Türkiye’nin havacılık motorlarında başkan şirketi TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), 35’inci yılını kutladığı 2020’de özgün ve memleketler arası motor projelerinde çalışmalarına sürat kesmeden devam ediyor. 1985 yılında F16 uçaklarına güç veren F110 motorlarının montajı için kurulan TEI, vakit içinde kazandığı teknoloji ve kabiliyetlerle motor ve modül imalatı, bakım-onarım-revizyon, tasarım ve AR-GE faaliyetleriyle Türkiye’nin en kıymetli havacılık sanayi şirketlerinden biri pozisyonuna geldi. TEI, 35’inci yılını kutladığı 2020’de dünya çapında yaygın formda kullanılan 50 farklı havacılık motoru için 1.500’ü aşkın farklı kesim imal ediyor. Şirket, bilhassa Airbus A320neo, Boeing 737 Max ve COMAC C919 uçaklarına güç veren LEAP motoru için ürettiği 40’tan fazla kesim çeşidiyle bu motorlar için dünyanın en büyük tedarikçisi pozisyonunda bulunuyor. TEI, vaktinde teslimat ve üstün kesim kalitesiyle 2017 ve 2018’de üst üste dünyadaki ‘en iyi tedarikçi firma’ seçildi.
KARA ŞAHİN İÇİN 14 TESLİMAT
Türkiye’nin en kıymetli havacılık programlarından Genel Amaç Helikopteri Programı (GMHP) dahilinde ise T-70 Kara Şahin helikopterlerine güç veren motorları T700-TEI-701D isim plakasıyla TEI üretiyor. GMHP kapsamında şirket, bu motorları General Electric lisansı altında yüzde 50’nin üzerinde yerlilik katkısıyla üretip, birebir vakitte motorun sonuncu montaj ve testini de Eskişehir tesislerinde gerçekleştiriyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’ne bu sene 25 motorun teslimatını planlayan şirket, bunlardan 14’ünü teslim etti. Son altı yılda geliştirdiği üçü dizel, ikisi akaryakıtlı ve dördü jet yakıtlı olmak üzere dokuz motor projesiyle Türkiye’nin gurur kaynağı haline gelen TEI, küresel seviyede rekabetçi ve özgün güç sistemleri sahibi olmayı hedefliyor.
ULUSAL İHA’LARIN YERLİ MOTORU
Anka, Akıncı ve Aksungur insansız hava araçlarına (İHA) güç vermek için tasarlanan TEI-PD170 motorunun 13 motorluk birinci parti seri imalatı 2019’da tamamlandı. Dizel yakıtla sağladığı 40 bin fit irtifa yeteneğiyle kalkış anında 225 beygir ve 20 bin fit kritik irtifada 170 beygir güç üreten TEI-PD170 motoru dünya çapında sınıfının en iyisi olarak dikkati çekiyor. TEI’nin Hafif Genel Niyet Helikopteri Gökbey için Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde geliştirmekte olduğu, Türkiye’nin birinci ulusal helikopter motoru TS1400’de çalışmalar süratle devam ediyor. TÜBİTAK takviyesiyle geliştirilen TEI-PG50 Türkiye’nin birinci iki vakitli havacılık motoru olma özelliği taşıyor. 300 kilogram altı İHA’lar için üretilen motor, 50 beygir kalkış gücü ve 16 bin fit irtifadaki 30 beygir gücüyle dikkati çekiyor.
KENDİ SINIFINDA DÜNYADA BIRINCI
Haziran ayında test edilen Türkiye’nin birinci Orta Menzilli Gemisavar Füze Motoru TEI-TJ300, büsbütün yerli ve ulusal imkanlarla tasarlanarak üretildi. 30 kilogramdan daha az yüke sahip motor, kendi itki sınıfında 1.300 nevton itki üretebilen dünyadaki birinci turbojet motoru olma özelliğine sahip. TEI-TJ300, 400 beygire yakın güç üretiyor.
Memurlar