Sayıştay, yönetmelikte belli misyonlarda bulunma kuralının yer aldığı Kütüphane müdürlüğü takımına yapılan vekalet atamada, belli vazifelerde bulunma koşulunu taşımayan Data Hazırlama Denetim İşletmenine ödenen artırım tazminat ve ek ödeme farkları için kamu ziyanı kararı verdi.
İŞTE SAYIŞTAY’IN KARARI
Sayıştay 6. Dairesinin 741 Karar ve 19.3.2020 Tutanak tarihli Kararı
Evrak kapsamındaki bilgi ve evrakların incelenmesi sonucunda;
… Belediyesinde bilgi hazırlama denetim işletmeni takım unvanı ile vazife yapan …’a, vekalet ettiği Kütüphane Müdürlüğü vazifesi için asilde aranan kurallardan olan, “son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olma,” koşulunu taşımadığı ve böylelikle kelam konusu takıma atanmada aranan kuralların tamamını bir ortada taşımadığı halde, kendisine vekaleten yürüttüğü bu takım misyonuna ilişkin özel hizmet tazminatı, ek ödeme ve vekalet aylığı ödendiği görülmüştür.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Vekalet vazifesi ve aylık verilmesinin şartları” başlıklı 86’ncı unsurunda;
“Memurların yasal müsaade, süreksiz vazife, disiplin cezası uygulaması yahut misyondan uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden süreksiz olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden yahut öbür kurumlardan yahut açıktan vekil atanabilir.
Bir misyonun memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır….
Birebir kurumdan ayrılmalar münasebetiyle atanan vekil memurlara vekalet vazifesinin 3 aydan fazla devam eden mühleti için, kurum dışından yahut açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık misyonuna atananlara vazifeye başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir….” denildikten sonra “Vekalet, ikinci vazife aylık ve fiyatları ile başka ödemeler” başlıklı 175 inci unsurunda;
“Bir vazifeye vekaleten atanan memurlara vekalet edilen vazifenin takım derecesinin birinci kademesinin üçte biri, açıktan atananlara ise (Köy ve kasaba imamlığı takımlarına atananlara 146 ncı hususta yazılı taban fiyat aylık fiyatından aşağı olmamak üzere) üçte ikisi verilir. Bulundukları yerden öbür bir yerdeki bir vazifeye vekalet suretiyle atananlara, Harcırah Kanununun süreksiz misyonla öbür yere gönderilenlere ait kararları uygulanır.
Fakat, kurum içinden yahut öbür kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan koşulları taşıması zaruridir….” denilerek kurum içinden yahut başka kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi vekilin asilde aranan kurallara sahip olması şartına bağlanmıştır.
17.04.2006 tarihli ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Şurası Kararı ile yürürlüğe konulan ve 30.03.2018 tarihli ve 2018/11547 sayılı Bakanlar Heyeti Kararı ile 2018 yılında da uygulanmasına devam edilmesi kararlaştırılan Devlet Memurlarına Ödenecek Artırım ve Tazminatlara Ait Karar’ın “Vekalet” başlıklı 9’uncu unsurunda;
“(1) 657 sayılı Kanunun 86 ncı unsuru uyarınca;
a) 1) Kurumlarınca bir misyona kurum içinden yahut başka kurumlardan vekalet ettirilenlere;
aa) Vekaletin, 657 sayılı Kanunun 86 ncı unsuruna binaen yapılması ve bu konunun onayda belirtilmiş olması,
bb) Vekaletin, Bakanlar Konseyi kararı yahut müşterek karar ile atama yapılması gereken takım yahut vazifeler için ilgili Bakan, başka takım yahut misyonlar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,
cc) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm koşulları (asaleten atanmada imtihan kuralı aranılan takım yahut misyonlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir ortada taşımaları,
kaydıyla; vekalet ettikleri takım yahut vazifeler için bu Karar uyarınca öngörülen artırım ve tazminatların toplam net meblağının, asli takım yahut misyonları karşılığında fiilen aldıkları artırım ve tazminatların toplam net fiyatından fazla olması halinde, ortadaki fark; 657 sayılı Kanunun 175 inci unsurundaki oranlar dikkate alınmaksızın, vekalet vazifesine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet misyonunun fiilen yapıldığı sürece ödenir….”
