Yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirilen yaklaşık 200 aşı adayının klinik çalışmaları devam ederken, Britanya hükümeti, danışmanlık aldığı tıp uzmanları tarafından birinci aşının sihirli değnek tesiri yaratmayacağı, muhtemelen insanların hastalık kapmasını durdurmayacağı ve yalnızca belirtileri azaltacağı tarafında uyarıldı.
Bu kapsamda, potansiyel aşı yahut ilacı test etmek maksadıyla bir istekli iştirakçinin parazit, bakteri yahut virüse kasıtlı maruz bırakıldığı ‘kontrollü insan deneyi’ ya da ‘kontrollü enfeksiyonla insan deneyi’ [Human Challange Trial (HCT)] yapılacağı da öğrenildi.
Dünyada birinci sefer gönüllülerin taammüden koronavirüsle enfekte edileceği deneyi, Britanyalı bilim insanlarının gerçekleştireceği belirtildi.
Britanya’da Boris Johnson hükümetinin gelecek yılın birinci yarısında hazır hale gelmesini umduğu aşının, koronavirüs tedbirlerinin kalkmasını sağlayacak şipşak tahlil getirmesi beklenmiyor.
Hükümetin baş sıhhat danışmanı pozisyonundaki Kamu Sıhhati Yönetimi Lideri Chris Whitty grip aşısındaki üzere yüzde 40-60 ortası, ilaç devi AstraZenca ile birlikte aşı çalışması yürüten Oxford Üniversitesi en az yüzde 50 oranında etki öngördü. Hepsi, semptomatik koronavirüs olaylarını yarıya indirecek bir aşının faydalı sayılacağında sözbirliği etti.
Birinci aşının vurulmasını yaklaşık bir ay sonra bir güçlendiricinin takip etmesi gerekebileceğini belirten uzmanlar, birtakım şahısların bağışıklık sistemlerini tetiklemek için iki farklı aşıya gereksinim olabileceğine de dikkat çekti.
The Times’a konuşan bir hükümet kaynağı “Ne bulacağımıza bağlı. Büyük ihtimalle kısa vadede bir ya da iki dozluk bir aşı bulunacak ve bu belirtilerin şiddetini azaltacak. Çok sayıda aşıya muhtaçlık duymamız olasıdır” dedi.
Sıhhat araştırmaları yürüten Wellcome Vakfı’nın aşılardan sorumlu ünitesinin başındaki Charlie Weller, tek dozda ömür uzunluğu bağışıklık ve sonraki gün olağana geri dönülmesinin umulmaması gerektiği, sihirli tahlilin olmadığı ikazını yaptı.
Londra’daki deneyde ne yapılacak?
Bu ortada klinik deney etabındaki aşı adaylarının onay sürecini hızlandırma gerekçesiyle tartışmalı bir yol olan denetimli enfeksiyonla insan deneyine başvurulacağı öğrenildi.
Financial Times’ın haberine nazaran hükümet tarafından finanse edilen araştırma, ocak ayında Londra’daki bir klinikte başlayacak.
Kovid-19’a deva bulunması için denetimli insan deneyleri yapılmasına yönelik kampanya yürüten ‘1Day Sooner’ isimli ABD’li bir kümenin yönlendireceği deneyde, sayıları 100-200 ortasında öngörülen gönüllülere aday Kovid-19 aşısı yapılmasından bir ay sonra bu hastalığa neden olan SARS-KoV-2 virüsünden bir doz enjekte edilecek.
Daily Mail, hangi aşı adayının deneneceğinin muhakkak olmadığını fakat ilaç devleri AstraZeneca ve Sanofi’nin bu deneye katılmadıklarını söylediğini aktardı.
Geçerliliği kanıtlanmış bir tedavi olmaksızın
Daha evvel sıtma, tifo ve grip aşısı geliştirilirken de başvurulmuş bir usul olan denetimli insan deneyinin bu seferki farkı, koronavirüs kapan beşerler için geçerliliği kanıtlanmış bir tedavinin bulunmaması, yani istekli iştirakçilerin ağır hastalanmasını önleyebilecek bir şey elde yok.
Akademik beyin Imperial College
Mail’e nazaran deneyin yapılacağı kliniği yöneten hVivo isimli ilaç araştırmaları şirketinin Londra’daki Queen Mary Üniversitesi ile temaslı olduğunu hatırlatırken, projenin akademik önderinin Londra’daki araştırma üniversitesi Imperial College olduğunun sanıldığını yazdı.
Britanya’da 2000 istekli kaydoldu
Habere nazaran Britanya’daki denetimli insan deneyleri için ‘1Day Sooner’ isimli ABD’li küme aracılığıyla yaklaşık 2000 potansiyel istekli kayıt yaptırdı.
Ortalarında Nobel Ödüllü bilim insanlarının da bulunduğu 100’e yakın uzmandan oluşan kümeye, dünya çapında 37 bin istekli kayıt olmuş durumda.
MHRA’dan yeşil ışık
Britanya’da rastgele bir deney yapılabilmesi için birincinin İlaç ve Sıhhat Bakım Eserleri Düzenleme Kurumu’ndan (MHRA) onay alınması zaruriliği var.
FT’ye yapılan MHRA açıklamasında şöyle denildi:
“Kontrollü insan deneyleri aşı geliştirilmesine yardımcı olabilir ve bilhassa nüfusta virüs enfeksiyonunun düşük olduğu durumlarda klinik etki açısından erken deliller sağlayabilir. Denetimli insan deneylerinin inançlı olması, birinci önceliğimizdir. Bu bahisteki bir müracaat risklerin en aza indirgenmesi bakımından yarar-risk temelinde incelenir.”
Memurlar
