Sahip olduğu her cinsten yazılı ve görsel mirası koruyup, tasnif ederek kullanıma sunmak ve gelecek kuşaklara aktarma misyonunu ve sorumluluğunu taşıyan Ulusal Kütüphane, 1946’da kuruldu, 16 Ağustos 1948 tarihinde ise kullanıcıya açıldı.
Türkiye’nin en büyük arşiv kütüphanesi ve kültürel hafızası pozisyonunda bulunan Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Ulusal Kütüphaneden yılda yaklaşık 800 bin kişi hizmet alırken, internet ortamında sunulan kütüphanecilik hizmetlerinden de yılda ortalama 2,5 milyon kişi faydalanıyor.
Elektronik ortamdaki bilgi kaynakları derlenecek
Her yıl güncellenen ve toplam kayıtlı üye sayısı 125 bin olan, 8 okuma salonunda yaklaşık 1250 kişilik kullanıcı kapasitesine sahip ve pandemi süreci öncesi 24 saat hizmete açık olan Ulusal Kütüphane, yalnızca kütüphanecilik değil yayıncılık, onarım ve muhafaza, dijitalleştirme, kültürel ve milletlerarası etkinlikler ile toplumsal sorumluluk kapsamındaki çalışmalarıyla da ön plana çıkıyor.
Gelişen teknolojiye paralel araştırmacıların hakikat bilgiye süratli ve kolay bir biçimde erişebilmesi maksadıyla internet üzerinden sunulan Ulusal Kütüphane hizmetleri ortasında, “Katalog Taraması”, “Dijital Kütüphane Sistemi”, “Türkiye Bibliyografyası”, kitap ayırtma hizmeti, görme engelli vatandaşlar için “Konuşan Kitaplık”, “Taş Plak Koleksiyonu” ile “Avrupa Dijital Kütüphanesi” yer alıyor.
Dünyadaki birçok muadil kurumun başlattığı elektronik derleme konusundaki türel ve idari önlemleri tamamlayan Ulusal Kütüphanede bu yıl elektronik ortamdaki bilgi kaynaklarının derlemesine başlanacak. 2021’de ise web arşivlemesinin hayata geçirilmesi planlanıyor.
Koleksiyonları milyonlarca yapıtla dolu
Ulusal Kütüphane koleksiyonlarında, temmuz prestijiyle 1 milyon 437 bin 8 basma kitap, 1505 Latin harfli az basma kitap, sayıları kestirimi 10 milyona ulaşan 272 bin 695 cilt müddetli yayın, 34 farklı çeşitte 154 bin 56 kitap dışı gereç, 26 bin 362 makaralık mikrofilm koleksiyonu bulunuyor. Ayrıyeten 21 elektronik bilgi tabanı ile de araştırmacılara hizmet sunuluyor.
Ulusal Kütüphane, Osmanlı devrinde Arap harfleriyle basılmış birinci matbaa baskısı kitapların yanı sıra 1801 öncesine ilişkin Latin harfli az basma kitaplara da konut sahipliği yapıyor.
15 milyon 500 bin dijital içerik üretildi
Ulusal Kütüphanenin 11 milyon 128 bin poz içeren Dijital Kütüphane Sistemi üzerinden çok bedelli yazma eser, son devir Osmanlı ve birinci periyot Cumhuriyet periyodundan başlamak üzere gazete ve mecmualar, ünlü ressamlara ilişkin tablolar, sinema afişleri, tasvirler üzere birçok görsel içeriğe ulaşılabiliyor.
Sistem sayesinde, araştırmacılar, kültürel ve bilimsel çalışmalarda kullanmak üzere, Türk tarihinin güçlü geçmişine vakit ve yerden bağımsız olarak internet teması olan rastgele bir noktadan erişebiliyor.
Dijitalleştirme çalışmaları kapsamında, Türkiye’nin en büyük müddetli yayın koleksiyonu ile pahalı yazma eserler koleksiyonuna öncelik verilirken, bugüne kadar yaklaşık 16 milyon dijital içerik üretildi.