denilerek genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm koşulları (asaleten atanmada imtihan kuralı aranılan takım yahut vazifeler için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir ortada taşımayan vekillere vekalet nedeniyle öngörülen artırım ve tazminatların ödenmeyeceği karar altına alınmıştır.
Tekrar 375 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin Ek 9’uncu hususunda de;
“…Birinci fıkra kapsamına giren işçiden; kurumlarınca bir takıma kurum içinden yahut kurum dışından vekalet ettirilenlere, vekaletin 657 sayılı Kanunun 86 ncı unsuruna istinaden yapılmış ve bu konunun onayda belirtilmiş olması, vekalet vazifesinin Bakanlar Heyeti kararı yahut müşterek karar ile atama yapılması gereken takımlar için ilgili bakan, öbür takımlar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi, vekalet eden çalışanın asaleten atanmada aranan tüm kaideleri (asaleten atanmada imtihan kuralı aranılan takımlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde dilmiş olması dahil) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri takım için öngörülen ek ödemenin asli takımları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde, ortadaki fark, vekalet misyonuna başlanıldığı tarihten itibaren ve bu vazife fiilen yapıldığı sürece ödenir. Lakin, mehil süresi, yıllık müsaade, mazeret müsaadesi, hastalık ve refakat müsaadesi, süreksiz misyon, vekalet, vazifeden uzaklaştırma, hizmet içi eğitim, seminer ve kurs nedenleriyle vazifelerinden ayrılanlara vekalet edenlere bu formda ödeme yapılmaz….”
denilerek vekalet eden işçinin asaleten atanmada aranan tüm koşulları (asaleten atanmada imtihan kaidesi aranılan takımlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri takım için öngörülen ek ödemenin asli takımları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde ortadaki farkın ödeneceği karara bağlanmıştır.
Müdür takımına asaleten atanma koşullarına ise; Mahalli Yönetimler Işçisinin Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Asıllarına Dair Yönetmelik’te yer verilmiş olup, 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan anılan Yönetmelik’in,
5’inci unsurunda;
“(1) Vazifede yükselmeye tabi takımlar aşağıda belirtilmiştir:
a) Idare hizmetleri kümesi;
1) Müdür, şube müdürü,…”
(Başlığı ile birlikte değişik: RG-7/5/2014-28993) 6’ncı hususunda;
“(1) Vazifede yükselme suretiyle atanacaklarda aşağıdaki genel koşullar aranır.
a) Vazifede yükselme imtihanında başarılı olmak.
b) Bu Yönetmelik kapsamındaki takımlara atanabilmek için son müracaat tarihi itibariyle 5 inci unsurda öngörülen alt vazifelerde toplam en az bir yıl çalışmış olmak. Lakin yeni kurulan mahalli yönetimlerde birinci yıl bu mühlet kaidesi aranmaz.”
(Değişik: RG-7/5/2014-28993) 7’nci unsurunda;
(1) 5 inci unsurun birinci fıkrasında sayılan unvanlara vazifede yükselme suretiyle yapılacak atamalarda aşağıdaki özel kaideler aranır.
a) Müdür ve şube müdürü takımına atanabilmek için;
1) 657 sayılı Kanunun 68 inci hususunun (B) bendinde belirtilen atanma kurallarını taşımak,
2) Fakülte yahut en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak,
3) Ekli (1) sayılı listede sayılan ve teknik tahsil gerektiren müdürlüklere atanabilmek için; yükseköğretim kurumlarının, takımın misyon alanı ile ilgili eğitim ve öğretimde bulunan en az dört yıllık kısımlarından yahut bu kısımlara denkliği kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilgili kısımlarından mezun olmak,
4) Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olmak,…gerekir.”
