Japon Uzay Ajansı’nın 2003’teki Hayabusa misyonuyla dünyaya getirdiği Itokawa asteroidinin kesimleri, bilim insanı Mehmet Yeşiltaş’ın müracaatının kabul edilmesi üzerine Türkiye’de birinci sefer incelenecek.
Türkiye’nin havacılık ve uzay çalışmaları son yıllarda yeni bir boyuta taşınırken, Türk bilim insanlarının da bu alandaki araştırmaları ağırlaştı.
Bu kapsamda, Japon Uzay Ajansı’nın 2003’teki Hayabusa misyonu ile dünyaya getirdiği Itokawa asteroidinin kesimlerinden 4 tanesi, Lüleburgaz Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Yeşiltaş’ın proje müracaatının kabul edilmesi üzerine Türkiye’ye getirildi. Böylelikle Türkiye’de birinci kere uzaydaki bir asteroidin yüzeyinden getirilen kesimlerin incelemesi için imkan sağlandı.
– 2010’da dünyaya ulaştı
Daha evvel Antarktika’da gerçekleştirilen Türk Antarktik Meteorit Arama seferlerini de yürüten Yeşiltaş, AA muhabirine, kelam konusu asteroit kesimlerinin nasıl getirildiğini anlattı.
Japon Uzay Ajansı’nın (JAXA), Itokawa isimli asteroidi ayrıntılı bir formda incelemek için 2003’te Hayabusa isimli uzay aracını fırlattığını anımsatan Yeşiltaş, kelam konusu uzay aracının 2005’te Itokawa asteroidine ulaştığını ve planlanan müşahedeleri yaptığını aktardı.
Yeşiltaş, bu misyonun en kıymetli özelliklerinden birinin birinci kere bir asteroidin yüzeyinden toplanan kesimlerin incelenmek üzere dünyaya getirilmesi olduğunu belirterek, toplanan parçacıkları barındıran kapsülün 2007’de uzay aracından ayrıldığını ve yaklaşık 3 yıl süren uzay seyahatinin akabinde 2010 yılında dünyaya ulaştığını kaydetti.
– “Uzayı anlamak ismine epey yarar sağladı”
Asteroitlerin güneş sisteminin epeyce kıymetli ögeleri olduğunu ve kimilerinin birinci oluştukları vakitten bu yana fazla değişikliğe uğramadığı için geçmişleri hakkında değerli bilgi verdiğine dikkati çeken Yeşiltaş, bilim insanlarının hem yeryüzünden teleskoplarla hem de uydular aracılığıyla asteroitleri ve onların fizikî ya da kimyasal özelliklerini araştırdığını lisana getirdi.
Itokawa asteroidinin yüzeyinden getirilen parçacıkların 2010’dan beri bilim insanları tarafından incelendiğini aktaran Yeşiltaş, şunları kaydetti:
“Yapılan araştırmalarda birtakım parçacıklarda su ve organik unsur üzere beklenmeyen moleküler yapılar tespit edilmiştir. Birebir vakitte bu asteroitin uzay ortamında maruz kaldığı uzay aşınımı tesirleri hakkında da ayrıntılı bilgiler edinilmiş ve bu bilgiler hem uzay ortamını anlamak ismine hem de sonraki asteroit misyonlarını planlama ismine epeyce yarar sağlamıştır.”
– Parçacık talep etmek için birtakım kriterleri sağlamak gerekli
Itokawa asteroidinden parçacık talep etmek için birtakım kriterlerin sağlanması gerektiğini belirten Yeşiltaş, Hayabusa misyonu kapsamında getirilen asteroit parçacıklarını ne biçimde, hangi tekniklerle, hangi sorulara yanıt aramak için araştırmak istendiğini ayrıntılıca belirten bir araştırma projesiyle Japon Uzay Ajansı’na müracaat yapılması gerektiğini ve 2010’dan bu yana toplamda 67 projenin kabul edildiğini kaydetti.
Yeşiltaş, “Hem meteoritler üzerinde uzun yıllardır araştırma yaptığım ve elde ettiğim bulguları bilimsel yayın olarak paylaştığım için hem de çok küçük parçacıkları denetim etmede bilgi birikimi ve deneyime sahip olduğum için, biri organik tarafından güçlü olan toplam 4 adet Itokawa parçacığını incelemek üzere JAXA’ya yaptığım müracaat 68. proje olarak kabul edildi ve parçacıklar bize gönderildi.” dedi.
– “Uzay aşınımının daha evvel irdelenmeyen bir yanını inceleyeceğiz”
Parçacıklar üzerinde yapacağı araştırmaya ilişin bilgi veren Yeşiltaş, “JAXA’dan temin ettiğimiz bu parçacıklarda, uzay aşınımının daha evvel irdelenmeyen bir yanını yüksek çözünürlüklü spektroskopik tekniklerle inceleyeceğiz. Araştırmalarımız sonucunda bu bahiste yeni bulgular edinmeyi, münasebetiyle uzay aşınımını ve sonuçlarını daha iyi anlamayı amaçlıyoruz.” diye konuştu.
Yeşiltaş, parçacıklardan birinde mevcut olan organik hususun büyük olasılıkla daha evvel Itokawa asteroidine çarpan bir öteki asteroit tarafından getirildiğini belirterek, temin edilen parçacıktaki organik maddeyi karakterize ederek yapısını ve içeriğini belirlemeyi, bu bilgilerden ise Itokawa’ya çarpmak suretiyle organik unsur getirmiş olan ana asteroit hakkında bilgiler edinmeyi planladıklarını anlattı.
– Gelecek araştırmalara katkı sunacak
Asteroit parçacıklarının araştırılması ve incelenmesinin büyük kıymet taşıdığını vurgulayan Yeşiltaş, şöyle devam etti:
“Daha evvel Türkiye’de bu tıp örneklerin hiç incelenmediğini biliyoruz. Bu çalışmayla ülkemizde de asteroit modülleri birinci sefer incelenmiş olacak. Hem asteroitler ve onları daima direkt olarak etkileyen uzay aşınımı hakkında yeni bilgiler edinecek hem de asteroit parçacıkları hakkında deneyim kazanacağız.”
Yeşiltaş, araştırmalarda edinecekleri deneyim ve kazanımları öbür Türk araştırmacılarla da paylaşacaklarına işaret ederek, “Türk Uzay Ajansı’nın kurulması ve gelecekteki muhtemel misyonlarını şimdiden planladığı göz önüne alındığında, asteroitler ve meteoritler üzerinde yapmakta olduğumuz araştırmaların bu planlamalara ve araştırmalara katkıda bulunacağına inanıyoruz.” diye konuştu.
Memurlar
