Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) İdare Heyeti Lideri Simone Kaslowski, “Dünya iktisadında, geçmişe nazaran çok farklı dinamiklerin harekete geçtiğini görebiliyoruz. Dünyanın yeni tertibi, belirli ki inşa ediliyor. 2021 de gelecek 10 yılın temel taşlarının döşeneceği yıl olacak. Türkiye’nin, bu tarihi anı, fırsat ve risklerini iyi değerlendirmesi lazım.” dedi.
TÜSİAD’ın Olağan Genel Şura Toplantısı’nın açılışına görüntü konferans metoduyla katılan TÜSİAD İdare Heyeti Lideri Kaslowski, tekrar yükselişe geçen salgına karşın Genel Kurul’a katılanlara teşekkürlerini iletti.
Bundan sonraki toplantılarda, büyük çoğunluğunun aşısını yaptırmış olduğu, daha samimi şartlarda bir ortaya gelebilmeyi dileyen Kaslowski, şunları kaydetti:
“Her şeyden evvel, geçtiğimiz yılın ve bugünün asıl kahramanlarına, canla başla çalışarak, ortalarından çok da kayıp vererek emsalsiz bir özveride bulunan sıhhat çalışanlarına, şiddete maruz kalma ve bakım yükü daha da artan bayanlara, pandemi yasaklarının ruhsal yükünü çeken yaşlılara ve çocuklara, dayanışmanın en hoş örneklerini veren ailelere ve komşulara şükranlarımı sunuyorum. Pandeminin ortamızdan alıp götürdüğü insanlarımıza ve erkek şiddetine maruz kalarak hunharca katledilen tüm bayanlara da Allah’tan rahmet diliyorum.
Bu periyotta hepimize umut veren gelişmeler de yaşadık. Almanya’da yetişmiş Hasret Türeci ve Uğur Şahin, yanlışsız şartlar yaratıldığında, uygun ortam sağlandığında Türk bayanlarının, bilim insanlarının neler yapabileceğini tüm dünyaya gösterdiler. Türkiye’nin ve insanımızın imajını da hiçbir lobi şirketinin, hiçbir halkla bağlantılar kampanyasının başaramayacağı derecede yükselttiler. Onlara da ayrıyeten teşekkür etmek isterim.”
Kaslowski, TÜSİAD’ın bu yıl 50’nci kuruluş yıl dönümünü idrak edeceklerini, Cumhuriyet’in yarı yaşında sayıldıklarını aktararak, kuruldukları devrin Türkiye açısından bir kriz periyodu olduğunu söyledi.
TÜSİAD’ın kuruluşundan bugüne kadar, toplumun kalkınmasını ve ilerlemesini ilgilendiren kıymetli bahislerde daima bu anlayışla hareket ettiklerini söz eden Kaslowski, dünyanın evrildiği tarafı anlamaya çalışarak tespitleri, dilekleri, teklifleri toplumla ve yetkililerle paylaştıklarını, bu görüşleri uzmanların bilgilerine, bilimsel araştırmalara dayandırarak ortaya çıkarıp, savunduklarını, Türkiye açısından uzun sayılacak bir müddette kurumsal kimliği de net bir biçimde oluşturduklarını lisana getirdi.
TÜSİAD’ın 50 yıllık seyahatinde pek çok kıymetli olay yaşandığını anımsatan Kaslowski, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kuruluşumuzun yirminci yılında Sovyetler Birliği dağıldı. Bu gelişmenin manasını sanırım Türkiye’de en iyi kavrayan kurumlardan birisi, tahminen de önde geleniydik. Sosyalist dünyanın devinin sonunun gelmesiyle, dünyada orijinal bir periyodun açıldığını, Türkiye’nin buna ayak uyduramadığı takdirde hak ettiği pozisyonlara gelemeyeceğini düşündük. Bu kanılarımızı sıklıkla lisana getirdik. Vatandaşlık haklarımızın, özgürlüklerimizin korunmasının ve genişletilmesinin, bu yeni devirde ne kadar gerekli olduğunu bıkıp usanmadan tekrarladık.