kararlarına yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere anılan Yönetmelik’in zikredilen kararlarına nazaran, bu Yönetmelik’e ekli (2) sayılı listede sayılan “Müdür” takımına atanabilmek için misyonda yükselme imtihanında başarılı olma genel kaidesi dışında ayrıyeten 657 sayılı Devlet Memurları Kanun’un 68’inci unsurunun (B) bendinde belirtilen atanma kaidelerini taşımak, fakülte yahut en az dört yıllık yüksekokul mezunu olma ve son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olma özel koşulların da sağlanması gerekmektedir.
“Kütüphane Müdürlüğü” de anılan Yönetmelik’e ekli (2) sayılı listede sayıldığından, bu misyona atanabilmek için vazifede yükselme imtihanında başarılı olma genel kuralı dışında ayrıyeten 7’nci unsurda sayılan üstte belirtilen özel kuralların da sağlanmış olunması gerekmektedir.
“Kütüphane Müdürü” takım vazifesine vekaleten atanan … ise; bu misyona asaleten atanmada aranan özel kaidelerden biri olan, atanma tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olma koşulunu taşımamaktadır. Bu nedenle de vekaleten yürüttüğü bu vazifeye ilişkin vekalet aylığı, özel hizmet tazminatı ve ek ödemenin kendisine ödenmesi anılan mevzuat kararlarına terstir.
Her ne kadar sorumlular savunmalarında; anılan Yönetmelik’in 7’nci unsurunun 1’inci fıkrasının (a) bendinin 4’üncü alt bendinde, “Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle” tabirine yer verildiğini, bu sözden de anlaşılacağı üzere kelam konusu koşulun vazifede yükselme imtihanına gireceklerde aranan bir kural olduğunu, vekaleten görevlendirmelerde bu kaidenin aranmasının müracaat edilecek bir imtihanın olmaması nedeniyle anlamsız olduğunu belirtmektelerse de, gerek Devlet Memurlarına Ödenecek Artırım ve Tazminatlara Ait Karar’ın “Vekalet” başlıklı 9’uncu hususunda ve gerekse 375 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin Ek 9’uncu hususunda, vekalet nedeniyle özel hizmet tazminatı ve ek ödeme ödenmesi asaleten atanmada imtihan koşulu aranılan takım yahut misyonlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması koşuluna bağlanmıştır.
Anılan kararlardaki bu tabirle Mahalli Yönetimler Çalışanının Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Asıllarına Dair Yönetmelik’in 7’nci unsurunun 1’inci fıkrasının (a) bendinin 4’üncü alt bendindeki ,”Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olmak,” formundaki karar vekalet vazifesi nedeniyle özel hizmet tazminatı ve ek ödeme ödenmesinin temel kaidesi haline gelmiştir. Bu nedenle de kelam konusu karardaki “son müracaat tarihi itibariyle” tabirinin somut hadisede “vekalet tarihi itibariyle” biçiminde kıymetlendirilmesi mecburidir.
Tekrar Sorumlular savunmalarında; Anayasa’nın 18’inci unsurunda angaryanın yasak olduğunun karara bağlandığını, fiilen yürütülen vazife nedeniyle vekalet aylığı, özel hizmet tazminatı ve ek ödeme ismi altında olmasa da bunlara eş bedel bir tazminat ödenmesi gerektiğini ileri sürerek bu savunmalarına Danıştay 11’nci Dairesinin 02.11.2007 tarihli ve 2005/4434 Temel ve 2007/7694 Karar No.lu kararını destek göstermektelerse de; tıpkı hususta yargı organlarınca verilen kararlar şahsına, vakasına ve devrine münhasır olduğundan, duruşma kararlarına nazaran üçüncü şahıslar hakkında süreç yapılması, kararlar katılaşmış dahi olsa, mümkün bulunmamaktadır.
