Ekonomik kuralların zorluğu ve emeklilik maaşlarının durumu sebebiyle çok sayıda emekli ya tekrar çalışmaya başlamakta ya da borçlanarak muhtaçlıklarını gidermeye çalışmaktadır. Emekli maaşlarının, bir insanın hayatını minimum seviyede devam ettirebilmesi insani kaidelerde yaşaması ve daha da ekonomik külfete düşmesinin önüne geçilebilmesi için yasal düzenlemelere yer verilmiştir. Bu bağlamda Toplumsal Güvenlik Kurumundan gelir/aylık alan sigortalı ve hak sahiplerinin gelir ve aylıklarına nafaka borçları dışında ilgililerin muvafakati bulunmadan haciz uygulanmaması gerekmektedir.
SGK icra müdürlüklerince açılacak haciz taleplerinde emeklinin muvafakati gerekmektedir. Aksi takdirde borçlu emekli ya da hak sahiplerinin muvafakati alınmadan gönderilmiş ise SGK, sigortalılara ilgili icra müdürlüklerine itiraz edebilecekleri istikametinde bilgi vermektedir.
Çeşitli nedenlerle çok sayıda emekli, maaşını teminat göstererek, bloke ettirerek tüketici muhtaçlık kredisi kullanmaktadır. Verilen muvafakate istinaden bankalarda alacağını garantiye almak için emekli maaşlarına bloke koyabilmektedir. Bahisle ilgili çıkan ihtilaflar Yargıtay Hukuk Genel Şurasına kadar intikal etti.
MAHALLÎ MAHKEME: BLOKE EDİLEMEZ
Mevzu Bağ-Kur emeklisinin kullanmış olduğu tüketici kredisinde temerrüde düşmesi üzerine davalı banka tarafından emekli maaşlarına bloke koyulmasından ibarettir. Kredi kullandıktan sonra ilerleyen devirde tıpkı vakitte kısıtlı hale gelen emeklinin vasisi olan oğlu; icra takibi başlatılmadan ya da dava açılmadan, yordamına uygun muvafakat alınmadan emekli maaşının tamamının bloke edilmesinin SGK Kanununa nazaran mümkün olmadığını ileri sürerek, fazlaya ait hakları gizli kalmak kaydıyla kısıtlının emekli maaşından tahsil edilen 15.000,00 TL’nin kesinti tarihlerinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, emekli maaşına konulan blokenin kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahallî Mahkeme, davacı emeklinin kredi çekmesinden sonra hakkında kısıtlama kararı verilmiş olmasının davalı bankaya karşı ileri sürülemeyeceğini kabul etmiştir. Lakin SGK mevzuatı gereği yalnızca nafaka alacakları ve SGK alacakları hariç olmak üzere emekli aylığından kesinti yapmanın yasak olduğu, öte yandan emeklinin bankayla imzaladığı kontratta yer alan yahut farklı taahhütname imzalayarak İİK 83 gereği hacizden evvelki bir periyotta haczi mümkün olmayan bir mal yahut hakkın haczedilemeyeceğine dair bankayla yapmış olduğu muahedenin geçersiz olduğu, kontratta yer verilen düzenlemenin haksız kaide oluşturduğu münasebeti ile davanın kısmen kabulüne, 12.912,92 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek değişen oranlarda yasal faizi ile birlikte davalı bankadan tahsiline karar vermiştir.
BANKA MEVZUYU YARGITAY’A TAŞIDI
Yargıtay; davacının vasisi olduğu emeklinin yasal düzenlemeler yürürlükte iken ve kısıtlanmadan evvel kredi mukavelesini imzaladığını, kontratta banka nezdinde bulunan tüm alacakları, mevduat ve hesapları üzerinde bloke, mahpus, mahsup ve takas etme yetkisini davalı bankaya verdiği, kredi geri ödemelerinin maaş hesabından yapılmasına muvafakat ettiğini, bankadan aldığı kredi borcunu kontrat kurallarına uygun olarak ödemesi gerektiğini, taksitlerin ödenmesine ihtirazı kayıt koymaksızın kesintiye muvafakat edip, on beş ay boyunca borç ödendikten sonra ödenen kredi bedellerinin iadesini doğuracak biçimde bir hakkın kullanılması iyi niyet kurallarıyla bağdaşmayacağını, ahde vefa prensibi ve tarafları bağlayan kontrat kararları çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğine karar vermiştir.
YHGK, SON NOKTAYI KOYDU
Mahallî mahkemenin kararında direnmesi nedeniyle bahis Yargıtay Hukuk Genel Şurasına gelmiştir. YHGK; “Somut uyuşmazlıkta tüketici, çekeceği kredinin ödeneceği ihtimalini banka gözünde kuvvetlendirir halde emekli maaşını mal varlığının bir kesimi olarak göstermiş, bu inançla hareket eden banka, kredi meblağını nakden ve peşinen davacı hesabına yatırmış ve … TL fiyatındaki kredi davacı tüketicinin tasarrufuna bırakılmıştır… Emekli maaşından diğer bir gelirinin olmadığı istikametindeki genel kabulden ötürü zayıf tarafı daha da zayıf hale getirmeme saiki ile korunan emekli, kendi iradesi ile imzaladığı kredi kontratı çerçevesinde kavuştuğu ve sosyoekonomik muhtaçlıkları doğrultusunda harcadığı meblağı tekrar emekli maaşı ile ödemek zorunda olduğunu bilebilecek durumdadır. Bu noktada lokal mahkemenin emekli maaşının haczine ait düzenlemelere dayandığı münasebeti yerinde değildir. Bunun yanı sıra tüketici, tahsis edilen kredi meblağını almasına karşın hiçbir taksiti ödememiş ve bu sebeple bankanın davanın açıldığı tarihe kadar yirmi aylık ödemeyi tahsil etmesine rastgele bir itirazda bulunmamışken eldeki dava ile vadesi gelmiş borçlarının faizi ile kendisine iadesine ait istemi iyi niyetle bağdaşmamakta ve bu talebi Türk Uygar Kanunu’nun 2’nci hususu yeterince hukuken korunamayacaktır. Hukuk Genel Şurasında yapılan görüşmeler sırasında mahkemenin emekli maaşının haczedilemeyeceğine ait kabulünde hukuka karşıtlık bulunmamakla birlikte kararın davacı tüketicinin talebinin iyi niyetli olmaması karşısında sonuç prestijiyle isabetsiz olduğu, direnme kararının bu değişik münasebet ile bozulması gerektiği tarafında lisana getirilen görüş, açıklanan nedenlerle Konsey çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir.” kararını vermiştir.
Sonuç olarak Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin bu kararıyla emeklilerin nasıl olsa emekli maaşı haczedilemez deyip kullandığı banka kredisini ödememesi kelam konusu olamayacaktır. Ayrıyeten bankalar, yapılan kontrat çerçevesinde emekli maaşlarını bloke edebilecektir.
İsa Karakaş
Memurlar
