Türkiye İş Bankası’ndan yapılan açıklamada, Adnan Bali’nin iktisat ve bankacılık dalına ait açıklamalarına yer verildi.
Bali, salgın sürecinde karşılanamayan gereksinimlerin ve ertelenmiş taleplerin devreye girmesinin kelam konusu olduğunu tabir ederek, “Pandemi sürecinde olumlu gelişmelerle ve birebir vakitte risklerin başarılı bir formda yönetilmesi, yabancı sermaye hareketlerinin de hızlanması suretiyle daha yüksek büyümelere ulaşmak mümkündür.” dedi.
Türkiye’de artık mali siyasetlerde bir olağanlaşma ve sadeleşmenin görüldüğünü belirten Bali, direkt siyaset faizinin enstrüman olarak benimsendiği, yerli, yabancı bütün paydaşların nelerin uygulandığını gördüğü bir tablonun ortaya çıktığını söyledi.
Bali, Merkez Bankası’nın da bu bahiste bilhassa Bakanlık ile uyum içinde enflasyonda kalıcı bir düşüş görülmeden mali duruşun değiştirilmeyeceği, gevşetilmeyeceği istikametindeki beyanlarının kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Bu yalnızca beyanda da kalmadı. Bana nazaran değerli olan kısmı o. Yalnızca telaffuz değildi, aksiyona de döküldü. Hakikaten siyaset faizi, kasım ayında yüzde 15, aralık toplantısıyla yüzde 17 ile bir noktaya getirildi. Bunlar piyasalarda, yatırımcılarda ve piyasa göstergelerinde olumlu bir hava yarattı. TL’nin çok süratli kıymet kaybından sonra, bu kayıpların bir kısmını geri almasıyla tesirlerini görmeye başladık.” değerlendirmesinde bulundu.
Merkez Bankası’nın zarurî karşılık oranlarını 200 baz puan artırmasını, Merkez Bankası’nın açıklamalarına paralel bir gidişatın sürdüğünü göstermesi açısından kıymetli olduğunu belirten Bali, “Ben bunun, daha çok, benimsenmiş olan siyaset setinin içinde uygun biçimde seçilmiş enstrüman olduğunu görüyorum. Tutarlılık devam ediyor.” tabirini kullandı.
– “Bizim birlikte hareket etmeyi başarabiliyor olmamız lazım”
Adnan Bali, bankaların, bu siyaset setinin uygulamalarında, ekosistemin doğal sorumlu bir modülü üzere hareket etmek durumunda olduklarının altını çizerek, şunları kaydetti:
“Bizim birlikte hareket etmeyi başarabiliyor olmamız lazım. Bu uyumun şu ana kadar ziyadesiyle var olduğunu düşünüyorum. Şu anda ben şahsen uygulamaların, verilen bildirilerin yalnızca sözel seviyede değil, şahsen uygulamalarının da bu paralelde yürüdüğünü görüyorum. Ancak şurası değerli, önemli sıkıntılarımız da var. Bunların çözülebilmesi için biraz da süratli başarılara, çabuk elde edilmiş kazanımlara muhtaçlığımız var ki hem kredibilitemizi koruyalım hem cüretimiz daha fazla artsın hem de bu siyasetlerin sürdürülebilirliği oluşsun. Zira pandemi dahil birçok zorlayıcı faktör bir ortada. Onun için bilhassa bu yılın ikinci yarısındaki performansı değerli görüyorum.”
Kurlarda iki gündür yaşanan hareketliliğe ait ise Bali, “Ben bunun biraz düzeltme muhtaçlığıyla da örtüştüğünü düşünüyorum. Zira kolay değil, 8,50’lerden buraya geldik. Onun için buradaki hareket biraz olağan. Piyasalarda bunlar olur. Günlük hareketler üzerine de bu kadar çok görüş bina etmememiz gerektiğini düşünüyorum. Bu tıp hareketlerin, gerçek bir ekonomik bozulmaya işaret edip etmediği ya da ondan kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair bir kanaat yahut tespit değerli. Ben şu anda o denli bir şey görmüyorum. Şu ana kadar mali sıkılaştırma fonksiyonunu görüyor.” sözlerini kullandı.
Bali, Kasım 2020 sonrasında bilhassa gerçek şahısların döviz satmaya başladıklarını, satma eğilimine girdiklerini, hukukî şahısların döviz alımında bir yataylaşmanın kelam konusu olduğunu belirterek, “Dolayısıyla olağanlaşmayı görüyoruz.” diye konuştu.
– “Ekonomik aktivitede toparlanma devam ediyor”
Öncü göstergelerden şu anda ekonomik aktivitedeki toparlanmanın devam ettiğinin görüldüğünü vurgulayan Adnan Bali, İş Bankası için yüzde 3,5 seviyesinde bir büyüme öngördüklerini aktardı.