Kaldı ki 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 78’inci unsurunun ikinci fıkrasında, isimli, idari ve askeri mahkemelerce verilen kararların, Sayıştayın kontrol yapmasına ve karara bağlamasına pürüz olamayacağı karara bağlanmıştır. Ayrıyeten Anayasa Duruşmasının 29.01.2014 tarih ve 28897 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14.01.2014 tarihli ve 2013/5062 Müracaat Numaralı Kararı’nda bir vazifenin aylık ödenmeden vekaleten yürütülmesi uygulaması angarya olarak kabul edilmemiş ve Anayasa’ya ters görülmemiştir.
Birebir Sorumlular savunmalarında, Anayasa Duruşmasının 13.10.2012 tarihli K.2012/104 sayılı Kararı’na yer vererek kelam konusu kararda vekalet aylığı ödenmesinde takımın boş yahut dolu olmasına nazaran ayrım yapılmasının Anayasa’nın 10’uncu hususundaki eşitlik unsuruna muhalif olduğunun belirtildiğini, Anayasa Duruşmasının mezkür kararı çerçevesinde kurum içerisinden boş takımlara vekalet eden memurlara, kelam konusu kararın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren vekalet aylığı ödenebileceğini ve bu kapsamda vekalet aylığına hak kazanan çalışanın tekrar vekalet ettiği takımın fark tazminatlarını alabileceğini söz etmişlerse de;
Sorgunun konusu vekalet edilen takımın dolu yahut boş olmasına nazaran vekalet aylığı ödenip ödenemeyeceği hususu değil, vekalet edilen takıma asaleten atanmada aranan koşulların var olmaması nedeniyle bu kuralların varlığı koşuluna bağlı olan ödemelerin yapılamayacağıdır. Hasebiyle Anayasa Duruşması kelam konusu kararı sorgu konusu husus ile ilgili değildir.
Yeniden Sorumlular savunmalarında, 5018 sayılı Kamu Mali Idaresi ve Denetim Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci hususuna yer vererek kamu ziyanının kapsamının kamu kaynakları kullanılarak piyasadan mal ve hizmet satın alınması sırasında fazla ödeme yapılması, yönetimin gelirlerinin tahsili sırasında mevzuata karşıt davranılması ve mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme yapılması suretiyle yol açılan ziyanlarla hudutlu olduğunu, ikinci fıkra ile belirlenen kapsamın içinde kamu vazifelilerinin hukuka muhalif hareketleri nedeniyle şahıslara verdikleri zararın kamu tarafından ödenmek zorunda kalınması ya da mevzuatta ödenmesi öngörülmekle birlikte mevzuatın yorumunda yanılgıya düşülmek yahut ihmal yahut kasıt yoluyla fazla ödeme yapılması hallerinin sayılmadığını, ikinci fıkranın bir bütün olarak değerlendirildiğinde (g) bendinde yer alan mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması kuralının kapsamının tekrar mal ve hizmet alımları nedeniyle yapılan ödemeler sonucu oluşan kamu ziyanı biçiminde anlaşılması gerektiğini, bu nedenle 5018 sayılı Kanun’un 71’inci hususu tarifine giren bir kamu ziyanının oluşmadığını argüman etmişlerse de;
5018 sayılı Kamu Mali Idaresi ve Denetim Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci hususunda; “Kamu ziyanı; kamu vazifelilerinin kasıt, kusur yahut ihmallerinden kaynaklanan mevzuata ters karar, süreç yahut hareketleri sonucunda kamu kaynağında artışa mahzur yahut eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu ziyanının belirlenmesinde;
a) İş, mal yahut hizmet karşılığı olarak belirlenen meblağdan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş yahut hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki masraflarda, fazla yahut yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal yahut hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması yahut yaptırılması,
e) Yönetim gelirlerinin tarh, tahakkuk yahut tahsil süreçlerinin mevzuata uygun bir halde yapılmaması,
f) (Mülga: 22/12/2005-5436/10 md.)
