Akdeniz’de sular tekrar ısınıyor. Türkiye’nin “Ne hakkımızı yediririz ne de kimsenin hakkına göz dikeriz” yaklaşımına karşın bölgede hak argüman eden ülkeler, tansiyonu artıran adımlara devam ediyor. Yunan basını; Mısır, İsrail, Yunanistan, Kıbrıs, İtalya ve Ürdün’ün kurduğu “East-Med Gaz Forumu” üyelerinin mart ayı içinde telekonferans ile bir ortaya geleceğini ve Akdeniz’deki son durumu değerlendireceğini yazdı. Toplantıya gözlemci olarak katılmayı kabul eden ABD ve Fransa’nın hali da, Akdeniz’i tam manasıyla çıkmaza sürüklüyor. Akdeniz gazının Avrupa’ya taşınması konusunun masaya yatırılması beklenen konferansta, Türkiye’nin devre dışı bırakılacağı ve Akdeniz gazının İsrail, Güney Kıbrıs Rum Kesiti (GKRY) ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşınması projesinin somutlaşacağı tabir edildi. Lakin uzmanlar, Akdeniz gazının Avrupa’ya taşınmasında Türkiye’nin en fizibıl yol olduğu ve Ankara’nın, hakkı olan arama alanlarında faaliyet göstermesinin tahlile katkı sunacağını belirtiyor.
İKİ SENARYO VAR
Akdeniz gazının Avrupa’ya ulaştırılması için iki senaryo üzerinde duruluyor. Bunlardan birinde Türkiye üzerinden; başkasında ise East-Med Boru Çizgisi Projesi ile İsrail, Güney Kıbrıs Rum Bölümü (GKRY) ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya gönderilmesi hedefleniyor. Bölgenin jeolojik yapısının kırılganlığı ve sınır uzunluğu göz önünde bulundurulduğunda “East-Med” projesinin teknik ve ekonomik açıdan karlı olmadığı kabul ediliyor. Şayet her şey planlandığı üzere gitse dahi; bu projenin de ülkemiz deniz yetki alanından geçmesi gerekiyor.
East-Med sınırı ile 15 yılda 300 milyar metreküp doğalgazın Avrupa’ya taşınması hedefleniyor. 2 bin kilometrelik uzunluğu bulunan sınırın maliyeti ise 15 milyar avroyu buluyor. Türkiye üzerinden geçecek bir boru çizgisi ise 300 milyar metreküp doğalgazı sadece beş yılda taşıyabilecek kapasiteye sahip. Ayrıyeten 500 kilometrelik sınırın maliyeti yalnızca 2 milyar avro olacak.
DENKLEMDE KİMLER VAR!
Coğrafik açıdan bölgeye sonu olan Türkiye, İsrail, Mısır, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Yunanistan, Lübnan, Suriye ve Libya; Doğu Akdeniz’de ağır bir siyaset yürütüyor. Ayrıyeten bölgeden çok uzak olmalarına karşın ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve İtalya üzere ülkeler de Akdeniz’deki güç savaşlarında yüklerini korumak istiyor. Doğu Akdeniz Levant havzasında yaklaşık 3,5 trilyon metreküp keşfedilmemiş doğalgaz ve 1,7 milyar varil keşfedilmemiş petrol olduğu kestirim ediliyor. Doğu Akdeniz’de faaliyet gösteren esas şirketler ortasında Türkiye Petrolleri Anonim İştiraki (TPAO), ABD’li Exxon Taşınabilir ve Noble, Fransız Total, İtalyan Eni, Güney Koreli Kogas, Katar Petroleum, İngiliz BG ile İsrailli Delek ve Avner firmaları yer alıyor.
ANKARA BOŞ DURMUYOR
Türkiye’yi saf dışı bırakmayı amaçlayan ‘East-Med’ çizgisine Ankara kayıtsız kalmadı. Libya’daki yasal hükümet ile deniz yetki alanı mutabakatı imzaladı. Bu muahede ile East-Med projesi çıkmaza girdi. Fakat Yunanistan, İsrail ve GKRK; Libya ile yapılan muahedeyi tanımadığı ve muahedenin geçersiz olması gerektiği görüşünü savunuyor. Türkiye Kıbrıs’ta, Türklerin Rumlarla eşit haklara sahip olduğunu ve adanın zenginliklerinden ortak faydalanılması gerektiğini savunuyor. Ayrıyeten Türkiye, Rumların, adanın tamamını temsil eden bir devlet olmadığı için münhasır ekonomik bölge oluşturma ve ihale etme hakkı bulunmadığını da muhataplarına iletiyor. SETA İktisat Masası’ndan Deniz İstikbal “Türkiye’nin projede yer alması arz güvenliği açısından tüm ülkelere yarar sağlar. Rusya gazının metreküp fiyatı 200 dolar ise, East-Med projesi ile gazın Avrupa’ya gitmesinin maliyeti iki katına çıkacak. Hasebiyle mantıklı değil. Türkiye’nin son periyotta attığı diplomatik adımlar da değerli… İsrail ile müzakereye oturması, Mısır ile yaptığı iş birlikleri ve Libya adımı… Türkiye ‘Ben de varım’ iletisini güçlendiriyor” dedi.
KAAN ZENGİNLİ
Memurlar
