– Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirilen virüs gibisi parçacıklara (VLP) dayalı inovatif aşı çalışmalarından birinin toksisite testlerinin yapıldığı tesisi ziyaret etti. Aşının Faz-1 çalışmalarına geçilmesi için bu testlerin orta sonuçlarının çıkması gerektiğini belirten Varank, “İnşallah planladığımız halde bu ay sonunda yahut şubat ayının başında bu test sonuçlarının olumlu olmasıyla, Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumunun (TİTCK) da onayıyla Türkiye’de bir aşı çalışması daha faz kademesine geçmiş olacak.” dedi.
Bakan Varank, TÜBİTAK’ın COVID-19 Türkiye Platformundaki kimi aşı ve ilaç projelerinin toksisite testlerinin yapıldığı laboratuvardaki çalışmaları yerinde inceledi. ODTÜ Teknokent OSTİM Merkezi’ndeki Kobay Deney Hayvanları Laboratuvarı AŞ’yi ziyaret eden Varank, şirketin kurucusu Veteriner Tabip Begüm Buğdaycı Açıkkol’dan yürütülen çalışmalara ait bilgi aldı.
Varank, buradaki incelemelerinin akabinde AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Kobay AŞ’nin Türkiye’nin birinci özel kesim GLP (iyi laboratuvar uygulamaları) sertifikalı laboratuvarı olduğunu söyledi.
Kovid-19’un tüm dünyada bir sorun olarak ortaya çıkmasıyla, ülke olarak virüsle gayret için bilimsel çalışmalar yaptıklarına işaret eden Varank, bu kapsamda Türkiye’deki bütün kabiliyetleri harekete geçirdiklerini vurguladı.
Varank, devam eden ilaç ve aşı çalışmalarının kıymetli bir ayağını toksisite testlerinin oluşturduğuna dikkati çekerek, “Bunları yapabilmeniz için birtakım standartları olan tesislere gereksiniminiz var. Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun’a dayalı İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi’nde buna benzeri bir altyapıya sahibiz. Sıhhat Bakanlığımız da bu formda GLP sertifikası olan toksisite testlerini yapabilen bir tesise sahip ancak biz gördük ki aslında Türkiye’de de bu alana yapılmış bir özel dal yatırımı da var.” diye konuştu.
Laboratuvarda gerçekleştirilen çalışmalara değinen Varank, şu bilgileri verdi:
“Virüs gibisi parçacıklara dayalı dünyadaki en inovatif aşı çalışmalarından birinin toksisite çalışmalarını GLP sertifikasını almış bu tesiste yapıyoruz. Bu aşıyla ilgili Faz-1 basamağına geçmek için bu testlerin orta sonuçlarının neticelenmesi gerekiyor. İnşallah planladığımız halde bu ay sonunda yahut şubat ayının başında bu test sonuçlarının olumlu olmasıyla, TİTCK’nin de onayıyla Türkiye’de bir aşı çalışması daha faz etabına geçmiş olacak. Sıhhat Bakanlığımız da mevzuyu çok sıkı takip ediyor.”
– “Bilimsel alanda büyük kabiliyetlerimiz var”
Varank, tesisin bir genç girişimcinin fikriyle ortaya çıktığını söz ederek, “Türkiye’de özel bölümün bu türlü stratejik bir alana yatırım yapmış olması, dünyadan bu firmayla çalışmak için tekliflerin gelmesi benim de merakımı cezbetti. Bu tesisleri gördüm, GLP sertifikalarını almalarından ötürü kendilerini tebrik ettim.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin bilimsel alanda büyük kabiliyetleri olduğunu, bunun aşı ve ilaç çalışmalarında görüldüğünü vurgulayan Varank, şunları kaydetti:
“Türkiye’deki daima bir arada ayağa kaldırdığımız kapasiteyle bir arada önümüzdeki devirde ülkemizi sıhhat alanında da güçlü bir ülke olarak görebileceğiz. Ankara’da bu türlü bir tesisin bulunmasından ve bir genç teşebbüsçü tarafından hayata geçirilmesinden memnuniyet duyuyorum. Burada başka aşı çalışmalarıyla ilgili de testler yapılıyor. Bu türlü tesislerin sayısını artırarak tüm Türkiye’ye ve bölgeye hizmet etmeye devam edeceğiz.”