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Temel alınır.”
kararı yer almaktadır.
Anılan hususta yer alan kamu ziyanının belirlenmesinde temel alınacak kritereler incelendiğinde, (a), (b) ve (d) bentlerinde iş, mal yahut hizmet alımlarından doğabilecek kamu ziyanından bahsedilirken (c) bendinde mal ve hizmet alımlarıyla ilgili olmayan transfer niteliğindeki sarfiyatlar sırasında oluşabilecek kamu ziyanından bahsedilmiş, (e) bendinde yönetimin gelirlerinin tarh, tahakkuk yahut tahsil süreçlerinin mevzuata uygun bir formda yapılmaması durumuna, (g) bendinde ise mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması durumuna yer verilmiştir. Her biri farklı durumlarda oluşabilecek kamu ziyanını belirleyen bu bentlerin birbirinden bağımsız olarak kıymetlendirilmesi gerektiği açıktır. Münasebetiyle sorumluların savunmalarında (g) bendinde yer alan “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” durumunun yalnızca mal yahut hizmet alımlarıyla sonlu olduğu tarafındaki savunmanın kabulü mümkün değildir. Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının her türlü mevzuata muhalif ödemeyi kapsadığı bedellendirilmektedir.
Harcama Yetkilisi … başka sorumlulardan farklı olarak savunmasında;
Yönetimin vekalet vazifesinin yürütülmesinde takdir yetkisinin mevcut olduğunu, bu takdir yetkisi üzerinde yerindelik kontrolü yapılmasının mümkün olmadığını, 657 sayılı Kanun’un “İdari vazifelere atanma” başlıklı 69’uncu unsuruna nazaran mesleğinden yararlanmak istenen memurun idari misyonlara atanabileceğini, Sayıştay 5’nci Dairesi’nin 30.06.1998 tarih ve 1998/9394 sayılı kararında açıkça, ” 657 sayılı Kanun’un 69 uncu unsuru ile memurların kazanılmış hak aylık derecelerinin iki altındaki dereceye atanmaları halinde, özlük haklarında rastgele bir azalma meydana gelmemesi için meslek hizmet sınıfı ile atanılan idari vazifenin ek gösterge, artırım ve tazminatlarından fazla olanın ödenmesi öngörülmüş olduğundan, kazanılmış hak aylığı ile atandığı idari misyonların takım dereceleri tıpkı olan ilgililer için bu kararın uygulanmaması hak ve adalet prensiplerine uygun düşmez. Bu nedenle kelam edilen 69 uncu unsura nazaran sınıf değişikliği olmaksızın muhakkak hizmet sınıflarına dahil memurların idari vazifelere ilişkin takımlara atanması halinde idari misyonun gerektirdiği ek gösterge, artırım ve tazminatlardan fazla olanının ödenmesinde mevzuata terslik yoktur.” denildiğini, hasebiyle bu ilam içeriği incelendiğinde yönetimin müdür görevlendirmede takdir yetkisinin bulunduğunu, mesleğinden yararlanmak istediği memuru müdür olarak atamada yetkili olduğunu ve bu atama sonucunda de atanan müdürün misyonun gerektirdiği ek gösterge, artırım ve tazminatlardan fazla olanın ödenmesine hak kazandığını, bu bağlamda asaleten atanması halinde misyonun gerektirdiği ek ödeme ve tazminatlardan yararlanmasında sakınca görülmeyen memurun vekaleten yürüttüğü vazifeyle ilgili olarak birebir haklardan faydalanmasında da evleviyetle hukuka karşıtlık bulunmadığını belirtmişse de;
Denetçi görüşünde de belirtildiği üzere sorgunun konusu yapılan vekalet görevlendirmesinin yerinde olup olmadığı ile ilgili değil, vekalet misyonu nedeniyle yapılan ödemelerle ilgilidir. Bu mevzuda ise yönetimin takdir yetkisine sahip olmadığı, buradaki yetkisinin bağlı yetki olduğu açıktır. Zira vekalet vazifesi nedeniyle sorguya mevzu ödemelerin yapılabilmesi üstte da belirtildiği üzere mevzuatında belli koşulların varlığına bağlanmıştır. Münasebetiyle lakin bu kaidelerin varlığı halinde kelam konusu ödemeler yapılabilir.
