Günümüz iş dünyasında beynimizi tesirli kullanmaya mecburuz. Yapay zeka ile ilgili gelişmeler birçoğumuzun işini elinden alabilir derken pandemi nedeni ile oluşan kriz mevcut birçok işin biçimini geriye dönülmeyecek biçimde değiştirdi ve bir yandan da nüfus yaşlanıyor. Emeklilik yaşının yükselmesi değerli bir olgu ve artık ileri yaşlara kadar çalışmamız gerekecek. Bu durumda vakit içerisinde farklı yetkinlikleri kazanmaya hazır olmamız gerek. Bu gelişmelerin yaşandığı bir dünyada beynimizi daha tesirli kullanmamız gerekiyor. Beynimizi nasıl geliştirebiliriz?
Fizikî olarak genç kalmak istediğimiz üzere, zihinsel olarak da genç kalmak istiyoruz. Bundan 10-15 yıl öncesine kadar beyin hücrelerinin yenilenemediğini düşünüyorduk. Nörobilim çalışmaları bize gösterdi ki beyin hücrelerimiz tekrar yapılabiliyor ve yeni networkler oluşabiliyor. Biz buna “nöroplastisite” diyoruz, ileriki yıllarda bunu ziyadesiyle duyacağız. Nöroplastisitenin açılımı şöyle; nöro hudut hücresi demek, plastik ise esneyebilen demek. Yani beynimiz epey plastik bir yapıda öğrendiklerimizi şartlara ve tecrübelere bağlı olarak yeni kontaklar oluşturabiliyor. Öğrendiğimiz, yaptığımız şeyler tekrar edersek, bu kontaklar güçlenebiliyor. Tekrar etmeyi bıraktığımızda ise budanıyor ve yok oluyor.
Makus bir şeyi tekrar edersek, olumsuz olarak bu da geçerli değil mi?
Doğal ki geçmişte yaşadığımız makus tecrübeleri, olumsuz fikirleri daima tekrar edersek, bu durumda birtakım nöral yapılar oluşturuyor ve biz geçmişteki makus tecrübelere bağımlı olabiliyoruz. Olumsuz bir tecrübesi tekrar etmek, o duyguyu yaşamak zihnin güzeline gidiyor. Bunu engellemek mümkün.
Beynimizde 86 milyar nöron, yani hudut hücresi var. Her nöron, her an 10 bin farklı nöron ile irtibat kuruyor. Beynimizde daima bir kimyasal ve elektriksel ihtar var ve bu uykuda bile devam ediyor. Bunun sonucunda nörotransmitter dediğimiz unsurlar açığa çıkıyor. Örneğin serotonin azlığında kendimizi berbat hissediyoruz, depresyona giriyoruz. Dopamin kendimizi iyi hissettiğimizde, iyi bir şey başardığımızda açığa çıkıyor, adrenalin heyecanlandığımız vakit artıyor. Oksitosin ise bağlılıkla ilgili bir nörotransmitter, bilhassa sevdiğiniz bir beşere sarıldığımız vakit artıyor. Biz beynimizde yeni irtibatlar oluşmasını nasıl sağlayabiliriz? Bu mümkün mü? Evet mümkün. Hayat uzunluğu öğrenerek… Ne kadar çok kitap okursak, ne kadar çok yeni tecrübe yaparsak, ne kadar çok seyahat edersek. Bilhassa muhakkak bir yaştan sonra bir müzik aleti çalmak. Öğrenmekten bahsettim lakin nöroplastisiteyi artıran şeylerin başında roman okumak geliyor. Roman okurken duyma ile ilgili bir şey okuyorsak, duyma korteksi, görme ile ilgili bir şey okuyorsak görme korteksi harekete geçiyor.
Tekrar de kitap okumak, öbür bir aktiviteye göre edilgen bir aksiyon değil mi?
Hayır, beynimiz için çok faydalı bir aksiyon. Zira birçok beyin bölgesi aktive oluyor, yeni temaslar oluşuyor.
KİTAP OKURKEN ALTINI ÇİZMEYİN KÜÇÜK NOTLAR ALIN
İş kitabı ile roman ortasında bir fark olduğu söyleniyor. İş ile ilgili kitap okumak hoş olağan ki, birçok şey öğreniyoruz. Roman öbür bir şeydir deniyor. Bir hayal dünyası yaratıyor.
Alışılmış ki hayal dünyası yaratıyor. İş kitabında ise şöyle bir şey öneriliyor. Altını çizmeyin küçük notlar alın deniyor. Okuduğunuz kitabı diğerlerine anlatın, o vakit tam manasıyla da öğrenmiş olursunuz. Ben özet çıkarıyorum ve onu diğerleriyle paylaşmak için yayınlıyorum.
Yazının tamamı için
Memurlar