Bali, salgın sürecinde karşılanamayan gereksinimlerin ve ertelenmiş taleplerin devreye girmesinin kelam konusu olduğuna dikkati çekerek, “Pandemi sürecinde olumlu gelişmelerle ve birebir vakitte risklerin başarılı bir formda yönetilmesi, yabancı sermaye hareketlerinin de hızlanması suretiyle daha yüksek büyümelere ulaşmak mümkündür.” tabirini kullandı.
– “Serbest piyasa unsurlarından sapmamalıyız”
Denetimli bir halde ekonomik aktivite ivmelendiğinde sıkıntıların çözüleceğini kaydeden Bali, kelamlarını şu formda sürdürdü:
“Biz bunları yönetebilecek seviyelerdeyiz. Kâfi ki operasyonel ortam, finansal istikrar, iş yapma biçimimizi etkileyen ortam kötüleşmesin, denetim edilemez halde olmasın. Burada da en değerli şey, kurum ve kurallara dayalı çalışmayı, daima prensip haline getirmek ve özgür piyasa prensiplerinden asla sapmamak. Hür piyasa prensiplerinden saptığınız vakit, kısa müddette sonuç verdiğinde, bir ekip olumlu şeyler oluyor üzere düşünebiliriz. Fakat o sapmalar, uzun devirde tahrip edicidir. Temel kıymetli olan şudur, kısa müddet içerisinde sonuç vermiyor diye yargılamaksızın tahammüllü bir halde uygulamalarımızı sürdürebilmek. Şu anda içinde bulunduğumuz tablo bu. Daima birlikte bunları çözebilmek için akıl koymalıyız ve bu unsurlardan de sapmamalıyız.”
Adnan Bali, faizin tek başına bütün sıkıntıları çözecek sihirli bir enstrüman olmadığını söz ederek, şu değerlendirmede bulundu:
“Hatta oldukça yan tesirleri olan bir enstrümandır. Faizin, gereksinim olmamasını daima temenni etmek lazım. Finansman maliyetlerini artırıyor, yatırım saikini azaltıyor, yatırımların fizibilitesini zayıflatıyor, hane halkının, zahmet içinde olan KOBİ’lerin, büyük işletmelerin ödeme kabiliyetleri üzerinde olumsuz tesirler yapıyor. Hatta bankacılık sistemine de büyük bilanço ziyanları veriyor. Bizim yüksek faizi benimsediğimiz ve istediğimiz üzere yaygın bir fikir var. Aslında hiç de o denli değil. Zira şu gerçek unutuluyor, biz yalnızca faiz tahsil etmiyoruz, birebir vakitte faiz ödüyoruz. Yüksek faiz, bizim maliyetlerimizi de yükseltiyor. Net faiz marjımızın en genişlediği periyot, faizlerin düştüğü periyottur. Vakit zaman faiz konusunda iş dünyasıyla, gerçek bölümle bankacılık sistemi ortasında bir çıkar çatışması var üzere anlaşılır fakat aslında yoktur. Endüstrici, faiz artışı karşısında bizim durumumuzu anlamak istiyorsa, en çok kullandığı ham hususun ya da girdinin fiyatı kısa mühlet içinde yükseldiğinde ne hale geliyorsa, biz de bilançoda o hale geliyoruz. Hasebiyle dilek etmemiz mümkün değil. Bize tek ziyanı bu da değil. Kredi verdiğimiz tarafların ödeme gücünü zayıflattığı oranda, bilançomuza oradan da bir tahribat geliyor. Ağustos 2018’de faizi kemoterapiye benzetmiştim. Keşke almak zorunda kalmasanız lakin bedenin bağışıklık sistemini dahi tehdit edecek formda sağlıklı hücrelere ziyan vermeyi göze alabiliyorsunuz. Keşke bunları alma gerekleri doğmasa, biz de daima bir arada finansal istikrarın içinde işlerimizi daha iyi yapabilme imkanı bulabilsek.”
– “Kısa vadeli bilanço gereklerimizle çelişse de bu periyoda mahsus yapan stilde hareket etmeliyiz”
Bu periyotta bankaların da kredi, mevduat ve fiyatlama siyasetlerinde yapan bir stilde ve nakdî sıkılaştırmaya uygun hareket etmesi gerektiğinin altını çizen Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Bali, “Bundan kastım şu, kısa vadeli bilanço gereklerimizle çelişse dahi bunu yapabilmek lazım. Bilhassa yılın birinci yarısı için, ikinci yarıyı riske etmemek için. Pekala, bu, bilanço gerekleriyle çelişse dahi hissedar bedeliyle çatışır mı? Hayır, çatışmaz. Bir çeyrek, iki çeyrek ekonomik faaliyet yürüten kurumlar değiliz. Bizim için kıymetli olan kısa vadeli bilanço gerekleri uğruna orta, uzun vadeyi riske etmemektir. Asıl o kısa perspektiflilik demektir. Onun için de hissedar bedeliyle hiç çelişmez.” değerlendirmesinde bulundu. Bali, ayrıyeten iç talebi canlandıracak ve enflasyonist tesir yapabilecek olan kredi çeşitlerinde denetimli bir gidişatı benimsemek gerektiğini belirtti.
