Dünya, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını ile çok önemli bir imtihandan geçiyor. Her ne kadar sıhhatle ilgili bir kriz olsa da, sonuçları prestijiyle hayatımızın her alanını derinden sarsan bir durumla karşı karşıyayız. İş gücü piyasasından ticarete, şahsî ilgilerden kamu güvenliğine, iktisattan turizme kadar pek çok alanda salgının şokları hala yaşanıyor. Memleketler arası kuruluşlar global büyüme varsayımlarında aşağı istikametli revizyona gitmek zorunda kaldı. Ekonomik datalar ve beklentiler ABD, Almanya, Japonya, İngiltere üzere büyük iktisatların bile salgının tesiriyle sarsıldıklarını, çok önemli ekonomik kayıplar verdiklerini gösterdi. Iktisatta 2020 yılının ikinci çeyreğinde Japonya yüzde 10, Almanya yüzde 11,7, Fransa yüzde 19, İngiltere yüzde 21,7 ve İspanya yüzde 22,1 oranında
TÜRKİYE AZ ETKİLENDİ
Birinci çeyrekte yüzde 4,4 büyüyen Türkiye ise, ikinci çeyrekte yüzde 9,9’luk küçülme oranı ile bu ülkelerden ayrıştı. Bu tabloda hükümetin uyguladığı önlemler ve uyguladığı takviye siyasetlerinin çok büyük katkısı hissedildi. Türkiye gerçeklerinden kopuk, topluma maliyeti hesap edilememiş fevri kararlar yerine, itidalli formda süreç yönetildi. Büyüklüğü 300 milyar TL’yi bulan Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi ile; vatandaşlar, esnaf ve firmalar, salgının olumsuz tesirlerine karşı muhafazaya alındı. Salgının en kritik evresinde ne sıhhat sisteminin çökmesine ne kamu sisteminde aksaklık yaşanmasına ne de iktisadın tümüyle durmasına müsaade verilmedi. Dünyada yatırımların durma noktasına geldiği bir devirde, hem kamu hem de özel kesim yatırımlarına sürat verilerek, olağanlaşma adımlarıyla iktisat tekrar rayına oturtuldu. Böylelikle Türkiye, ‘V’ halinde bir toparlanmaya da imza attı.
İŞTE OLUMLU SAYILAR
Bu çerçevede;
l Gerçek kesim inanç endeksi yılın ikinci çeyreğindeki 75,2 düzeyinden ağustos ayında 105,2 düzeyine yükseldi.
l Ekonomik inanç endeksi yılın ikinci çeyreğindeki 62,2 düzeyinden ağustosta 85,9 düzeyine çıktı.
l Satın alma yöneticileri endeksi yılın ikinci çeyreğindeki 42,7 düzeyinden ağustos ayında 54,3 düzeyine ulaştı. Son 3 aydır 50 eşik pahasının üzerinde seyreden bu endeks, temmuz ayında 2011 yılının şubat ayından bu yana en yüksek düzeyini yakaladı.
l İmalat sanayi kapasite kullanım oranı yılın ikinci çeyreğindeki 63,5 düzeyinden ağustos ayında 73 düzeyine yükseldi.
l Mayıs ayıyla birlikte yükselişe geçen mevsim tesirlerinden arındırılmış sektörel inanç endeksleri de ağustos ayında artmaya devam etti. Ağustos ayında, yılın ikinci çeyreğine nazaran alt kalemlerden hizmet dalı itimat endeksi yüzde 38,4, perakende ticaret bölümü itimat endeksi yüzde 18,3, inşaat bölümü inanç endeksi yüzde 40,7 artış kaydetti.
l Son periyotta sağlanan finansmana erişim kolaylıkları ve uygun kredi imkanları sayesinde, otomotiv ve konut satışlarında rekor kırıldı. Araba üretiminde temmuz ayında, yılın ikinci çeyreğine nazaran yüzde 83,3 üzere çok büyük bir sıçrama yakalandı. Araba satışlarıysa temmuz-ağustos periyodunda, yılın ikinci çeyreğine nazaran yüzde 64,2 oranında yükseldi.
l Türkiye genelinde konut satışları temmuzda, geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 124,3 artarak 229 bin 357 oldu ve rekor düzeye ulaştı.
l Haziran-ağustos devrinde ihracat; mart-mayıs devrine kıyasla yüzde 26,9 oranında artışla 40,9 milyar dolar düzeyine ulaştı. Böylelikle geçen yılın birebir ayının dahi üzerine çıktı. Altın hariç, ihracatın ithalatı karşılama oranı ağustos ayında yüzde 82,9 oranında
gerçekleşti.
l Firmalarımızın aldığı yeni siparişlerde ve istihdamda gözle görünür iyileşmeler yaşanıyor. Yeni siparişler son 2,5 yılın en yüksek bedeline ulaştı.
l Ülkemize gelen turist sayısının pandemiye karşın birinci 8 ayda 10 milyon sonuna ulaşması da büyük muvaffakiyet…
l Kredi büyümesinde görülen hızlanmaya karşın; bankacılık dalının 2020 Temmuz prestijiyle yıllıklandırılmış öz kaynak karlılığı yüzde 11,8 olarak gerçekleşti. Sermaye yeterlilik oranı da yüzde 19,2 ile taban düzeyin epey üzerinde seyretti.
IKTISAT HARIKA DAYANAKLA AYAKTA KALDI
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak “Veriler ışığında yılın ikinci yarısında ‘V’ formunda toparlanma bekliyoruz. Bunun tüm paydaşlar ve vatandaşlar nezdinde önemli halde hissedilmeye başladığına şahit olacağız” dedi. ‘İstikrar Kalkanı’ ile 90 bin firmaya yaklaşık 150 milyar TL finansman sağlandı. 5,6 milyon vatandaşa 33 milyar TL’yi aşkın takviye kredisi verildi. 1 milyondan fazla esnafa ulaşıldı. 5 milyon istihdam, ‘Kısa Çalışma’ ve ‘Ücretsiz Müsaade Desteği’ ile muhafaza altına alındı. İstanbul Ticaret Odası Lideri Şekib Avdagiç de “Kredi genişlemesi, KDV indirimleri ve kısa çalışma uygulaması, iktisadın, ikinci çeyreğin sonundan başlayarak süratli toparlanma sürecine girmesinde büyük rol oynadı. Bunlar adeta ekonomiyi koruyan ‘3 katlı maske’ oldu. Bu periyodu de üreterek aşacağız” diye konuştu.
Ö. FARUK BİNGÖL
Memurlar
