 8,2’den yüzde 9,5’e çıktı. Yaşlı nüfusun 2020’de yüzde 44,2’sini erkekler, yüzde 55,8’ini bayanlar oluşturdu.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran yaşlı nüfus oranının 2025’te yüzde 11, 2030’da yüzde 12,9, 2040’ta yüzde 16,3, 2060’da yüzde 22,6 ve 2080’de yüzde 25,6 olacağı kestirim edildi.
Yaşlı nüfus yaş kümesine nazaran incelendiğinde, 2015’te yaşlı nüfusun yüzde 61,3’ü 65-74 yaş kümesinde, yüzde 30,7’si 75-84 yaş kümesinde ve yüzde 8’i 85 ve daha üst yaş kümesinde iken, geçen yıl yüzde 63,8’i 65-74 yaş kümesinde, yüzde 27,9’u 75-84 yaş kümesinde ve yüzde 8,4’ü 85 ve daha üst yaş kümesinde yer aldı.
Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti
Türkiye’de yaşlı nüfus, öbür yaş kümelerindeki nüfusa nazaran daha yüksek bir süratle artış gösterdi.
Global yaşlanma süreci olarak isimlendirilen “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük suratlarındaki azalmayla sıhhat alanında kaydedilen gelişmeler, ömür standardının, refah seviyesinin ve doğuşta beklenen ömür mühletinin artması ile nüfusun yaş yapısı biçim değiştirdi.
Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere nazaran hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da yaşlı nüfusun sayısal olarak epeyce fazla olduğu görüldü.
Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi
Nüfusun yaşlanmasıyla ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2015’te 31 iken 2020’de 32,7 oldu. Ortanca yaş 2020 yılında erkeklerde 32,1, bayanlarda 33,34 olarak gerçekleşti.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran, ortanca yaşın 2025’te 34,1, 2030’da 35,6, 2040’da 38,5, 2060’da 42,3 ve 2080’de 45 olacağı öngörüldü.
Yaşlı bağımlılık oranı geçen yıl yüzde 14,1 oldu
Çalışma çağındaki yüz bireye düşen yaşlı sayısını tabir eden yaşlı bağımlılık oranı, 2015’te yüzde 12,2 iken bu oran geçen yıl yüzde 14,1’e yükseldi.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran, yaşlı bağımlılık oranının 2025’te yüzde 16,4, 2030’da yüzde 19,6, 2040’ta yüzde 25,3, 2060’da yüzde 37,5 ve 2080’de yüzde 43,6 olacağı varsayım edildi.
Türkiye, yaşlı nüfus oranına nazaran dünyada 66. sırada
Nüfus iddialarına nazaran 2020 için dünya nüfusunun 7 milyar 693 milyon 348 bin 454 kişi, yaşlı nüfusun ise 729 milyon 887 bin 660 kişi olduğu kestirim edildi. Bu iddialara nazaran dünya nüfusunun yüzde 9,5’ini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip birinci üç ülke sırasıyla yüzde 33,5 ile Monako, yüzde 28,5 ile Japonya ve yüzde 22,9 ile Almanya oldu. Türkiye, 167 ülke ortasında 66. sırada yer aldı.
Bir birey 65 yaşına ulaştığında yaşaması beklenen ömür ortalama 18 yıl
“Hayat Tabloları, 2017-2019” sonuçlarına nazaran, doğuşta beklenen hayat müddeti Türkiye geneli için 78,6 yıl, erkekler için 75,9 yıl ve bayanlar için 81,3 yıl oldu. Genel olarak bayanlar erkeklerden daha uzun mühlet yaşamakta olup, doğuşta beklenen ömür mühleti farkı 5,4 yıl olarak hesaplandı.
Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin kalan ömür mühleti ortalama 18 yıl olarak öngörüldü. Erkekler için bu müddetin 16,3 yıl, bayanlar için 19,6 yıl olduğu gözlendi. Beklenen hayat mühleti 75 yaşında 11 yıl iken 85 yaşında 6 yıl oldu.
Geçen yıl toplam 24 milyon 604 bin 86 haneden 5 milyon 903 bin 324’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha üst yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü.
Tek başına yaşayan yaşlı fertlerin hane sayısı 1 milyon 478 bin 346 oldu. Bunların yüzde 75,3’ünü yaşlı bayanlar, yüzde 24,7’sini ise yaşlı erkekler oluşturdu.
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu vilayet Sinop
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu vilayet, 2020’de yüzde 19,8 ile Sinop olarak belirlendi. Bu ili yüzde 18,6 ile Kastamonu, yüzde 17,1 ile Artvin izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu vilayet ise yüzde 3,4 ile Şırnak oldu. Bu ili yüzde 3,6 ile Hakkari, yüzde 4 ile Şanlıurfa takip etti.
Yaşlı nüfusun yüzde 0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2020’de 5 bin 780 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’de 100 yaş ve üzerinde en fazla yaşlıya sahip birinci üç vilayet sırasıyla 800 kişi ile İstanbul, 267 kişi ile Ankara ve 262 kişi ile İzmir iken, en az yaşlıya sahip birinci üç vilayet ise sırasıyla 5 kişi ile Bayburt, 6 kişi ile Bartın ve 7 kişi ile Ardahan olarak kaydedildi.
