Dava, vakıf üniversitesi çalışanının işe iade ve tazminat istemlerine ait açılmıştır.
Davacının mukavelesinin feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davasında İş Mahkemesince uyuşmazlığın aslı incelenerek davacı lehine karar verildiği ve bu kararın istinaf incelemesinden de geçerek katılaşmıştır.
Bu mahkeme kararının yerine getirilmemesi üzerine tekrar dava açılmış; davacının 4 aylık boşta geçen mühlet fiyatı ve 5 aylık brüt fiyatı fiyatında işe başlatmama tazminatı olarak toplam 70.000,00TL’nin tahsili istemiyle açıldığı görülmüştür.
Uyuşmazlık mahkemesi ise tartışmaya son noktayı koymuştur:
Davalı Üniversitenin, daima ve nizamlı nitelikteki kamu hizmetinde çalıştırdığı davacının; statüsü, vazifeye alınması, hak ve yetkileri gözetildiğinde, Yönetim Hukuku kapsamında bir kamu çalışanı olduğu açıktır.
Ayrıyeten, davacının mukavelesinin feshine ait davalı sürecinin yönetim hukuku manasında bir idari süreç olduğunda kuşku bulunmamaktadır.
Hasebiyle; davacının mukavelesinin feshine ait idari süreçten kaynaklanan tazmin isteminin 2577 Sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun “İdari Dava Tipleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. Hususunun b fıkrasında belirtilen; “İdari aksiyon ve süreçlerden ötürü şahsî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları” kapsamında idari yargı yerinde görülmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davacının, davalı Üniversitede öğretim görevlisi/okutman olarak çalışmakta iken iş mukavelesinin feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davasında İş Mahkemesince feshin geçersizliğine ve lehine 4 aylık fiyat alacağı ile karar gereği işe başlatılmaması halinde 5 aylık brüt fiyatı meblağının davalı tarafça ödenmesine karar verilmesine rağmen; Mahkeme kararının yerine getirilmediğinden bahisle; karar gereğinin davalı tarafından yerine getirilmediğinin tespiti ile; bu karar çerçevesinde boşta geçen müddet, aylık brüt fiyatı meblağında işe başlatmama tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle açılan davanın, İDARİ YARGI YERİNDE görülmesi gerekir.
Vakıf üniversitesi işçisine ceza soruÅturması açılabilir mi?
T.C.
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
HUKUK KISMI
E. 2019/603
K. 2019/818
T. 23.12.2019
OLAY : 1-)a) Davacı vekili birinci olarak açtığı davada; müvekkilinin 2011 yılının Ağustos ayından itibaren kesintisiz olarak vakıf üniversitesi bünyesinde çalıştığını, davalı üniversitenin müvekkili ile her yıl birer yıllık muhakkak periyodik iş kontratı imzalayarak kendisinin yasal haklarını kısıtlama gayesiyle hareket ettiğini, 23/06/2017 tarihli ihtarname ile bildirmek suretiyle müvekkilinin iş mukavelesini geçerli nedene dayanmaksızın, savunması alınmaksızın, haksız ve hukuka karşıt olarak sona erdirdiğini, feshettiğini, müvekkilinin her yıl yenilenen bir yıllık müddetli iş mukaveleleri ile 6 yıl boyunca kesintisiz olarak davalı kurumda çalışma yaptığını, hal bu türlü iken hiçbir neden bulunmaksızın her yıl mukavelesini yenilenen müvekkilinin iş akdinin bilinmeyen vadeli iş kontratı olarak iş teminatı kararlarından yararlanabileceğinin açıkça ortada olduğunu, temelli bir neden bulunmaksızın, her yıl yenilenen makul periyodik iş mukaveleleri, kanunen belgisiz periyodik iş kontratı olarak kabul edileceğinden ve müvekkilinin iş akdinin feshini geçerli kılan bir neden bulunmadığından, iş akdinin feshinin geçersizliğine ve müvekkilinin eski işine iadesine, mahkemece verilecek işe iade kararı katılaşıncaya kadar geçecek mühlet için 4 aylık mühlete ait fiyat ve öbür haklarının, mahkemece verilecek işe iade kararına davalılar tarafından uyulmaması halinde feshin berbat niyetli olduğunun dikkate alınmasına, 8 aya kadar fiyat fiyatında tazminatın ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
1-)b)İstanbul Anadolu 14. İş Mahkemesi; 2.11.2017 gün ve E:2017/891, K: 2017/533 sayı ile, “(…)Celp edilen özlük evrakından davacının iş akdinin 01.09.2017 tarihi itibariyle belli vadeli iş mukavelesinde müddetin bitmesi nedeniyle davalı işverence feshedildiği, davanın yasal bir aylık müddeti içerisinde (21.07.2017 tarihinde) açıldığı, davacının 07.10.2011 tarihinden itibaren davalı işyerinde makul vadeli kontrat ile çalıştığı, davacının misyonu itibariyle işletmenin bütününü sevk ve yönetim eden patron vekili ve yardımcısı pozisyonunda bulunmadığı, işyerinde 30’dan fazla emekçinin çalıştığı taraflar ortasında uyuşmazlık konusu olmadığı anlaşılmış olup; her ne kadar taraflar ortasında en son 01.09.2016-01.09.2017 başlayış ve bitiş tarihlerini kapsayan belli vadeli iş mukavelesi imzalanmış ise de davacının öğretim vazifelisi olduğu, yapılan işin niteliği belli vadeli iş kontratı yapılmasını gerektiren bir iş olmadığı, taraflar ortasında makul vadeli iş mukavelesi yapılmasını gerektiren objektif nedenlerin bulunmadığı anlaşıldığından taraflar ortasındaki makul periyodik iş mukavelesi meçhul vadeli olarak kabul edilmiş, işe iade davasının biçimi şartları gerçekleştiğinden işin temeli incelenmiştir.