Görme engelliler için seslendirilmiş binlerce kitap
Görme engelli vatandaşların da kütüphane hizmetlerinden faydalanması gayesiyle hayata geçirilen “Konuşan Kitaplık Görme Engelliler Merkezi” sesli kitap arşivinde ders kitapları, şimdiki ve klasik edebi yapıtlardan oluşan, roman, şiir, deneme, hikaye, psikoloji üzere farklı kategorilerde seslendirilmiş 5 bini aşkın kitap bulunuyor.
Ayrıyeten gönüllülerin de takviyesiyle seslendirilen kitaplardan her cuma günü düzenlemesi ve denetimi bitenler, web sayfasından yayınlanarak, sesli kitap arşive kazandırılıyor.
Seslendirilen kitaplar ödüllendirildi
Profesyonel ekipmanla donatılmış 11 kabinden oluşan stüdyoda seslendirilen ve teknik süreçleri tamamlanan sesli kitaplar, görme engelli üyelerin internet üzerinden erişimine açılıyor ya da talep edenlere fiyatsız olarak CD ve DVD halinde adreslerine gönderiliyor. Bu hizmet Türkiye Bilişim Derneğince düzenlenen ve bilişime taraf tüm kesitlerin yer aldığı “Atılım için Bilişim” ana teması ile Bilişim 2012 aktifliği kapsamında yapılan oylamada, “Kamu Uygulama Ödülü” kategorisinde Konuşan Kitaplık Görme Engelliler Merkezi, birinciliğe layık görüldü.
TÜSİAD ve Türkiye Bilişim Vakfınca her yıl başarılı bulunan projelere verilen ve 2012’de 10’uncusu düzenlenen “eTR Ödülleri”nde Kamudan Vatandaşa Sunulan Hizmet kategorisinde de birincilik ile ödüllendirildi.
Ayrıyeten 2016’da Saraybosna’da düzenlenen “Engelsiz Balkan Platformu”nda Ulusal Kütüphane Başkanlığına görme engelli vatandaşlara verilen hizmet ve yapılan çalışmalardan ötürü “Engelsiz Balkan Ödülü” takdim edildi.
Ulusal Kütüphane Konuşan Kitaplık Görme Engelliler Merkezi 2019 yılında da Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığınca verilen “Kültür ve Sanat Alanında Erişilebilirlik Ödülü”nü aldı.
On binlerce kitap yurt dışındaki kütüphanelere ulaştırılıyor
Türkiye’nin tarihî ve kültürel bağının bulunduğu ülkelerle de karşılıklı kitap değişimleri yahut tek taraflı kitap bağışları yapan Ulusal Kütüphane, bu kapsamda on binlerce kitabı yurt dışındaki kütüphanelere ulaştırdı.
Öte yandan Ulusal Kütüphanenin “Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarı”nda onbinlerce el yazması ve az eser vaktin yıpratıcı tesirlerine karşı muhafaza altına alınıyor.
Kütüphanenin en özel hizmetlerinden biri olan “Taş Plaklar Sistemi” ile de koleksiyonda bulunan 6 bin 200 taş plaktan, dijitale aktarma süreci tamamlananlar internet üzerinden müzikseverlerin beğenisine sunuldu.
Ulusal Kütüphanede “Etkin Kütüphane” stüdyosu kuruldu
Ulusal Kütüphanede küçük bir stüdyo kurularak, pandemi sürecinde halk kütüphanelerinde yapılamayan etkinlikler, tüm Türkiye’ye hitap edecek formda toplumsal medyada yayınlandı.
Hala stüdyoda yapılan etkinlikler, takipçileriyle toplumsal medya üzerinden buluşmaya devam ediyor.
Stüdyo ile Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğünün uzaktan eğitim ile hizmet içi eğitimlerinin de yapılması planlanıyor.
Memurlar
