Üniversitelerde misyon yapan idari işçinin merkezi bir tayin sisteminin olmaması, başta eş, sıhhat ve engellilik mazereti olmak üzere başka kurumlara geçiş yapmak isteyen şahısların telafisi güç durumlarla müsabakalarına neden olmaktadır.
Bu bahiste uzun bir müddettir gündeme getirdiğimiz haberler tahlile vesile olmasa da bu mevzuda farkındalık yaratabilmeyi başardık. TBMM’ye verilen kanun teklifi bunun somut bir örneğidir. Fakat, gel gelelim sorunu çözmeye kudreti olan ilgili kurumlar üniversitelerin idari açıdan özerk yapısını öne sürerek, bu sorunu üstlerinden atmaya devam etmektedir.
İdari çalışanın tayin probleminin nasıl bir noktaya geldiğini somut bir Kamu Denetçiliği Kurumu Kararı üzerinden sizlerle bir sefer daha paylaşalım.
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesinde vazife yapan müracaatçı sıhhat mazeretlerinden ötürü tek başına yaşaması halinde hayati riski bulunduğu gerekçesiyle ailesinin ikamet ettiği Harran Üniversitesine geçiş talebinde bulunmuştur.
Bu süreçte Harran Üniversitesi tarafından süreksiz görevlendirme talebi öncelik yapılmıştır. İşçi muhtaçlığı gerekçesiyle Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi tarafından bu durum kabul edilmemiştir. Ancak, Kamu Denetçiliği Kurumunun dostça teşebbüsleriyle kelamlı olarak muvafakat yazısı getirdiği takdirde kendisine müsaade verilebileceği tabir edilmiştir. Bu kere da, Harran Üniversitesi tarafından atama müsaadelerinin KPSS alımı için bildirilmesi, kalan takımların da teknik takımlar için nakil atamalara ayrıldığı gerekçesiyle talebi reddedilmiştir.
Kamu Denetçiliği Kurumu, üstte özetlenen durumla ilgili verdiği kararında; “Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmeliğin, 13 üncü hususunda, memurun sıhhat mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendi hastalığının vazife yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığının yahut mevcut vazife yerinin kelam konusu şahısların sıhhat durumunu tehlikeye düşüreceğinin alınacak sıhhat şurası raporu ile belgelendirmesi gerektiği öngörülmektedir. Lakin kelam konusu Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1 inci unsuru ve “Tanımlar” başlıklı 3 üncü unsurunun birinci fıkrasının (a) bendi birlikte değerlendirildiğinde, 657 sayılı Kanunun 72 nci unsurunun ve buna dayanılarak çıkarılan kelam konusu Yönetmeliğin mecburî yer değiştirmeye tabi Devlet memurlarının birebir kurum içinde yer değişikliği suretiyle atanmalarını düzenlediği görülmektedir. Üniversiteler ise, Anayasanın 130 uncu unsuru uyarınca kanunla kurulan kamu tüzelkişiliğine sahip olan ve 5018 sayılı Kanununun 12 nci unsurunda tanımlanan özel bütçeli idarelerdendir. Bu açıdan, her bir üniversite, birbirinden bağımsız bir niteliğe haiz olup, çoklukla taşra teşkilatı bulunmamaktadır. Münasebetiyle, bir üniversite takımında yer alan devlet memurunun, öteki bir üniversiteye ya da ayrıca bir kamu kurumuna atanma talebi, kurum içi yer değiştirme niteliğinde olmayıp kurumlar ortası yer değiştirme niteliğindedir.” açıklamaları yer almıştır.
Devamında, “Kurumumuzca yapılan inceleme ve araştırma sonucunda, üstte yer verilen mevzuat kararları ve yargı içtihatları birlikte göz önünde bulundurularak, 657 sayılı Kanunun 74’üncü hususu uyarınca ilgili yönetime tanınmış takdir yetkisinin ilgili idarece kamu faydası ve hizmet gerekleri ile hudutlu olarak kullanıldığı anlaşıldığından ilgili yönetim tarafından tesis edilen başvuranın naklen atanma talebinin reddi tarafında tesis edilen süreçte hukuka ve hakkaniyete terslik bulunmadığı”na karar verildiği söz edilmektedir.
Özetle, Kamu Denetçiliği Kurumu başvuranın esasen mağduriyetini görmüş, lakin yönetimin kurumlar ortası naklen atamalardaki takdir hakkına müdahil olamamıştır. Bu noktada bakıldığında, KDK’nın kararı türel açıdan hakikat olabilir; lakin ortadaki sorun vicdani taraftan kıymetlendirilerek bir tavsiyeye bahis olabilecek seviyededir.