Ayrıyeten savunmada yer verilen 657 sayılı Kanun’un “İdari vazifelere atanma” başlıklı 69’uncu unsuru vekalet misyonu ile ilgili olmayıp idari misyonlara yapılan atamayla ilgilidir. Bu nedenle de somut hadiseyle ilgisi bulunmamaktadır.
Yeniden tıpkı Sorumlu savunmalarında; Anayasa Duruşmasının 13.10.2012 tarihli K.2012/104 sayılı Kararı’na yer vererek kelam konusu kararda vekalet aylığı ödenmesinde takımın boş yahut dolu olmasına nazaran ayrım yapılmasının Anayasa’nın 10’uncu unsurundaki eşitlik unsuruna karşıt olduğunun belirtildiğini, Anayasa Duruşmasının mezkür kararı çerçevesinde kurum içerisinden boş takımlara vekalet eden memurlara, kelam konusu kararın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren vekalet aylığı ödenebileceğini ve bu kapsamda vekalet aylığına hak kazanan çalışanın tekrar vekalet ettiği takımın fark tazminatlarını alabileceğini söz etmişlerse de;
Sorgunun konusu vekalet edilen takımın dolu yahut boş olmasına nazaran vekalet aylığı ödenip ödenemeyeceği hususu değil, vekalet edilen takıma asaleten atanmada aranan koşulların var olmaması nedeniyle bu koşulların varlığı koşuluna bağlı olan ödemelerin yapılamayacağıdır. Hasebiyle Anayasa Duruşması kelam konusu kararı sorgu konusu husus ile ilgili değildir.
Öte yandan Harcama Yetkilisi … savunmasında; kısa bir müddetliğine Kütüphane Müdürlüğüne vekalet ettiğini ve maaş ödeme evraklarındaki sayısal toplamların doğruluğunu usulen denetim ederek imzaladığını belirtmişse de;
5018 sayılı Kanun’un 3’üncü hususunun (k) bendinde, kamu yönetimi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan ünite, harcama ünitesi olarak tanımlanmıştır.
Kanun’un 31’inci unsurunda, bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama ünitesinin en üst yöneticisinin harcama yetkilisi olduğu söz edilmiş, 32’nci hususunda ise, bütçeden harcama yapılabilmesi harcama yetkilisinin, harcama talimatı vermesine bağlanmış, harcama talimatlarında da hizmet münasebeti, yapılacak işin konusu ve meblağı, müddeti, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme adabı ile gerçekleştirmeyle misyonlu olanlara ait bilgilerin yer alacağı, harcama talimatlarının bütçe unsur ve asıllarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile başka mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin tesirli, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken süreçlerden harcama yetkililerinin sorumlu oldukları belirtilmiştir.
5018 sayılı Kanun’un 33’üncü unsurunda de, sarfiyatın gerçekleştirilmesinin, harcama yetkililerince belirlenen misyonlu tarafından düzenlenen ödeme buyruğu dokümanının harcama yetkilisince imzalanması ve meblağın hak sahibine ödenmesi ile tamamlanacağı karar altına alınmıştır.
Mevzuatın üstte belirtilen kararlarına nazaran, bütçeden yapılacak harcamalarda süreç, harcama talimatı ile başlamakta ve ödeme buyruğu dokümanı uyarınca hak sahibine ödeme yapılması ile son bulmaktadır.
5018 sayılı Kanun’da, masrafın yapılmasından ödeme etabına kadar tüm süreçlerin harcama yetkilisinin nezaret ve kontrolü altında, onun buyruk ve talimatı ile yürütülmesi öngörüldüğünden, sorumluluk konusunda da harcama yetkilisi ön plana çıkmaktadır.