Davacının birer yıllık kontratlar ile davalı Vakıf Üniversitesi ile birinci 15.09.2011 başlayış 15.09.2012 bitiş, en son da 01.09.2016 başlayış 01.09.2017 bitiş tarihli makul müddetli iş mukavelelerinin yapıldığı, iş kontratı patron tarafından belli periyodik iş kontratının sözleşme bitim tarihi nedeniyle 23.06.2017 tarihli yazılı fesih bildirimi ile 01.09.2017 tarihinde feshedildiği, SGK kayıtlarından davacının 07.10.2011-01.09.2017 tarihleri ortasında davalı Vakıf Üniversitesinde sigortalı olarak çalıştığı anlaşılmıştır.
İş akdinin haklı nedenle ya da geçerli nedenle feshedildiğinin ispat yükümlüsü davalı patrondur.
Davacıya ilişkin özlük evrakı, SGK kayıtları ve tüm belge kapsamı daima birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar davacının iş akdi muhakkak vadeli iş kontratında müddetin dolması nedeniyle feshedilmiş ise de; davacının öğretim vazifelisi olduğu, yapılan işin niteliği belli vadeli iş mukavelesi yapılmasını gerektiren bir iş olmadığı, taraflar ortasında makul müddetli iş mukavelesi yapılmasını gerektiren objektif nedenlerin bulunmadığı anlaşıldığından taraflar ortasındaki makul müddetli iş kontratı meçhul vadeli olarak kabul edilmesi gerektiği, davalının feshin haklı yahut geçerli bir nedene dayandığını ispatlayamadığı kanaatine varılarak davacının haklı davasının kabulüne çalışma müddeti ve kıdemi nazara alınarak işe başlatılmaması halinde tazminatın 5 ay olarak belirlenmesine karar verilmiş ve aşağıdaki formda karar kurmak gerekmiştir.
KARAR / Münasebeti üstte açıklandığı üzere;
Davanın KABULÜ İLE,
1-)Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,
2-)Davacının kararın katılaşmasından itibaren 10 iş günü içinde işe başlaması için patrona başvurması halinde davalı işverence işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat ölçüsünün davacının kıdemi, fesih nedeni dikkate alınarak takdiren davacının ( 5 ) aylık brüt fiyatı meblağında BELİRLENMESİNE,
3-)Davacı çalışanın işe iadesi için patrona müddeti içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın katılaşmasına kadar en çok 4 aya kadar fiyat ve öteki haklarının davalıdan tahsilinin GEREKTİĞİNE(…)” karar vermiştir.
1-)c) Davalı vekili, istinaf kanun yoluna başvurduğu dilekçesinde; Anayasada belirlenen hedeflerle kamu hizmetini yerine getirmekte olan vakıf üniversiteleri bünyesinde çalışmakta olan öğretim vazifelilerinin; 2547 Sayılı Kanunca yapılan belirlemeler, misyonlarının mahiyeti, kamu hizmeti yerine getirme özellikleri çerçevesinde birer kamu işçisi olduğunu; Acıbadem Üniversitesi Rektörlüğü tarafından davacının iş akdinin feshi sürecinin bu konular çerçevesinde bir idari süreç olduğunu, idari süreçlerin hukuka uygunluğunun kontrolünün İdari Yargılama Metodu Kanununun 2/1 unsuru yeterince yönetim Mahkemelerinin misyon alanına girdiğini; uyuşmazlığın tahlilinde, vazifeli mahkemelerin yönetim Mahkemeleri olması sebebiyle, yargı yolu tarafından misyonsuz mahkemede açılan davanın adaptan reddi gerekirken Lokal Mahkemece temel tarafından karar kurulmuş olmasının adap ve yasaya muhalif olduğunu ileri sürmüştür.
1-)d) İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 30.Hukuk Dairesi: 2.5.2018 gün ve Belge No:2018/52, K:2018/867 sayı ile, “(…)Somut uyuşmazlıkta Davalı vakıf üniversitesi, kamu hizmeti gören ve kanunla kurulmuş bir üniversitedir. Davacı ise; kanunla kurulmuş bu vakıfta çalışan ve niteliği prestiji ile 2547 Sayılı yasa kapsamında kamu hizmetini yürüten bir vazifelidir. Burada kıymetli olan konu, davacının bu misyonu neye istinaden yürüttüğü, yani bu vazifesinde ne formda istihdam edildiğidir. İncelenen evrak içeriğine nazaran davacı; davalı üniversitede üstlendiği misyonu, davalı vakıf ile yaptığı bir mukavele gereği yürütmüştür. Anılan kontrat, Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 23. unsuruna istinaden ve bu unsurun verdiği yetkiye nazaran yapılmıştır. Anılan unsura ve yapılan kontrata nazaran, davalı ile davacı ortasındaki ilgi; özel hukuk kurallarına nazaran belirlenen özel hukuk bağıdır.