30’uncu yılımızda Cumhuriyet tarihinin o güne kadarki en derin ekonomik krizini yaşadık. Türkiye 1990’lı yıllarını eski modelde direterek geçirdi. Periyodun siyasetçileri kendilerini rahat hissettikleri bu sistemi değiştirmek istemediler. Tüm ihtarlara karşın bu çarkların bu biçimde dönmeyi sürdüremeyeceğini kabullenmediler. Bu tavır krizi kaçınılmaz kıldı. O günlerde yapılan konuşmalara, verilen beyanlara baktığımızda, daha sonra yöneticilerin de benimseyeceği ve Türkiye’ye neredeyse lig atlatan uygulama tekliflerini, daima gündemde tuttuğumuzu görüyoruz.”
Kaslowski, TÜSİAD’ın 40’ıncı yılında, dünyanın 2008 krizinin şoklarını tam olarak atlatamadığını, Türkiye açısındansa büyümenin itici güçlerinden Avrupa Birliği üyelik sürecinin giderek akamete uğradığını, içeride bu mevzudaki heyecanın söndüğünü anlatarak, “Avrupa Birliği üyeleri kelamlarının ardında durmamış, al ver alakası kalıbına giden yolun taşları döşenmişti. Devamında 2011 yılı birebir vakitte tüm dünyada Orta Doğu bölgesiyle ilgili umutların kabarmasına, bir dönüşüm anının geldiğine inanılmasına yol açan, Arap isyanlarının da yılıydı. Tüm dünyada, bu büyük halk hareketlerinin sonucunda kurulacak yeni tertiplerin, laik ve demokratik Türkiye’yi model almasının ümit edildiği ve bu beklentinin dillendirildiği yıldı.” diye konuştu.
– “Küresel sakinlik bu yıl aşılacak üzere duruyor”
Simone Kaslowski, 50’inci yıllarının ise salgın nedeniyle dünyanın çok boyutlu bir krizden geçtiği, iklim değişikliği felaketinin tüm haşmetiyle kendisini gösterdiği bir periyoda denk geldiğini belirterek, “Yine de bilim insanları sayesinde, aşıların çok kısa müddette üretilebilmesinin sağladığı ivmeyle, global sakinlik bu yıl aşılacak üzere duruyor. 2021 yılı, dünya iktisadında büyüme sinyallerinin hızlandığı bir yıl olarak başladı. Natürel bu ortada, pandemi nedeniyle teknolojinin hayatımızdaki kararının arttığı, iş hayatında vakit ve yer kullanımının dönüştüğü bir kademeye geldik.” dedi.
Globalleşmenin, salgının öğrettikleri ile başta tedarik zincirlerinin kısaltılması olmak üzere yeni arayışlara ağırlaştığını, Süveyş Kanalı’nda trafiğin tıkanmasının nasıl bir maliyete yol açtığının görüldüğünü, bu tıkanıklığın uzamasının, dünyanın pek çok yerinde, üretim duruşlarına yol açabileceğini aktararak, şunları kaydetti:
“Uzun vakit sonra refahın/gelirin adil ve eşit paylaşımı sıkıntısı de hükümetlerin gündeminde baş köşeye yerleşti. Tüm bu bozulmanın üstüne, enflasyon korkusu kendini tüm dünyada hissettirmeye başladı. Pandeminin daha da derinleştirdiği eşitsizlikler, yoksullukta gözlenen dehşet verici artış bu sıkıntının daha fazla göz gerisi edilemeyeceğini gösterdi. ABD’de yeni idarenin 1,9 trilyon dolarlık toplumsal demokrat renkler taşıyan paketinin yaratacağı ivme, dünya iktisadında de olumlu tesirler yapacak. Büyüme konusundaki olumlu tesir, fonların artan faizler nedeniyle ABD’ye kayması, enflasyonist baskı üzere öteki sonuçlarla, yükselen piyasalar üzerinde olumsuz tesir yapabilir.
Dünya iktisadında, geçmişe nazaran çok farklı dinamiklerin harekete geçtiğini görebiliyoruz. Dünyanın yeni tertibi, belirli ki inşa ediliyor. 2021 de gelecek 10 yılın temel taşlarının döşeneceği yıl olacak. Türkiye’nin, bu tarihi anı, fırsat ve risklerini iyi değerlendirmesi lazım. Pandemi yılında kredi genişlemesine bağlı olarak gerçekleşen istisnai büyüme ile enflasyonist baskıların arttığı, işsizlik probleminin devasa boyutlara eriştiği, hem faizin hem kurun yükseklerde seyrettiği bir ekonomik ortamda yaşıyoruz.”