– “Türkiye’nin birinci deney hayvanı ihracatını gerçekleştirdik”
Begüm Buğdaycı Açıkkol da “Türkiye’de Deney Hayvanı Üretim ve Araştırma Laboratuvarını Kurmak Projesi” ile “Bir Fikrin mi Var?” müsabakasında birinci olduğunu söyledi.
Özel bölümün birinci deney hayvanı üretim laboratuvarını 2008’de kurduğunu lisana getiren Açıkkol, bir yıl sonra da TÜBİTAK takviyesiyle Ar-Ge çalışmalarının yapılabileceği Lokal Etik Heyet kapsamında araştırma laboratuvarını kurduklarını bildirdi.
Açıkkol, ulaşılamayan deney hayvanlarıyla ilgili ithalatları araştırmacıların hizmetine sunduklarına işaret ederek, “Türkiye’nin birinci deney hayvanı ihracatını da Uruguay’a gerçekleştirdik. Macaristan’da bir ilaç firmasına Türk malı farelerin lisanslarıyla birlikte ihraç edilmesini ve çalışmalarda kullanılmasını sağladık.” dedi.
Daha sonra iyi laboratuvar uygulamalarına odaklandıklarını vurgulayan Açıkkol, şöyle konuştu:
“Altyapımızı 2017’den beri bu mevzuyla ilgili geliştirdik. Aşı çalışmaları başladığında da Türk Akreditasyon Kurumuna (TÜRKAK) müracaatımızı yaptık. GLP kapsamında bedellendirilen çalışmalarımızla ilgili geçirdiğimiz kontrollerin akabinde sertifikamızı aldık. Kronik toksisite, tekrar doz toksisite, in-vitro ve in-vivo GLP çalışmalarıyla bu alanda da hizmet vermeye başladık.”
– “İnsanlaştırılmış farelerde yurt dışı bağımlılığını ortadan kaldırmayı hedefliyoruz”
Açıkkol, Kovid-19’a karşı 4 aşı ve bir ilaç çalışmasının deneylerinin kendi laboratuvarlarında sürdüğünü belirterek, şu tabirleri kullandı:
“Yeni onaylanan TÜBİTAK projemiz kapsamında Prof. Dr. Güneş Esendağlı ile ‘hümanize’ fare üretimi gerçekleştireceğiz. Türkiye’de üretilen ve araştırmacıların hizmetine sunabilecek insanlaştırılmış fareler üreteceğiz ve araştırmacılar çalışmaları sonrasında geliştirdikleri aşıları bu fareler üzerinde denediklerinde insan üzere karşılık alabilir hale gelecekler. Bu bahiste yurt dışı bağımlılığını büsbütün ortadan kaldırmayı hedefliyoruz. Yüksek maliyetlerle ithal edilen bu fareleri düşük maliyetlerle araştırmacıların hizmetine sunacağız.”
Kanser çalışmalarında kullanılan “nude” farelerin de üretimini yaptıklarını söyleyen Açıkkol, “Biz büyük bir üretim kapasitesine sahip olmadan evvel nude fareler yurt dışından ithal ediliyordu. TÜBİTAK projemiz kapsamında nude farelerin üretimi, bakımı ve Ar-Ge çalışmalarıyla ilgili bir altyapı oluşturabildik. Yaklaşık 10 yıldan beri nude fareleri hem Kobay AŞ’de gerçekleştirilen araştırma çalışmalarında hem de öbür üniversitelerdeki araştırmacıların hizmetine sunulabilir hale getirdik.” dedi.
Açıkkol, Bakan Varank’a ziyareti ve takviyelerinden ötürü teşekkür etti.
Memurlar