Şöyle ki; 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 1 inci unsuru ile KDK’nın kuruluş emeli “Bu Kanunun hedefi; kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve aktif bir şikayet sistemi oluşturmak suretiyle, yönetimin her türlü hareket ve süreçleri ile tavır ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk istikametlerinden incelemek, araştırmak ve tekliflerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumunu oluşturmaktır.” halinde tanımlanmasına karşın KDK Üniversitelerde çalışan idari çalışanın kanayan yarasına parmak basmamış yahut basmaktan imtina etmeye devam etmiştir.
Neden bu türlü dediğimizi biraz örneklendirecek olursak Cumhurbaşkanlığı, ikinci atama müsaadelerini dağıttı haberimizde ve 2020 yılı atama müsaade sayılarının birinci kısmı kurumlara dağıtıldı haberimizde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından duyurulan kamu yönetim, kurum ve kurum ve kuruluşlarının ilgili yılı için memur takımlarına açıktan yahut nakil suretiyle yapabilecekleri atama sayılarının istisnalarını açıkladıkları unsurlarında 7141 sayılı Kanunla bölünerek yükseköğretim ünitelerini devreden üniversiteden devralan üniversitenin memur takımına yapılacak naklen atamalar atama sayısından istisna tutulmuştur. Lakin birincisi 1982 yılında Ege Üniversitesine bağlı birtakım ünitelerin teması değiştirilerek Dokuz Eylül Üniversitesine bağlanması ile başlayan bölünerek Üniversite kuruluşları; 1992 yılında 3837 sayılı Kanun, 1993 yılında 496 sayılı KHK, 2006 yılında 5467 sayılı Kanun, 2007 yılında 5662 sayılı Kanun, 2007 yılında 5662 sayılı Kanun, 2008 yılında 5765 sayılı Kanun, 2015 yılında 6640 sayılı Kanun ile kurulan toplamda 62 Üniversite de aslında bölünerek kurulmuştur. 7141 sayılı Kanun ile bölünen 14 üniversite ile daha evvel bölünen 62 üniversite ortasında yasal mevzuatta hiçbir fark olmazken atama müsaadeleri uygulamasında farklılığın olması ve KDK’nın buna değinmemiş olması 6328 sayılı Kanundaki hukuka ve hakkaniyete uygunluk istikametlerinden incelemek, araştırmak ve tekliflerde bulunmak kararının KDK tarafından uygulanmadığını açıkça göstermektedir.
Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına Ait Metot ve Temeller Hakkında Yönetmelik’teki KDK’nın ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, eşitlik, tarafsızlık, haklı beklentiye uygunluk üzere iyi idare unsurlarına uygun süreç ve aksiyon ile tavır yahut davranışta bulunup bulunmadığını gözetmesi (bizce düstur edinmesi) gerekirken gözardı etmesi yahut atlamasına da söyleyecek kelam bulamıyoruz.
Somut örneğiyle birlikte görüldüğü üzere üniversitelerarası geçişlerin atama müsaadelerine dahil edilmemesi tarafında mevcutta da uygulaması olan bir kararın çok kolay bir düzenleme ile tüm Üniversiteleri kapsayacak biçimde çözülebilecek bir mevzu hakkında bahsin tarafları olan kurumlara (Strateji ve Bütçe Başkanlığı, YÖK) tavsiye kararı vermesi sorunun tahliline kavuşması ismine bir teşebbüsü başlatabilirdi.
Sonuç olarak, gün geçtikçe sayısal büyüme gösteren üniversite ve akademik ünite sayısına oranla tasarruf önlemleri kapsamında giderek azalan atama müsaadeleri işçi gereksinimini giderek arttırmaktadır. Üniversitelerin gereksiniminin artması mazeretli tayin taleplerinin reddine sebebiyet vermektedir. Halbuki, birçok kere lisana getirdiğimiz üzere yükseköğretim kurumlarının kendileri ortasındaki naklen geçişlerin atama müsaadesinden istisna tutulması KDK’ya yansıyan somut mağduriyet bağlamında birçok sorunun tahliline vesile olacaktır. Bu noktada, vatandaşın avukatlığı rolüne üstlenen Kamu Denetçiliği Kurumuna yaşanan üzücü durumları çözme noktasında vazife düşmektedir.
Memurlar