Davalı vakıf üniversitesinin, mali ve idari hususları dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik taraflarından, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasa’da belirtilen kararlara tabi olması, davacının iş mukavelesi ile çalışma olgusunu ortadan kaldırmaz. Davalı vakıf üniversitesinin idari mukavele ile eleman çalıştırması kelam konusu olamaz. Davacı ile davalı üniversite ortasında iş ilgisi bulunmaktadır. 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 1. hususu uyarınca uyuşmazlık isimli yargı yolunda ve iş mahkemesinde çözülmelidir. Misyonlu ve yetkili Birinci Derece Mahkemesince yargılamaya devam ile karar kurulmasında bir isabetsizlik bulunmadığından bu istikamete ait davalı istinaf sebebi yerinde görülmemiştir.
Belge içeriğine nazaran davalı üniversitede okutman unvanı ile öğretim üyesi olarak çalışan davacı ile birden fazla periyodik mukaveleler yapılmış ve davacıya yapılan bildirimle makul periyodik kontratın 23/06/2017 tarihinde tabiatıyla sona ereceği belirtilerek iş kontratı sonlandırılmıştır.
Davalı üniversitenin eğitim-öğretim işi süreklilik arz ettiğinden okutman olan davacı ile belli periyodik iş mukavelesi yapılmasını gerektiren objektif şartlar da somut olayda bulunmamaktadır. Bu nedenle taraflar ortasındaki kontratın belgisiz müddetli olduğunun kabulü gerekir. Davacının iş akdinin haklı yahut geçerli neden belirtilmeksizin feshedilmesi karşısında birinci derece mahkemesince davanın kabulünde bir isabetsizlik bulunmadığından bu taraflara ait istinaf sebebi yerinde görülmemiştir.
Belge kapsamından kamu tertibine terslik teşkil edecek hukuka karşıt bir istikamet bulunmadığı anlaşılmıştır. Açıklanan nedenlerle 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 353/1-b-1 hususu yeterince davalı istinaf müracaatının temelden reddine dair aşağıdaki formda karar verilmiştir.
KARAR: Üstte açıklanan nedenlerle;
1-)Davalının istinaf müracaatının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 353/1-b-1 unsuru yeterince ASILDAN REDDİNE(…)” kesin olmak üzere karar vermiştir.
2-)a) Davacı vekili dilekçesinde; üstte detayları verilen süreçten ve Mahkeme kararından bahisle; kararın bildirimi üzerine müvekkilinin işe başlatılmasının talep edildiğini; şifahi görüşmeden sonra, davalıdan işe davet talebi içeren yazılı / resmi evrakın gönderilmesinin talep edildiğini; davalının resmi prosedürü tüketmeye yönelik olarak müvekkiline noter vasıtasıyla ihtarname göndererek “2 iş günü içerisinde saat 08:30’da tam vakitli akademik işçi iş kontratında belirtilen tıpkı çalışma şartlarıyla Acıbadem Üniversitesinde yabancı lisanlar kısmında okutman olarak takımlı tam vakitli brüt 11.667,00 TL meblağında fiyat ile” hizmet vermek kaydıyla, işe davet ettiğini; ihtarnamede müvekkilin – iş akdinin haksız fesih edildiği tarihteki – misyonundan farklı bir vazife tarifi (geçmiş devirde Tıp Fakültesi bünyesinde üstlendiği Tıbbi İngilizce koordinatörü ve öğretim vazifelisi sıfatı yerine yabancı lisanlar kısmında okutmanlık) yer almasına karşın, iyi niyet çerçevesinde ve hak kaybına uğranmamasını teminen davalının davetine icabet edildiğini; davalı tarafından, müvekkilinin görevlendirme yeri, misyonun niteliği ve çalışma saat ve günlerinde kimi kati / aleyhe / kabul edilemez değişiklikler yapıldığını; müvekkilinin taleplerine karşılık, davalının yeni çalışma şartlarını öne sürerek müvekkilini işe başlatmadığını, iş akdini haksız olarak fesheden davalının Mahkeme ilamının gereğini de yerine getirmediğini; müvekkilinin bu meyanda, kararda yer alan fiyat ve tazminat alacaklarına hak kazandığını; bununla birlikte davalı patronun ikinci bir toplantı talep ettiğini, işe başlamayı içtenlikle isteyen müvekkilinin, davalının eski koşulları sağlamaya karar verdiği saikiyle 07.09.2018 tarihinde bir defa daha ilgili işyerine gittiğini, fakat sadece boşta geçen müddet fiyatı ile işe başlatmama tazminatlarını vermek istemediği için müvekkili oyalamaya çalışan davalının; yeni çalışma şartlarındaki ısrarını tekrar ettiğini; müvekkilini işe başlatmayarak daha düşük alacak kalemleri olan kıdem ve ihbar tazminatını ödeyerek, müvekkilinin hak kazandığı boşta geçen mühlet fiyatı ile işe başlatmama tazminatını ödemediğini; müvekkilinin iş akdinin haksız olarak fesih edildiği tarihte sahip olduğu hakları ile davalı tarafın göstermelik ve samimi olmayan işe iade davetinde, Müvekkiline teklife ettiği iş şartlarında(çalışma yerinde, çalışma konusunda), kabul edilemeyecek derece farklılıklar bulunduğunu; münasebetiyle Müvekkilinin evvelce uygulama ile hak kazandığı / elde etmiş olduğu / taraflar ortasında mutabık kalınan çalışma şartlarının, davalı tarafından tek taraflı olarak ve gerek Müvekkilin iradesi ve gerekse Mahkeme kararı hilafına değiştirilmek istendiğini; müvekkilinin evvelce tüm Tıp İngilizcesi alanında yönetici durumunda çalışmaktayken, işe iade protokolünde, Yabancı Lisanlar Kısmında Sırf Okutman sıfatı ile geri istihdam edilmek istendiğini; esnek çalışma saatlerinin, müsaadelerinin kısıtlandığını, şahsi bir ofis sahibi iken, bu sefer ortak alanda / ortaklaşa bir ofiste çalışmasının teklif edildiğini söz ederek; fazlaya ait her türlü talep ve dava hakları gizli kalmak kaydıyla şimdilik; İstanbul Anadolu 14. İş Mahkemesi’nin E:2017/891, K:2017/533 Sayılı kararının gereğinin davalı tarafından yerine getirilmediğinin tespiti ile; bu karar çerçevesinde Müvekkilinin 4 aylık boşta geçen müddet fiyatının ve 5 aylık brüt fiyatı fiyatında işe başlatmama tazminatının hesaplanması; şimdilik 27.500,00 TL 4 aylık boşta geçen müddet fiyatının ve 42.500,00 TL, 5 aylık brüt fiyatı meblağında işe başlatmama tazminatının, temerrüt tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte toplam 70.000,00 TL ‘nın davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle isimli yargı yerinde dava açmıştır.