Okuma yazma oranı
Buna nazaran, okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı, 2015’te yüzde 21,9 iken 2019’da yüzde 16,9’a düştü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı bayanların oranı yüzde 26 iken yaşlı erkeklerin oranı yüzde 5,4 oldu.
Eğitim durumuna nazaran yaşlı nüfus incelendiğinde, 2015’te yaşlı nüfusun yüzde 43’ü ilkokul mezunu, yüzde 5,2’si ortaokul yahut dengi okul/ilköğretim mezunu, yüzde 5,6’sı lise yahut dengi okul mezunu, yüzde 5,4’ü yükseköğretim mezunu iken, 2019’da ilkokul mezunu olanların oranı yüzde 45,5’e, ortaokul yahut dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı yüzde 7,3’e, lise yahut dengi okul mezunu olanların oranı yüzde 7,5’e, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise yüzde 7’ye yükseldi.
Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortasında kıymetli farklılıklar olduğu gözlendi. Bitirilen tüm eğitim seviyelerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı bayan nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.
Yaşlı nüfusta uygar durum
Yaşlı erkek nüfusun 2020’de yüzde 1,2’sinin hiç evlenmemiş, yüzde 83,8’inin resmi nikahla evli, yüzde 3,4’ünün boşanmış, yüzde 11,6’sının eşi ölmüş olduğu tespit edildi. Yaşlı bayan nüfusun yüzde 2,6’sının hiç evlenmemiş, yüzde 45,8’inin resmi nikahla evli, yüzde 3,8’inin boşanmış, yüzde 47,7’sinin ise eşi ölmüş olduğu belirlendi.
Gelir ve ömür şartları araştırması sonuçlarına nazaran, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran hesaplanan yoksulluk oranı, 2015 yılında Türkiye geneli için yüzde 21,9 iken 2019’da yüzde 21,3 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için 2015’te yüzde 18,3 iken 2019’da yüzde 14,2 oldu.
Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyete nazaran incelendiğinde, fakir yaşlı erkek nüfus oranı 2015 yılında yüzde 17,8 iken 2019 yılında yüzde 12,1 oldu. Fakir yaşlı bayan nüfus oranı ise 2015’te yüzde 18,6 iken 2019’da yüzde 15,9 olduğu tespit edildi.
Mevt nedeni istatistiklerine nazaran, 2019’da ölen yaşlıların yüzde 41,5’i sirkülasyon sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada yüzde 15,3 ile iyi ve makus huylu tümörler, teneffüs sistemi hastalıkları, üçüncü sırada ise yüzde 5,3 ile hudut sistemi ve duyu organları hastalıkları takip etti.
Mevt nedenleri cinsiyete nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortası en değerli farkın iyi ve makus huylu tümörlerde olduğu görüldü. Bu nedenle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı yaşlı bayanların oranının yaklaşık iki katı oldu.
Alzaymırdan ölen yaşlılar arttı
Alzaymır hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2015 yılında 12 bin 59 iken 2019’da 13 bin 498’e yükseldi. Bu hastalıktan ölen yaşlıların oranı 2015’te yüzde 4,3 iken bu oran 2019’da değişmedi.
Bu hastalıktan ölen yaşlıların oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerde azalış, bayanlarda artış olduğu görüldü. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2015 yılında erkeklerde yüzde 3,4, bayanlarda yüzde 5,2 iken bu oranlar 2019’da erkeklerde yüzde 3,2’ye, bayanlarda ise yüzde 5,4’e yükseldi.
Ömür memnuniyeti araştırması sonuçlarına nazaran, memnun olduğunu beyan eden 18 ve daha üst yaştaki bireylerin oranı 2020’de yüzde 48,2 iken bu oranın 65 ve daha üst yaştaki bireyler için yüzde 57,7 olduğu belirlendi. Yaşlı bireylerin genel memnunluk seviyesi cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2020’de erkeklerin yüzde 56,1’i, bayanların ise yüzde 59’u keyifli olduğunu beyan etti.
Ömür memnuniyeti araştırması sonuçlarına nazaran, yaşlı bireylerin 2015’te en kıymetli memnunluk kaynağı yüzde 66,8 ile aileleri, yüzde 16,5 ile çocukları, yüzde 7,3 ile torunları, yüzde 4,7 ile eşleri iken 2020’de yüzde 66,9 ile aileleri, yüzde 16,9 ile çocukları, yüzde 6,8 ile torunları ve yüzde 5,4 ile eşleri oldu.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına nazaran, internet kullanan 65-74 yaş kümesindeki bireylerin oranı 2015’te yüzde 5,6 iken bu oran 2020’de yüzde 27,1’e yükseldi.
İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerin bayanlardan daha fazla internet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2020’de yüzde 34,9 iken yaşlı bayanların oranı yüzde 20,4 olarak belirlendi.
Memurlar