Milliyet’ten His Erdoğan’ın haberine nazaran: Kokusu ve lezzetiyle ithal rakiplerini geride bırakan yerli muzun tadını, ‘tekel’ argümanları kaçırdı. Kimi toptancıların, WhatsApp kümeleri kurarak, günlük fiyat belirlediklerine yönelik argümanlar, Rekabet Kurumu’nun radarına girdi. Öte yandan devletin son devirlerde muz serası yatırımlarını ağır olarak desteklemesine, üretimin son üç yılda ikiye katlanmasına rağmen perakende fiyatların neden bu gayretlere paralel bir seyir izlemediğine yönelik sorular da bu savlar ışığında cevap buluyor üzere… Argüman konusu teşebbüslerin, WhatsApp kümelerinde hem alış hem de satış fiyatına ait sayı konuştuğu belirtiliyor.
Rekabet inceliyor
Rekabet Kurumu tarafından yapılan açıklamalarda, evvelki gün ‘muz toptan ticaret teşebbüsleri’ne açılan soruşturma öne çıktı. Türkiye’nin en kıymetli yerli muz üreten bölgelerinden Mersin Bozyazı ve Anamur’da muz toptan ticareti ile faaliyet gösteren teşebbüslerin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a muhalif hareket edip etmedikleri ilerleyen devirde netlik kazanacak. Rekabet Konseyi ön araştırmasında, ihlalin tespitine yönelik soruşturma açılmasına ‘bulguların önemli ve kâfi olduğu’ belirtildi.
Günlük fiyat
Alanya/Gazipaşa/Manavgat ve Bozyazı/Anamur sınırındaki üreticiler ve birliklerle konuştuk. Hakkında soruşturma yürütülen teşebbüslerin, ‘WhatsApp uygulaması üzerinden oluşturdukları birkaç küme vasıtasıyla haftalık, hatta birçok vakit günlük ortak fiyat’ belirledikleri argümanları iletildi.
Hakkında soruşturma başlatılan 17 şirket ve 1 dernek, bölgedeki kurulcu, sarartma/paketleme yapan büyük nitelikli firmalardan oluşuyor. Muz üretim ve satışını yapanlar, bu şirketlerin ‘manipülasyon’ savıyla denetlendiğini belirtiyor. İhlal edip etmedikleri belirlenecek 4054 sayılı Kanun’un 4. unsuru de piyasaların, arz/talep istikrarının denetimi, rekabeti bozma, engelleme hedefi taşıyan ortak hareket ve bu kapsamda alım satım fiyatlarının belirlenmesini içeriyor.
Bölgedeki muz üreticilerinden edinilen bilgiye nazaran, her hafta ya da muhakkak bir periyot değil, “Bugün şu fiyattan alalım” formunda yapılan günlük paylaşımlar bile var. Bu nedenle hem arz talep istikrarıyla oluşan fiyatların bozulduğu, hem de üreticilerin piyasanın dışında belirlenen fiyatlara satış yapmak durumunda bırakıldığı tabir ediliyor. Yanı sıra küçük çaplı muz tacirlerinin de bu piyasa şartlarından ziyan gördüğü belirtiliyor.
‘İstanbul’a bakıyorlar’
Alanya Muz Üreticileri Birliği (Muzbir) Lideri Mustafa Şenli, Bozyazı-Anamur bölgesindeki iki dernek altında yer alan firmaların kendi ortalarında fiyat oluşturduklarını duyumunu aldıklarını söyledi. Şenli, şöyle devam etti:
“Alıcılar bu fiyatı oluşturuyorlar. Tüm üreticileri de uyması noktasında baskı kurmuş oluyorlar. Muhakkak fiyatın üzerine çıkmadan pazardan eser temin etmeye yönelik bir hareket. Kontroller bir müddettir sürdüğü için son iki aydır fiyat paylaşamıyorlar. Bu sayede piyasa şartlarına nazaran fiyatlar oluşmaya başladı. Yoksa bakıyorlardı, İstanbul, Ankara, İzmir’de muz kaça satılıyorsa kendi karlarını ekleyip, çiftçiye ona nazaran bir fiyat belirleyip, bunun üzerinden mal almadan, monopol oluşturmaya yönelik hareket ediyorlardı. Oradaki fiyat bizim Alanya’yı bile etkiliyor. Üreticiden daha ucuza alınması buradaki piyasayı da karıştırıyordu. Kendilerini muhakkak bir kar marjına endeksliyor. Ona nazaran fiyat veriyorlar. Yani düşük fiyattan aldıkları eser, tüketiciye de yansımıyor.”
Üretim, varsayımdan fazla artış kaydetti
Muzun kilo fiyatı marketlerde 10-12 lira ortasında değişiyor. Yerli üretici bölgeler Anamur ve Alanya’da yeşil olarak 5.5 ile 6.20 lira ortasında fiyatlara satılıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, 2017’de 369 bin ton muz üretilirken, 2020’de bu ölçü neredeyse ikiye katlanarak 728 bin ton oldu. TÜİK’in 2020 varsayımı 680 bin ton iken, ortaya çıkan üretim, kestirimlerin üzerinde gerçekleşmiş oldu.
‘Piyasayı yönlendiremez’
Anamur Bozyazı Ziraat Odası Lideri Ahmet Erdem Gümüş, muzla ilgilenen 150-200’ün üzerinde işletme olduğunu belirtirken, “Üretici istediği işletmeyle alım satım yapabilir durumda. Bu kadar şirketin olduğu yerde bir ortaya gelerek rekabeti etkileyecek harekette bulunulabileceğini düşünmüyoruz” dedi.
Memurlar