2-)b) İSTANBUL ANADOLU 17.İŞ MAHKEMESİ: 14.2.2019 gün ve E:2018/527, K:2019/87 sayı ile, “(…)Anayasanın 131. unsuruna nazaran “Vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumları, mali ve idari bahisleri dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik taraflarından, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasada belirtilen kararlara tabidir”.
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 3/1 hususuna nazaran “Öğretim Elemanları: Yükseköğretim Kurumlarında misyonlu öğretim üyeleri, öğretim vazifelileri ve araştırma görevlileridir”.
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun Ek. 2. hususu uyarınca “Vakıflar; yarar hedefine yönelik olmamak koşuluyla ve mali ve idari konular dışında, akademik çalışmalar, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik istikametlerinden bu Kanunda gösterilen temel ve tarzlara uymak kaydıyla, Yükseköğretim kurumları yahut bunlara bağlı ünitelerden birini yahut birden fazlasını ya da bir üniversite yahut yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın, iktisadın gereksinim duyduğu alanlarda yüksek nitelikli işgücü yetiştirmek gayesiyle, bu Kanun kararları çerçevesinde kalmak koşuluyla meslek yüksekokulu kurabilir. Bu meslek yüksekokulu, kamu hükmî kişiliğini haiz olup, Yükseköğretim Heyetinin görüşü alınarak Bakanlar Konseyi kararı ile kurulur. Kurulacak meslek yüksekokullarına, meslek ve teknik eğitim bölgesinde ihtiyaç duyulması esastır”. Tıpkı kanununu Ek. 5. unsuruna nazaran “Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının, vakıf idare organı dışında en az yedi şahıstan oluşan bir mütevelli heyeti bulunur. Mütevelli heyet üyeleri, vakıf idare organı tarafından dört yıl için seçilir, müddeti biten üyeler yine seçilebilir. Mütevelli heyet üyelerinin yaş sınırlaması hariç Devlet memuru olma niteliklerine sahip bulunmaları ve en az üçte ikisinin lisans seviyesinde yükseköğrenim görmüş olması gerekir. Mütevelli heyet üyeleri kendi ortalarından bir lider seçer. Mütevelli heyet vakıf yükseköğretim kurumunun tüzelkişiliğini temsil eder. Vakıf yükseköğretim kurumlarının yöneticileri Yükseköğretim Şurasının olumlu görüşü alınarak mütevelli heyet tarafından atanır. Mütevelli heyet; vakıf yükseköğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilir. Yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile başka işçinin mukavelelerini yapar, atamalarını ve vazifeden alınmalarını onaylar, yükseköğretim kurumunun bütçesini onaylar ve uygulamaları izler, ayrıyeten vakıfça hazırlanan yönetmelik kararlarına nazaran başka misyonları yürütür”.
Uyuşmazlık Mahkemesi yargı yolu belirlenmesinde Vakıf Üniversiteleri ile öğretim elemanları ortasındaki uyuşmazlıklarda idari yargının vazifeli olduğunu şu münasebetlerle belirtmektedir. “Vakıf Üniversitesinin, daima ve sistemli nitelikteki kamu hizmetinde çalıştırdığı öğretim elemanın; statüsü, misyona alınması, hak ve yetkileri gözetildiğinde, Yönetim Hukuku kapsamında bir kamu çalışanı olduğu açıktır. Bununla birlikte, öğretim elemanın mukavelesinin feshine ait üniversite sürecinin yönetim hukuku manasında bir idari süreç olduğunda kuşku bulunmamakla birlikte, bu idari süreçten kaynaklanan tazmin isteminin (taraflar ortasındaki ihbar ve kötüniyet tazminatı alacağına ait olan davanın,) 2577 Sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun “İdari Dava Cinsleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. Hususunun b fıkrasında belirtilen; ‘idari hareket ve süreçlerden ötürü şahsî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları” kapsamında idari yargı yerinde görülmesi gerekmektedir”(29.12.2014 gün ve 2014 / 1053 E, 2014/1105 K, Birebir istikamette 5.11.2012 gün ve 2012/189 E., 2012/234 K., 05.11.2012 gün ve 2012/190 E. , 2012/235 K., 24.12.2012 gün ve 2012/273 E. , 2012/289 K.).