Bali, Türkiye’nin iktisadı kendisini tamir edebilen bir iktisat olduğuna dikkati çekerek, “Bunun çok değerli bir hadise olduğunu düşünüyorum. Her durumda sıkıntılar olabilir. Değerli olan sıkıntılar çıktığında çözebilme kabiliyetinin, çözebilme dinamizminin olmasıdır. Türkiye’de bu dinamizm vardır. Bu kez geçmiştekilerden farklı olarak maalesef pandemi, Türkiye’nin kendi ekonomik dinamizmiyle bu süreçleri tamir etme imkanını elinden aldı. Onun için bundan sonraki aşılama süreci dahil pandemi sürecindeki gelişmeleri çok kritik görüyorum. Bu, bize tekrar o tamirat sürecine imkan verecek diye düşünüyorum.” dedi.
– “Donuk alacaklar ve yakın izlemedeki kredilerin tamamının ziyan olduğunu söylemek bu işten anlamamak demektir”
Bankacılık dalında donuk alacaklar sayısının toplam 152 milyar lira olduğunu, yakın izlemedeki 382 milyar lira ile birlikte donuk alacaklar ve yakın izlemenin toplamda 534 milyar liralık bir büyüklüğe işaret ettiğini belirten Adnan Bali, şunları kaydetti:
“Bunların tamamının ziyan niteliğinde olduğunu söylemek, bu işten anlamamak demektir. Memleketler arası bankacılık standartlarına paralel bir halde kredi riskinde bariz bir artışa işaret eden emareler ortaya çıktığında, biz bunları yakın izlemeye alıyoruz ve bunlara nazaran karşılık siyasetleri uygulanıyor. Şu anda yakın izlemeye alınan kredilerin yaklaşık yarısı yine yapılandırılmış vaziyette ve ödemeleri gecikmiş kısmı da hudutlu ölçüde. Bunun kıymetli bir data olduğunu düşünüyorum.”
Bali, şu anda dal genelinde yüzde 75 olan donuk alacaklar için karşılık düzeyinin Avrupa’da yüzde 45 olduğunu, yakın izleme için Türkiye’de yüzde 15 olan oranın da Avrupa’da yüzde 6 düzeyinde bulunduğunu belirterek, “Tecrübe olarak geriye yanlışsız veri incelendiğinde, yakın izlemedeki kredilerin kabaca yüzde 20’sinin sorunluya intikal ettiğine dair projeksiyonlar var. Bunları düşündüğünüz vakit, ‘Biz bu türlü bir problemle karşılaştığımızda ne yapacağız?’ diyeceğimiz durumda değiliz. Yapacağımızı yapmış durumdayız. Ben şahsen deneyim olarak bunu yönetebileceğimize inanıyorum. Kâfi ki ekonomik iklim, bunu bozabilecek bir tesir yapmasın.” sözünü kullandı.
Bali, bankanın mart ayı sonunda yapılacak Genel Heyeti’nde genel müdürlük misyonundan ayrılacak olmasına ait olarak şunları kaydetti:
“İş Bankası, kurallarla yönetilen bir kurum. Bizde prensip olarak icrai misyonlarda 35 yıl çalışma kuralı vardır. Bu 35 yılı tamamladıktan sonra icrai vazifeye devam edemezsiniz. Varsa deneyiminiz, farklı formlarda kuruma sunmaya devam edersiniz. Onun da bizde kuralları var. İdare Heyeti’nde benimsenmiştir. Bu çerçevede ben de, 1986 yılı aralık ayında Bankaya girmiştim, 34 yılımı tamamladım, Genel Kurul’da ayrılmanın tarih olarak çok şık olacağını düşündüğümden, bu türlü bir tablonun ideolojisine de inandığım için ayrılma kararı aldım. Genel Kurul’da uygun görülürse, takdir edilirse İdare Heyeti’nde misyon yapmaya devam edeceğim. Kanaatimce günlük hayatın çok ağır temposunun dışında ve daha üstten bir çalışma biçiminin imkanlarına eriştiğimde de kurumum için daha yaratıcı çalışmalar yapabilirim.”
Memurlar