İşsizliğin, toplumun bugününü ve geleceğini korkutucu formda tehdit ettiğini belirten Kaslowski, “Bunun yanında geçmiş 10 yılın global ölçekteki kolay finansman şartları, giderek ortadan kalkıyor. Rezervlerimiz azaldı. İşte bu türlü bir periyotta hükümetimiz yeni bir iktisat paketiyle piyasalara olumlu bildiri vermeye çalıştı. Bu çabayı olumlu karşılıyoruz. Atılması planlanan adımların, somutlaştırılarak paylaşılması ve rakamsal maksatların netleşmesi, programı daha verimli ve kredibilitesi daha yüksek hale getirecektir. Bir ıslahat sürecinin olmazsa olmazı olarak gördüğümüz hesap verilebilirlik, fakat bu halde mana kazanacaktır. Geçtiğimiz 3 yılda, benzeri programların ve hareket planlarının açıklandığına şahit olduk. Bunların istenen sonuca ulaşamadığını da üzülerek gözlemledik.” biçiminde konuştu.
– “TL’ye, kaybettiği itimadı kesinlikle tekrar kazandırmalıyız”
TÜSİAD Lideri Kaslowski, geçen hafta Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kamuoyu ile paylaşılan ıslahat uygulama programının üç aylık müddetlerde gerçek kesitle, STK’larla birlikte takip edilmesinin kritik ehemmiyete sahip olduğunu, böylelikle hem uygulamanın hem de sürecin somutlaştırmış olunacağını söyledi.
İstikrarlı büyüme çizgisine oturulması için ana sınırları ve gereklilikleri herkesçe bilinen yapısal ıslahatların bir an evvel hayata geçirilmesinin koşul olduğuna işaret eden Kaslowski, şunları kaydetti:
“Aksi taktirde had safhaya varan işsizliğin de tesiriyle, alım gücündeki azalma, enflasyonun yükselmesi, büyümenin finansmanı üzere temel sıkıntıların çözülmesi mümkün değildir. TL’ye, kaybettiği itimadı kesinlikle yine kazandırmalıyız. Aksi halde krizden çıkışımızın çok zorlaşacağı kanısındayız. TL’nin zayıflığı bizi de dışsal şoklar karşısında daima zayıf bırakacaktır. Bu gayeye yönelik olarak bugüne dek titizlikle korunan bütçe istikrarına daha fazla dikkat etmek, daha evvel ülkemize büyük kasvetler yaşatan ikiz açık ortamına, dönmemek gerektiğini düşünüyoruz.
Bu bağlamda besin enflasyonunun özel olarak ele alınmasının, tarım bölümünün sıkıntılarını gündeme getirecek ve kalıcı olarak çözecek bir programın da hazırlanmasının gereğine inanıyoruz. Bu mevzularda hazırladığımız kapsamlı raporun yetkililerce değerlendirileceğini umuyoruz. Islahat Programında bu istikamette öngörülmüş adımların takipçisi olacağız. Besin enflasyonu ve işsizliğin, artması ve yayılması, şayet tedbir alınmaz ise toplumumuza çok ziyan verecektir.”
– “Ekonomi yalnızca iktisattan ibaret bir problem değil”
Simone Kaslowski, iktisadın yalnızca iktisattan ibaret bir problem olmadığını, rastgele bir ekonomik programın muvaffakiyetinin o programın teknik özellikleri kadar bir ülkedeki yargı sisteminin güvenilirliği, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına hürmetin seviyesi, kurumların yetkinliği ve ülkenin eğitim sistemindeki düzeyin yüksekliğine bağlı olduğunu söyledi.
Verilen eğitimin kız ve erkek çocuklarını ve gençleri çağın gereklerine uygun bir tedrisatla yetiştirmesi, potansiyellerini gerçekleştirebilecekleri niteliklere sahip olmaları ve nitelikli işler bulabilmeleri açısından elzem olduğunu belirten Kaslowski, “Tıpkı o ülkenin üniversitelerinin güçlü özerk yapılarının, yüksek bilimsel kapasitelerinin, eğitimin özgür tartışma ve özgür niyet ortamında yapılmasının elzem olduğu üzere.” dedi.