Tıpkı doğrultuda Danıştay da idari yargının misyonlu olduğuna dair kararları da mevcuttur. Anayasanın 130.maddesinde vakıf yükseköğretim kurumlarının mali ve idari mevzular tarafından farklı kararlara tabi kılınması buralarda çalışan akademisyenlerin mesleksel teminattan mahrum kılınmasına neden olmaz; Anayasa koyucunun vakıf üniversitesi ve devlet üniversitesi ortasında mesleksel teminatlar bakımından bir ayrım amaçladığı düşünülemeyeceğinden vakıf üniversitelerindeki akademik işçinin mesleksel garantileri tarafından özel hukuk kararlarına tabi olmaları Anayasa’ya alışılmamış olacaktır. Kaldı ki, tıpkı yükseköğretim kamu hizmetini yerine getiren fakat farklı tip üniversitelerde misyon yapan akademisyenlerin mesleksel teminatları istikametinden, bir kısmının kamu hukukuna, bir kısmının özel hukuka tabi olmalarını düzenleyen bir karar Anayasa’da ve 2547 Sayılı Kanun’da bulunmamaktadır. (Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetimin 12.3.2010 tarihli ve ilgili 2010/5 E. sayılı kararı)
Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 23/2 unsuru uyarınca; Vakıf Yükseköğretim Kurumlarında misyon alacak olan akademik ve idari çalışanın çalışma asılları 2547 Sayılı Kanunda Devlet üniversiteleri için öngörülen kararlara tabidir. Bu işçinin aylık ve öbür özlük hakları bakımından ise 4857 Sayılı İş Kanunu kararları uygulanır” kararı var ise de vazife lakin kanunla düzenlenir. Kaldı ki yönetmelik kararı vazifesi değil, özlük haklarına 4857 Sayılı İş Kanunu kararları uygulanacağını düzenlemiştir. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununda ise vazife konusunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır.
Anayasanın 31. hususu düzenlemesi ve 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu kararları dikkate alındığında, bilhassa takımların akademik istikametten belirlenmesi, kontratların onaya tabi tutulması dikkate alındığında, vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarının idari kontratlarla çalıştığının kabulü gerekmektedir. Gerçekten Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, Uyuşmazlık Mahkemesi kararlarından hareketle 2013 yılında, Vakıf Üniversitesi ile öğretim elemanı ortasındaki uyuşmazlıkta idari yargının misyonlu olduğuna karar vermiştir. (Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 09.12.2013 gün ve 2013/34603 E, 2013/28476 K).
Somut uyuşmazlıkta, Vakıf Üniversitesinde öğretim elemanı olarak çalışan davacının Devlet Üniversitelerinde olduğu üzere idari kontrat ile çalıştığı, uyuşmazlıkta idari yargının misyonlu olduğu anlaşıldığından, 6100 Sayılı HMK.un 114’ve 115. unsurları uyarınca yargı yolunun caiz olmaması nedeni ile davanın yöntemden reddine ait aşağıdaki karar tesis edilmiştir.
KARAR: Üstte açıklanan nedenlerle;
1-)Davanın dava dilekçesinin yargı yolunun caiz olmaması nedeniyle ADAPTAN REDDİNE(…)” karar vermiş; bu karar ile arabuluculuk fiyatına ait 22.4.2019 tarihli ek karar, istinaf yoluna başvurulmaksızın katılaşmıştır.
3-)a)Davacı vekili, bu defa tıpkı istemle idari yargıda dava açmıştır.
3-)b)İSTANBUL 3. YÖNETİM MAHKEMESİ: 24.6.2019 gün ve E:2019/1120 sayı ile,”(…) 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun Ek. 2. unsuru uyarınca “Vakıflar; çıkar maksadına yönelik olmamak kaidesiyle ve mali ve idari konular dışında, akademik çalışmalar, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik istikametlerinden bu Kanunda gösterilen temel ve adaplara uymak kaydıyla, Yükseköğretim kurumları yahut bunlara bağlı ünitelerden birini yahut birden fazlasını ya da bir üniversite yahut yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın, iktisadın gereksinim duyduğu alanlarda yüksek nitelikli işgücü yetiştirmek hedefiyle, bu Kanun kararları çerçevesinde kalmak kaidesiyle meslek yüksekokulu kurabilir. Bu meslek yüksekokulu, kamu hukukî kişiliğini haiz olup, Yükseköğretim Heyetinin görüşü alınarak Bakanlar Şurası kararı ile kurulur. Kurulacak meslek yüksekokullarına, meslek ve teknik eğitim bölgesinde ihtiyaç duyulması esastır”. Tıpkı kanunun Ek. 5. unsuruna nazaran Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının, vakıf idare organı dışında en az yedi şahıstan oluşan bir mütevelli heyeti bulunur. Mütevelli heyet üyeleri, vakıf idare organı tarafından dört yıl için seçilir, müddeti biten üyeler yine seçilebilir. Mütevelli heyet üyelerinin yaş sınırlaması hariç Devlet memuru olma niteliklerine sahip bulunmaları ve en az üçte ikisinin lisans seviyesinde yükseköğrenim görmüş olması gerekir. Mütevelli heyet üyeleri kendi ortalarından bir lider seçer. Mütevelli heyet vakıf Yükseköğretim Kurumunun tüzelkişiliğini temsil eder. Vakıf yükseköğretim kurumlarının yöneticileri Yükseköğretim şurasının olumlu görüşü alınarak mütevelli heyet tarafından atanır. Mütevelli heyet; vakıf yükseköğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilir.
Yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile öteki işçinin mukavelelerini yapar, atamalarını ve misyondan alınmalarını onaylar, yükseköğretim kurumunun bütçesini onaylar ve uygulamaları izler, ayrıyeten vakıfça hazırlanan yönetmelik kararlarına nazaran öteki vazifeleri yürütür”.
Tıpkı yasanın 31. hususu üniversitelerde misyon yapacak öğretim vazifelilerinin görevlendirme biçimi belirtilmiştir. Buna nazaran “Öğretim vazifelileri; üniversitelerde ve bağlı ünitelerinde bu Kanun uyarınca atanmış öğretim üyesi bulunmayan dersler yahut rastgele bir dersin özel bilgi ve uzmanlık isteyen hususlarının eğitim – öğretim ve uygulamaları için, kendi uzmanlık alanlarındaki çalışma ve yapıtları ile tanınmış şahıslar, periyodik yahut ders saati fiyatı ile görevlendirilebilirler. Öğretim vazifelileri, ilgili idare konseylerinin görüşleri alınarak fakültelerde dekanların, rektörlüğe bağlı kısımlarda bölüm liderlerinin teklifleri üzerine ve rektörün onayı ile öğretim üyesi, öğretim üye yardımcısı ve öğretim vazifelisi takımlarına atanabilirler yahut takım kaidesi aranmaksızın ders saati fiyatı yahut kontratlı olarak istihdam edilebilirler. Öğretim üyesi takımlarına öğretim vazifelileri en çok iki yıl müddet ile atanabilirler; bu müddet sonunda işgal ettikleri takıma başvuran öğretim üyesi bulunmadığı ve misyonlarına devamda fayda görüldüğü takdirde tıpkı adapla yine atanabilirler. Atanma mühleti sonunda misyonları bizatihi sona erer. Bunların tekrar atanmaları mümkündür”. 36. unsur de profesörlerin üniversitede devamlı yahut kısmi statüde çalışacakları belirtilmiştir.
Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 23/2 hususu uyarınca “Vakıf yükseköğretim kurumlarında vazife alacak olan akademik ve idari işçinin çalışma asılları 2547 Sayılı Kanunda devlet üniversiteleri için öngörülen kararlara tabidir. Bu işçinin aylık ve öbür özlük hakları bakımından ise 4857 Sayılı İş Kanunu kararları uygulanır”.
Somut uyuşmazlıkta Davalı vakıf üniversitesi, kamu hizmeti gören ve kanunla kurulmuş bir üniversitedir. Davacı ise; kanunla kurulmuş bu vakıfta çalışan ve niteliği prestiji ile 2547 Sayılı yasa kapsamında kamu hizmetini yürüten bir vazifelidir. Burada değerli olan konu, davacının bu misyonu neye istinaden yürüttüğü, yani bu misyonunda ne biçimde istihdam edildiğidir. İncelenen evrak içeriğine nazaran davacı; davalı üniversitede üstlendiği vazifesi, davalı vakıf ile yaptığı bir mukavele gereği yürütmüştür. Anılan mukavele, Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 23. hususuna istinaden ve bu unsurun verdiği yetkiye nazaran yapılmıştır. Anılan unsura ve yapılan kontrata nazaran, davalı ile davacı ortasındaki bağlantı; özel hukuk kurallarına nazaran belirlenen özel hukuk ilgisidir.
Davalı vakıf üniversitesinin, mali ve idari hususları dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik istikametlerinden, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasa’da belirtilen kararlara tabi olması, davacının iş kontratı ile çalışma olgusunu ortadan kaldırmaz. Davalı vakıf üniversitesinin idari kontrat ile eleman çalıştırması kelam konusu olamaz. Davacı ile davalı üniversite ortasında iş bağlantısı bulunmaktadır. 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 1. hususu uyarınca uyuşmazlık isimli yargı yolunda çözülmelidir.
Gerçekten, davacının işe iade istemiyle açtığı dava İstanbul Anadolu 14. İş Mahkemesi’nin 02/11/2017 tarih ve E:2017/891, K:2017/533 Sayılı belgesiyle görülerek karara bağlanmış ve bu kararda feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine, davacının işe başlatılmaması halinde işe başlatmama tazminatı olarak 5 aylık brüt fiyat, boşta geçen müddet için 4 aya kadar fiyat ve öbür hakların davalı yönetimden tahsiline karar verildiği anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle;
-Davanın isimli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği kanısıyla 2247 Sayılı Kanun’un 19. unsuruna istinaden vazifeli yargı merciin belirlenmesi için (Mahkememizin dava belgesi ile İstanbul Anadolu 17. İş Mahkemesi’nin 14/02/2019 tarih ve E:2018/527, K:2019/87 Sayılı evrakının asıllarının Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine,) Uyuşmazlık Mahkemesine başvurulmasına,
-Uyuşmazlık Mahkemesi’nce bir karar verilinceye kadar iş bu dava belgesinin bekletilmesine…” karar vermiştir.
