Salgınla başlayan ekonomik çalkantıda, tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de önemli ölçüde mali genişlemeye gidildi. Bu süreçte bilhassa işletmelerin ve istihdamın korunması amaçlandı. Türk bankacılık bölümü, iktisadın yapı taşlarından olan KOBİ’lere, Covid-19 salgını boyunca kredi kanallarını açık tuttu. Bölümün KOBİ kredilerindeki sekiz aylık artışı 220 milyar lirayı aştı. KOBİ’lere ocak-ağustos devrinde 222,5 milyar lira finansman tahsis edildi. Böylelikle işletme kredilerinin toplam bakiyesi 838 milyar liraya yükseldi. Bu teşvikler “reel karşılığı” bulunduğu için çarkların da dönmesini sağladı.
Fakat bu süreçte gereksinim kredilerinin kullanım hedefi ve piyasadaki yansımaları tenkit konusu oldu. Bankaların ‘tüketici’ kredileri (konut, araba ve ihtiyaç) ocak-eylül devrinde, geçen yılın birebir aralığına nazaran yüzde 57 üzere önemli oranda artarak 662 milyar liraya yükseldi. Pandemide 8 milyon bireye sağlanan “bireysel temel muhtaçlık kredisi” dayanağı de bu kapsamda yer aldı. Hane halkı muhtaçlıklarının karşılanması için verilen bu kredilerin ölçüsü 47,5 milyar TL’yi buldu. Altı ay ödemesiz ve epeyce düşük faizle verilen bu kredilere, gereksinimi olan olmayan herkes, cazip koşulları sebebiyle atak etti. Tüketicilerin fiyatına çok da bakmadan altın, dolar, konut, otomobil aldığı görüldü. Lakin bugün gelinen noktada ucuz paranın en besbelli yan tesiri yaşanıyor. Konut ve araba birden fazla kimse için yüksek fiyatlara tırmandı. Altın sevdasına da milyarlarca dolar ithalat faturası ödedik. Dövizde tepeleri gördük, faiz yükseldi, parasız para bitti.
24 MİLYAR DOLAR ALDIK!
2020’nin başında bankalarda 223 milyar dolar döviz mevduatı bulunuyordu. Ekim sonu prestijiyle bu sayı 247 milyar dolara dayandı. Ocak ayını 6 TL’den tamamlayan dolar, son kapanışını 8,32’den yaptı.
‘ALTIN’A KOŞTUK İTHALAT PATLADI
Geçen yılın sekiz ayında 7,3 milyar dolar olan altın ithalatı, bu yılın birebir periyodunda 16 milyar doları aştı. Ağustos sonu prestijiyle bankalarda yurt içi yerleşiklerin yaklaşık 470 ton altını bulunuyor. Yıl başında bu sayı 250 ton civarındaydı. Bu altınları ithal etmek için dışarı döviz çıktı. Gelen fiziki altınların birden fazla ise yastık altına girdi.
NE STOKLAR ERİDİ NE UCUZ MESKEN KALDI
9 ayda konut kredileri 78,4 milyar lirayla tepe yaptı. Satılan konut sayısı 1 milyonu aştı, fiyatlar en az yüzde 30 arttı. Bu süreçte “üretime teşvik” varsayılan sıfır konut satışı 360 binde kaldı. Artık satılmayı bekleyen binlerce sıfır konut yüksek faize takıldı. Vatandaşın alım gücü sonu olan 400 bin TL altında da talep gören konut kalmadı.
SIFIR ARABA ARTIK LÜKS OLDU
Taşıt kredileri 9 ayda 10,8 milyar lirayla rekor kırdı. Araba satışları 2019’un tıpkı devrine nazaran 281 binden 494 bin adede çıktı. Artan talebe kurdaki yükseliş eklenince, fiyatlar yüzde 100’e varan oranda tırmandı. Sıfır araçlar 115 bin TL’den başlıyor. ‘İkinci el’de ise 50 bin TL fiyatlarda genç ve pak araç bulmak imkansızlaştı.
Memurlar