Kanun’da harcama yetkilisinin, bütçeyle ödenek tahsis edilen her harcama ünitesinin en üst yöneticisi olarak tanımlanması, idari açıdan üst yöneticilere; hukuka uygunluk açısından da yetkili kılınmış mercilere hesap vermekle sorumlu olduğunu göstermektedir
5018 sayılı Kanun’da harcama yetkilisi tabiriyle bir program sorumlusuna ve statü hukukunda tanımlanan daire/birim amirine işaret edilmektedir. Bu pozisyonda olan yöneticilerin, 657 sayılı Kanun’un 10’uncu unsurunda belirtildiği üzere, amiri oldukları kuruluş ve hizmet ünitesinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen misyonları vaktinde ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurları takip ve denetim etmekten vazifeli ve sorumlu tutulacakları da doğaldır.
Bu kararlar karşısında, bütçeden yapılacak harcamalar konusunda 5018 sayılı Kanun’da öngörülen harcama sürecinde tek ve tam yetkili olan, sarfiyatın yapılmasına karar vermekten ödeme kademesine kadar tüm süreçleri buyruk ve talimatı çerçevesinde yürüten ve maiyetindekileri ve onların hareket ve süreçlerini gözetmek ve denetlemekle yükümlü olan harcama yetkilisinin, hesap verme konusunda tam ve direkt sorumlu olduğu anlaşılmaktadır.
Kanunda öngörülen harcama yetkilisinin müsaade, hastalık ve süreksiz vazife üzere sebeplerle vazifelerinde bulunmadığı durumlarda, bu bireylerin yerine, mevzuatlarında öngörülen tarzla vekaleten atanan kişi asilin tüm yetki ve sorumluluklarını taşıyacağından harcama yetkisini de kullanacaktır.
Bu nedenle, harcama yetkilisinin yerine, mevzuatında öngörülen adaplara uygun olarak vekaleten atanan vazifelinin, vekalet ettiği vazifeye ilişkin harcama yetkisini kullanmasından doğan sorumluluk bu misyonu vekaleten yürüten görevliye ilişkin olur.
Kelam konusu vakada da Harcama Yetkilisi … Kütüphane Müdürlüğü vazifesine asaleten atanmada aranan koşulların tamamını bir ortada taşımayan şahsa mevzuatına muhalif olarak vekalet aylığı, özel hizmet tazminatı ve ek ödeme ödenmesine ait harcama yetkisini kullandığından bu harcama yetkisinden doğan sorumluluğa iştiraki mecburidir.
Açıklanan münasebetlerle, … Belediyesinde data hazırlama denetim işletmeni takım unvanı ile misyon yapan …’a, vekalet ettiği Kütüphane Müdürlüğü vazifesi için asilde aranan kaidelerden olan, “son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, denetim memuru, eğitmen yahut muhasebeci takımında çalışmış olma,” kuralını taşımadığı ve böylelikle kelam konusu takıma atanmada aranan kuralların tamamını bir ortada taşımadığı halde, kendisine vekaleten yürüttüğü bu takım vazifesine ilişkin özel hizmet tazminatı, ek ödeme ve vekalet aylığı ödenmesi sonucunda neden olunan kamu ziyanı meblağı … TL’nin;
…TL’sinin Harcama Yetkilisi (Kütüphane Müdür V.) … ile Gerçekleştirme Vazifelisi (Bilgisayar İşletmeni) …’a,
…TL’sinin Harcama Yetkilisi (Kütüphane Müdür V.) … ile Gerçekleştirme Vazifelisi (Bilgisayar İşletmeni) …’a,
Ortaklaşa ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü unsuru gereği karar tarihinden itibaren işleyecek faizi ile ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55’inci hususu uyarınca İlamın bildirim tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Şurası nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Memurlar
