– Newcastle Üniversitesi araştırmacısı, atmosfer bilimci Dr. Abdullah Kahraman, Türkiye’de hortum üzere hadiseleri üreten üstün hücreli fırtınaların bilhassa kıyı bölgelerde artabileceği ihtarını yaptı.
Kahraman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de çok eski periyotlardan bu yana hortumların gözlendiğini söyledi.
Hortumların iklim değişikliğiyle ortaya çıkan bir durum olmadığına dikkati çeken Kahraman, “Son 10 yıldır teknolojik imkanlarla eskiye nazaran hortumlardan çok daha fazla haberdar olabiliyoruz. Bu da insanları iklim değişikliği ile hortum yaşamaya başladığımız niyetine sevk ediyor.” dedi.
Kahraman, iklim değişiminin hortumların sıklığını, şiddetini etkilediğini lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Ama bu çok karmaşık bir düzenek ve bölgesel olarak direkt bir bağlantı kurmak bilimsel değil. Her şeyden evvel hortumun, Türkiye’nin geçmiş ve mevcut ikliminin bir modülü olduğunu söylememiz gerekiyor. İklim değişikliği ve hortumların ilgisi aslında hala en meçhul ilgilerden biri. Sıcak hava dalgaları, kuraklık, çok yağışlar üzere mevzularda iklim değişikliği tesirini daha güçlü bir biçimde ayırt edebiliyoruz ancak husus şiddetli, gök gürültülü fırtınalar ve bunlara ait hortum, iri dolu, yıldırım üzere hadiselerse durum bulanıklaşıyor. Medyada kimi çevrelerce lisana getirilen keskin sözler, bu bulanıklığı yansıtmıyor. Günümüzde kullanılan hava iddia modelleri de iklim modelleri de hortum üzere nispeten küçük ölçekli ve kısa müddetli hadiseleri simüle edemez. Fakat bunların oluştukları etraf şartlarını simüle edebilirler.”
– “Deniz suyu sıcaklığının artması hortumları artırabilir”
Dr. Kahraman, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Barış Önol ve Almanya’dan Deniz Ural ile hortumlar üzerine yeni çalışma yaptıklarını, bu çalışmada Akdeniz ve etraf ülkelerdeki gelecek iklim etraf şartlarını incelediklerini belirtti.
Kahraman, çalışmanın sonuçlarının tek bir modelden elde edildiğinin altını çizerek, şu değerlendirmede bulundu:
“Farklı modellerle daha güçlü bir çalışma farklı sonuçlar da çıkarabilir. Türkiye’de hortum üzere hadiseleri üreten harika hücreli fırtınalar bilhassa kıyı bölgelerimizde artabilir. Deniz suyu sıcaklığının artması hortumları artırabilir fakat tek sorumlu bu değil. Hortum için yalnızca deniz yüzey sıcaklıkları çok bir mana söz etmiyor. Yerle üst düzey ortasındaki sıcaklık farkı, yer düzeyindeki rüzgar ile atmosferin daha üst kısımlarındaki rüzgarların profili, bulut dinamiği, aşağı düzey nem ve sıcaklık profilleri çok kıymetli. Bu nedenle tek bir nedene indirgemek hakikat değil, lakin öne çıkan parametre bu.”
– “Hortumun Kıyı Ege’de oluşacağıyla ilgili bir varsayımımız vardı”
İzmir’in etrafında meydana gelen hortumun kısa süren ve dar bir alanı etkilediğini söz eden Kahraman, buradaki hortumun çok kısa sürdüğünü söyledi.
Dr. Abdullah Kahraman, şu anda tekrar “hortum olacak” diye bir durumun kelam konusu olmadığını kaydederek, şunları anlattı:
“Hortumun Kıyı Ege’de oluşacağıyla ilgili bir varsayımımız vardı. Etraf şartları çok uygundu ve o bakımda hortumun oluşmasının sürpriz bir tarafı yok. Kıyı Ege ve Akdeniz’de kışın hortumlar görebiliyoruz. Bu tıp hortumlar ne birinci ne de son. İzmir’in etrafında yıkıcı hortumun nedeni muhteşem hücreli fırtınalarla birlikte kimi özel şartların da mevcut olmasıdır. Bununla ilgili kimi yanlışlı yorumlar da var. İzmir’in etrafında meydana gelen hortumun tropikal iklimle alakası yok.”
Memurlar