Kaslowski, bilhassa 21. yüzyıl dünyasında bayanların haklarının tam manasıyla hayata geçirilmesinin, onların şiddetten korunmasının öncelikli bir husus olduğunu tabir ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kadınların iş dünyasında ve aslında hayatın her alanında eşit muamele görmeleri hem her şeyden evvel bir insan hakları problemidir hem de bir ülkenin ekonomik cazibesini etkileyen ögelerden birisidir. Bu nedenle şahsen Avrupa Kurulu bünyesinde tüm ülkelerce imzalanmış, Türkiye’nin öncülük de yaptığı, birinci imzacısı Türkiye olan ve dünyanın incisi kentimizin ismini taşıyan İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını, daha evvelki basın açıklamalarımızda da vurguladığımız üzere, düzeltilmesi gereken bir karar olarak değerlendirdiğimizi tekrarlamak istiyorum.”
Bütün bu kalkınma ögelerinin ön şartının bir ülkedeki istikrar olduğunu anlatan Kaslowski, “Yalnızca siyasi istikrardan değil kurumsal istikrardan bahsediyorum. Son 2,5 yıl içinde en değerli kurumlarımızdan TÜİK’in Lideri 4, Merkez Bankası’nın Lideri ise 3 defa değişmiştir. Demokratik hukuk devletlerinde kamusal alanda hizmet gören bireylerin atanması, vazifeden alınması, kısaca devlet işçi rejimi, yasamadan aldığı güç ile yürütmenin uhdesinde olan bir bahistir ve o denli olmalıdır. Çünkü hükümet, programı çerçevesinde, en uygun insan kaynaklarıyla gayelerine ulaşmak isteyecektir.”
Kaslowski, bu cins vazife değişikliklerinde, fakat şeffaflık ve hesap verilebilirlik dikkate alındığında piyasa iktisadının daha sağlıklı çalışmasının sağlanacağını belirterek, “Yatırımcılar bunun gerçekleştiğine kani olduğunda, yatırım ortamındaki iyileşme ile bir arada, Türkiye yine yapılanan tedarik zincirlerinde hak ettiği yeri alacak, yatırım pastasındaki hissesi da artacaktır.” dedi.
İş dünyasının bir bölümünün, geçen yıl teorik seviyede gündeme gelen bu tedarik zincirlerine dahil edilme problemini kendi işlerinin akışı içinde gözlemleme imkanı bulduğunu belirten Kaslowski, “Aslında az evvel değindiğim manada istikrarlı bir Türkiye’nin ne kadar cazip bir yatırım alanı olabileceğini gördük. Bu nedenle bıkmadan, usanmadan iktisadın düzgün işlemesi için gerekli olduğuna inandığımız şeffaflık, hesap verebilirlik, kuralcılık, kurumsal özerklik, çoğulculuk, istişare, mutabakat arayışı üzere bahislerin değerini vurgulamayı sürdüreceğiz.” diye konuştu.
Simone Kaslowski, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Geleceğin rengi, pandemiyle iyice açığa çıktı. İklim değişikliğinin, etraf tahribatının maliyeti tüm çıplaklığıyla sergilendi. Yeşil bir ekonomiyi, global ölçekte yaratmayı beceremediğimiz takdirde, dünyanın bu yüzyılı fakat zar güç çıkarabileceğini düşünenlerin sayısı süratle yükseliyor. İktisadi açıdan da AB’nin öncülük ettiği, ABD’nin Biden idaresinde tüm iradesiyle katılıp kendi programını açıkladığı Yeşil Mutabakat, artık geleceğin yol haritasıdır. Çin, bu hususta da kendisini öne çıkararak sıfır karbon salınımı konusundaki zamanlama gayesini açıklamıştır.