İNCELEME VE MÜNASEBET:
Uyuşmazlık Mahkemesi’nin, ….’un Başkanlığında, Üyeler: …., ….., …., …., …. ve….’ın iştirakleriyle yapılan 23.12.2019 tarihli toplantısında:
I-)İLK İNCELEME: Belge üzerinde 2247 Sayılı Kanun’un 27. hususu uyarınca yapılan incelemeye nazaran; Yönetim Mahkemesince, 2247 Sayılı Kanun’un 19. hususuna nazaran müracaatta bulunulmuş olduğu ve adaba ait rastgele bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, vazife uyuşmazlığının aslının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim ….’in, davanın tahlilinde idari yargının misyonlu olduğu yolundaki raporu ile belgedeki evraklar okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı ….. ile Danıştay Savcısı …..’ın davada idari yargının vazifeli olduğu yolundaki kelamlı açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
KARAR : Dava, davacının, davalı Üniversitede 2011 yılından itibaren öğretim görevlisi/okutman olarak çalışmakta iken 23/06/2017 tarihinde iş kontratının feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davasında İstanbul Anadolu 14. İş Mahkemesince; E:2017/891, K:2017/533 sayı ile; feshin geçersizliğine ve lehine 4 aylık fiyat alacağı ile karar gereği işe başlatılmaması halinde 5 aylık brüt fiyatı fiyatının davalı tarafça ödenmesine karar verilmesine rağmen; Mahkeme kararının yerine getirilmediğinden bahisle; karar gereğinin davalı tarafından yerine getirilmediğinin tespiti ile; bu karar çerçevesinde davacının 4 aylık boşta geçen müddet fiyatının ve 5 aylık brüt fiyatı fiyatında işe başlatmama tazminatının hesaplanması; şimdilik, 4 aylık boşta geçen mühlet fiyatı olarak 27.500,00 TL ile 5 aylık brüt fiyatı olarak 42.500,00 TL fiyatında işe başlatmama tazminatının, temerrüt tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasanın “Yükseköğretim Kurumları” başlıklı 130. unsurunun birinci fıkrasında, “Çağdaş eğitim-öğretim asıllarına dayanan bir nizam içinde milletin ve ülkenin gereksinimlerine uygun insan gücü yetiştirmek maksadı ile; ortaöğretime dayalı çeşitli seviyelerde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapmak, ülkeye ve insanlığa hizmet etmek üzere çeşitli ünitelerden oluşan kamu tüzelkişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip üniversiteler Devlet tarafından kanunla kurulur.”; ikinci fıkrasında, “Kanunda gösterilen yöntem ve asıllara nazaran, yarar hedefine yönelik olmamak kaidesi ile vakıflar tarafından, Devletin nezaret ve kontrolüne tabi yükseköğretim kurumları kurulabilir.”; onuncu fıkrasında “Vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumları, mali ve idari hususları dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik taraflarından, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasada belirtilen kararlara tabidir.” kararına yer verilmiş;
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’na 5772 Sayılı Kanun ile eklenen ve vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumları ile ilgili düzenlemeler getiren Ek Husus 2’de, “Vakıflar; çıkar gayesine yönelik olmamak kaidesiyle ve mali ve idari konular dışında, akademik çalışmalar, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik taraflarından bu Kanunda gösterilen temel ve metotlara uymak kaydıyla, Yükseköğretim kurumları yahut bunlara bağlı ünitelerden birini yahut birden fazlasını ya da bir üniversite yahut yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın, iktisadın muhtaçlık duyduğu alanlarda yüksek nitelikli işgücü yetiştirmek maksadıyla, bu Kanun kararları çerçevesinde kalmak kaidesiyle meslek yüksekokulu kurabilir. Bu meslek yüksekokulu, kamu hükmî kişiliğini haiz olup, Cumhurbaşkanı kararı ile kurulur. Kurulacak meslek yüksekokullarına, meslek ve teknik eğitim bölgesinde ihtiyaç duyulması temeldir.(1) ((1) 2/7/2018 tarihli ve 703 Sayılı KHK’nin 135. hususuyla, bu fıkrada yer alan “Yükseköğretim Şurasının görüşü alınarak Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” formunda değiştirilmiştir.)” denilmiş; Ek Husus 5’de, “(Ek husus: 17/08/1983 – 2880/32 md.) (Değişik fıkra:28/12/1999-4498/1 md.) Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının, vakıf idare organı dışında en az yedi şahıstan oluşan bir mütevelli heyeti bulunur. Mütevelli heyet üyeleri, vakıf idare organı tarafından dört yıl için seçilir, müddeti biten üyeler yine seçilebilir. Mütevelli heyet üyelerinin yaş sınırlaması hariç Devlet memuru olma niteliklerine sahip bulunmaları ve en az üçte ikisinin lisans seviyesinde yükseköğrenim görmüş olması gerekir. Mütevelli heyet üyeleri kendi ortalarından bir lider seçer.
Mütevelli heyet vakıf yükseköğretim kurumunun tüzelkişiliğini temsil eder. Vakıf yükseköğretim kurumlarının yöneticileri Yükseköğretim Heyetinin olumlu görüşü alınarak mütevelli heyet tarafından atanır. Mütevelli heyet; vakıf yüksek öğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilir. Yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile öteki çalışanın kontratlarını yapar, atamalarını ve vazifeden alınmalarını onaylar, yükseköğretim kurumunun bütçesini onaylar ve uygulamaları izler, ayrıyeten vakıfça hazırlanan yönetmelik kararlarına nazaran öbür vazifeleri yürütür.
Mütevelli heyetin toplantı nisabı ve karar alınması ile ilgili konularda bu Kanunun 61. unsuru kararı uygulanır.” kuralına; tıpkı Maddedeki Ek Unsur 8’de ise, “(Ek husus: 17/08/1983-2880/32 md.) Vakıfça kurulacak yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar, Devlet yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar üzere düzenlenir ve onların misyonlarını yerine getirir. Öğretim elemanlarının nitelikleri Devlet yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanlarının niteliklerinin birebirdir. Devlet Yükseköğretim kurumlarında çalışmaları yasaklanmış yahut disiplin yoluyla bu kurumlardan çıkarılmış bireyler, vakıf yükseköğretim kurumlarında misyon alamazlar.” kuralına yer verilmiştir.
Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Öğretim elemanları” başlıklı 23. unsurunda ise, “Öğretim elemanlarının seçimi, kıymetlendirilmesi, seçilenlerin uygun görülen akademik unvanlarla görevlendirilmeleri ve yükseltilmeleri yürürlükteki kanun ve yönetmelik kararlarına uyularak vakıf yükseköğretim kurumunun yetkili akademik organlarınca yapılır. Öğretim elemanlarının atamalarında, devlet yükseköğretim kurumlarındaki atamalarda aranan kaidelere ilaveten vakıf yükseköğretim kurumunun akademik istikametten gerekli gördüğü kaideler da aranabilir. Vakıf meslek yüksekokullarında bilhassa uygulamalı derslerde görevlendirilecek öğretim elemanlarının atanmasında çalışma tecrübesine sahip olması gözetilir.
Vakıf yükseköğretim kurumlarında vazife alacak olan akademik ve idari çalışanın çalışma temelleri 2547 Sayılı Kanunda devlet üniversiteleri için öngörülen kararlara tabidir. Bu işçinin aylık ve öbür özlük hakları bakımından ise 4857 Sayılı İş Kanunu kararları uygulanır.” kuralı yer almıştır.
Davalı ….. Üniversitesi de anılan mevzuat kararları çerçevesinde 2809 Sayılı “Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu”nun Ek 74. unsuruyla vakıf yükseköğretim kurumlarına ait kararlara tabi olmak üzere, kamu hükmî kişiliğine sahip olarak kurulmuştur.
İdari rejime dayalı olarak düzenlenmiş bulunan Türkiye’nin idari yapısında, kamu hukukî kişiliği idari yargının vazife alanının belirlenmesinde kullanılan ölçütlerden birisidir. Kamu hukukî şahıslarının kuruluş maksadı kamu faydası, faaliyet hususları ise kamu hizmetidir. Bu bağlamda, Kamu Hükmî Bireyleri, özel hukuk hukukî bireylerine göre üstün ve ayrıcalıklı kamu gücüne sahiptirler ve tek taraflı süreçlerle yeni tüzel durum yaratabilirler. Bu nedenle de işçisi kamu hukukuna tabidir.
Kanunla kurulma ve kamu hukukî kişiliğine sahip olmanın yanı sıra, Devlet Üniversitelerinde olduğu üzere Vakıf Üniversitelerinin de Anayasal teminat altına alınmış olan “Bilimsel Özerkliğe sahip olmaları” bir başka ayrıcalığıdır. Üniversitelerde bilimsel özerklik prensibi benimsenirken güdülen gaye, yükseköğretimin çeşitli siyasal etraf ve baskı kümeleri ile niyet kümelerinin tesirinin dışında tutarak, bilimsel maksat, amaçlar ve ihtiyaçlarına bağlı olmalarını sağlamaktır. Bu nedenle de, bilimsel faaliyetin asli ögeleri olan yükseköğretim elemanlarının, vazifeleri, unvanları, atama, yükselme ve emeklilikleri üzere özlük haklarının kanunla düzenleneceği konusu, anayasal teminat altına alınmıştır.
Somut olay ve mevzuat kararları birlikte irdelendiğinde; davalı Üniversitenin, daima ve sistemli nitelikteki kamu hizmetinde çalıştırdığı davacının; statüsü, vazifeye alınması, hak ve yetkileri gözetildiğinde, Yönetim Hukuku kapsamında bir kamu çalışanı olduğu açıktır.
Bununla birlikte, davacının mukavelesinin feshine ait davalı sürecinin yönetim hukuku manasında bir idari süreç olduğunda kuşku bulunmamakla birlikte; davacının mukavelesinin feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davasında, İstanbul Anadolu 14. İş Mahkemesince uyuşmazlığın temeli incelenerek davacı lehine karar verildiği ve bu kararın istinaf incelemesinden de geçerek katılaştığı; misyon uyuşmazlığına bahis edilen davanın ise; Mahkeme kararının yerine getirilmediğinden bahisle; davacının 4 aylık boşta geçen mühlet fiyatı ve 5 aylık brüt fiyatı meblağında işe başlatmama tazminatı olarak toplam 70.000,00TL’nin tahsili istemiyle açıldığı görülmüştür.
Bu bağlamda, esasen; davacının kontratının feshine ait idari süreçten kaynaklanan tazmin isteminin 2577 Sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun “İdari Dava Tipleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. Unsurunun b fıkrasında belirtilen; “İdari hareket ve süreçlerden ötürü şahsî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları” kapsamında idari yargı yerinde görülmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle davanın görüm ve tahlilinde idari yargı yeri vazifeli olduğundan; İstanbul 3. Yönetim Mahkemesi’nin 24.6.2019 gün ve E:2019/1120 Sayılı müracaatının reddi gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın tahlilinde İDARİ YARGININ vazifeli olduğuna, bu nedenle İstanbul 3. Yönetim Mahkemesi’nin 24.6.2019 gün ve E:2019/1120 Sayılı MÜRACAATININ REDDİNE, 23.12.2019 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
Memurlar