İklim değişikliğinden en fazla etkilenen coğrafyalardan biri olan ülkemiz için, yeşil dönüşüm bir tercih değil gerekliliktir. Global seviyedeki bu yeşil iktisat dönüşümünün gerekleri ile ülke ekonomimizin yapısal nitelikleri ortasındaki açığın büyümesine müsaade veremeyiz. Çevresel, toplumsal, ekonomik sürdürülebilirlik için kalıcı tahliller getirmeliyiz. Türkiye’nin bu yeni çarkın dışında kaldığı, devletin bu işi önemsemediği, iş dünyasının artık masraf vakti değil diyerek gerekli yatırımları ertelediği bir durumda kalamayız. Bu dönüşümün gereklerini yapmazsak, bırakın tedarik zincirlerinde imtiyazlı bir pozisyona erişmeyi, mevcut pazarlarımızı tutmakta dahi zorlanırız.”
Kaslowski, bu bağlamda 2021’in Türkiye’nin Paris İklim Muahedesi’ni onayladığı bir yıl olmasını, tüm taraflar için öngörülebilir bir çerçeve çizecek bir yol haritasına vesile olmasını diledi.
– “(AB Kurulu’nun mutat bildirisi) Kabul edilmez buluyoruz”
TÜSİAD Lideri Kaslowski, geçen hafta yaptığı orta dorukta, Türkiye ile münasebetlerini nasıl tanımlayacağını bir türlü kararlaştıramayan, yaptırım uygulama seçeneğini ABD’nin tavrına nazaran erteleyen Avrupa Birliği Kurulu’nun, mutat bildirisini yayınladığını anımsatarak, “Yıllardır Türkiye’yi aday ülke olarak tanımlamayan Avrupa Birliği, bu defa de değerlendirmelerinde ve aksiyon planında ülkemizi aday kategorisinde tanımlamadı. Sıkıntı çıkaran ya da tehdit oluşturan bir komşu ya da rakip diye gördüğünü, AB açısından olumlu bir davranış izlediğinde mükafatlandırılacağı aksi halde yaptırımları devreye sokacağını açıklamış oldu. Biz bunu kabul edilmez buluyoruz.” diye konuştu.
Adaylık sürecinin, Türkiye’nin demokratik standartlarındaki gerilemeler kadar, AB’nin kimi üyelerinin, neredeyse müzakereler başladıktan çabucak sonra bu sonucu engellemeye yönelik eforları nedeniyle komaya girdiğini bildiklerini, o devirdeki gelişmelerin, kurumsal şahidi olduklarını vurgulayan Kaslowski, şunları kaydetti:
“Ama bu durumun değişmez olmadığına, tarihin, coğrafyanın ve dünyadaki yeni güç istikrarının bu durumu er ya da geç değiştireceğine de inanıyoruz. Hasebiyle, bizim açımızdan üyelik maksadı tedavülden kalkmış değildir. Türkiye ve AB’nin de taraflar bugünkü kimlik buhranlarını atlattıklarında ilgilerini farklı bir raya oturtmak isteyeceklerdir, eminim. ABD ile AB ortasında bir evvelki periyoda nazaran oldukça farklı bir alaka modeli geliştirmeye çalışan Joe Biden idaresinin yapacaklarını iyi izlemek gerektiği kanısındayız.
Transatlantik ilgilerin yeni yapılanması içinde de Türkiye ile AB ve AB’nin üyeleri, birbirilerini daha iyi anlayarak, birbirlerinin değerini daha iyi bilerek bağlarını tekrar tanımlayacaklardır. Türkiye’nin, dünya barışına ve Transatlantik ilgilerin çıkarlarına ne ölçüde katkıda bulunabileceğinin kıymetli bir işareti, Afganistan’ın geleceğiyle ilgili, Taliban ve hükümet ortasındaki müzakerelerin Türkiye’de yapılacak olmasının şahsen ABD tarafından istenmesidir.”
AB bildirisinin Türkiye’ye yönelik kurallara nazaran ödüllendirme yaklaşımının her şeye karşın olumlu tarafının bir “pozitif gündem”den de bahsetmesi olduğuna işaret eden Kaslowski, “Bunun hem ülke içinde hem de AB nezdinde takipçisi olacağız. Sayın Cumhurbaşkanı’nın haftalar evvel lisana getirdiği ‘geleceğimizi Avrupa’da görüyoruz’ amacına tüm kurumlarıyla ve bilhassa de yargısıyla uyan bir Türkiye esasen olumlu gündemin gerekliliklerini yerine getirmiş olacaktır. Hem AB hem Türkiye’nin Gümrük Birliği’nin yenileştirilmesi için içtenlikle uğraş sarf etmeleri, terörizm tarifindeki uyuşmazlıkların giderilmesi, çoktan sağlanması gereken vize muafiyetinin sonlu değil genel bir kararla hayata geçirilmesi, bağlantıların ilerlemesinde alışılmış ki değerli bir rol oynayacaktır.” formunda konuştu.
– “Dünya nizamı yeni bir kuruluş anından geçiyor”
Simone Kaslowski, NATO içinde yer almanın Türkiye’nin çok güçlü bir güvenlik şemsiyesi altında kalmasını sağladığını, askeri gücünü geliştirmesine de katkıda bulunduğunu aktararak, “Avrupa Birliği içinde yer almak Türkiye’nin en gelişmiş ekonomiler ve demokrasiler içinde yer alması demektir. Bu açıdan Avrupa Birliği ve Türkiye alakalarının düzeyinin düşürülmesi yahut kolay alışverişlere dönüştürülmesini muhakkak kabul edemeyiz ve buna karşı çaba edeceğiz.” dedi.
Avrupa Birliği’nin, Brexit sürecinde İrlanda Cumhuriyetiyle gösterdiği dayanışmaya misal biçimde, Doğu Akdeniz’de de kendi üyeleri olan Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesitiyle dayanışma göstermesinin şaşılacak bir durum olmadığını anlatan Kaslowski, “Ne var ki, Annan Planı’nı reddeden tarafın Rum kısmı olduğunun unutulması, Kıbrıs Türklerine yönelik direkt ticaret dahil yapılan vaatlerin yerine getirilmemesi ya da Kıbrıs-enerji sıkıntılarında güya taraf değillermiş üzere davranılması ise şaşılacak ve kabul edilemeyecek bir durumdur.” diye konuştu.
Kaslowski, dünya tertibinin yeni bir kuruluş anından geçtiğini vurgulayarak, Türkiye’nin de bu kuruluş devrinde kendi yönelimi, stratejik kimliği ve iç nizamı hakkında kararlar vermesi gerekeceğini, her şeyden evvel egemenliğin üzerine titremenin yahut özerk dış siyaset izleyecek bir alana sahip olmanın ittifak üyesi olmakla çelişen bir tarafı olmadığını söyledi.
Tercihlerin de aslında net olduğunu ve Türkiye’nin 21. yüzyılda global sistemde nasıl bir yere sahip olacağını bunların belirleyeceğini anlatan Kaslowski, şunları kaydetti:
“Diplomatik esneklik ve yapıcılık ile çatışmacılık, laiklik ve bilimsellikle hurafe, özgürlükçü unsurlar ile baskıcılık, doğayı sakınmak ile onu talan eden bir hoyratlık, bayanların eşitliğini benimsemek ile onları ikinci sınıflığa mahkum etmek, demokrasi ile otoriterlik, çoğulculuk ile çoğunlukçuluk, vatandaşlık hakları ile tebaacılık, hukukun üstünlüğü ve söz özgürlüğü ile baskıcılık ortasındaki tercihler, dünyada ve ülkemizde nasıl yaşayacağımıza dair tercihlerdir.
Artık yarım asrı devirmiş bir kurumuz. Temelleri, Mustafa Kemal Atatürk tarafından atılan, prensiplerine yürekten bağlı olduğumuz ve iki yıl sonra 100’üncü yaşını kıvançla kutlayacağımız Cumhuriyetimizin, temel prensiplerinden ve maksatlarından vazgeçmeden fakat onları çağa uydurmayı da beceren bir yaratıcılıkla yeni dünyada, ülkemizin hak ettiği yeri almasını istiyoruz. Bunu yapabilecek kapasitemizin, yaratıcılığımızın, irademizin olduğuna eminiz. TÜSİAD olarak dün olduğu üzere yarın da bu heyecan verici seyahatin bir modülü olmaya devam edeceğiz.”
Bu ortada, toplantı öncesinde Kovid-19 testi negatif çıkan Kaslowski, kimi semptomlar göstermesi nedeniyle Genel Kurul’a sorumluluk gereği fiziken değil, çevrim içi olarak katıldı.
Memurlar
