Yüksek İnşaat Mühendisi Adnan Doğan, patentli ve tescilli sismik izolatör olan ‘Deprem Fatihi’ ile ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr için yanıtladı.
‘Deprem ortamı olan Türkiye’de İzolatörlerin ehemmiyeti nedir?’ sorusuna cevap veren Doğan, “Deprem hareketleri, yapının yükü orantısında yapıya yatay dinamik kuvvet olarak yansır. Zelzelede yapı merkezkaç kuvvetine maruz kalarak elipsial bir hareket yapar.Yıldız çizer üzere keskin çizgilerle geri dönüş yapar. Bu da yapının burkularak yıkılmasına sebep olur” dedi.
Betonarme, inşaat çeliği ve betonun birleşmesiyle meydana geldiğini belirten Doğan, “Aslında bu çok ülkü bir gereç değildir. Zelzele anında beton gevrek bir gereç olduğu için kırılmaktadır. İnşaat çeliği ise sünmektedir, Elastik değildir. Sarsıntı anında basınç ve çekme özelliklerini kısmen kaybederler. Sarım (Etriye)Demirleri pratikte yanlış yapıldığı için taşıyıcı kolonların daha çabuk ufalanmasına sebep olmaktadır” açıklamasını yaptı.
Doğan, “Deprem anında yapı merkez kaç kuvvetine maruz kaldığı için, Temel’in bastığı tabanda; emniyet gerilme yığılması oluşmaktadır.Zemin emniyet gerilmesine yakın yük yüklendiği hengam, bu sağlam yapıyı da yıkar. Bu sebeplerden ötürü zelzele izolatöru kullanılması gerekir” sözlerine yan verdi.
“7.5 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ SARSINTIDA ÇAY BARDAĞI BİLE DEVRİLMEDİ”
“Deprem Fatihi”nin zelzele kuvvetlerinin yapıya tesirini %99 sönümleyen bir cihaz olduğunu açıklayan Doğan, “Herhangi bir sarsıntıda yapıya 100 kilogramlık bir kuvvet vuruyorsa, bunu 1 KG’ın altına indirmektedir. Son yaptığımız 7.5 büyüklüğündeki sarsıntı deneyinde, üç katlı yapıda çay bardağı bile devrilmemiştir. Zelzele Fatih’i yapıyı sarsıntıdan koruduğu üzere yapının bastığı tabanı de korumaktadır. Yapıdaki merkezkaç kuvvetini ve salınımı Engellediği için temel altındaki tabanda de emniyet gerilmesi yığılmasını önlemektedir. Yapıda rastgele bir açı ile esneme olmadığı için yapı çerçevesini kıracak 2. aşama momenti de engellemektedir. 18 yıllık bir çalışmanın eseri olan “Deprem Fatihi” İTÜ ARI TEKNOKENT’in kişisel kabul ettiği bir projedir” dedi.
“Deprem Fatihi”nin tasarrufunda kat sınırlamasının olmadığını belirten Doğan, “İnşaat mühendisi meslektaşımızın tasarlayacağı maksimum yükseklikteki bir yapıyı beş kat emniyetle taşımaktadır. Zelzele Fatihinin ömrü iki bina ömrü kadardır. Bakımı kolaydır. Hiçbir ithal materyal, malumat ve yazılıma muhtaçlık duyulmayan bir eserdir. %100 yerlidir” açıklamasını yaptı.
SAIR İZOLATÖRLERDEN FARKI
Nükleer santralleri sarsıntıdan koruduğunu belirten Doğan, ‘Deprem Fatihi’nin vesair izolatörlerden farkının ise şöyle açıkladı:
Yapı kat yüksekliği ve sönümleme nispetleri sonlu olan eski nesil sürtünmeli izolatörler, devrinin çok kıymetli çalışmalarıdır. İnşaat mühendislik girişimlerinin tahlillerinde çok pahalı ekleri olmuştur. Bu izolatörler sürtünme esasına nazaran çalışırken, sarsıntı fatihi sürtünmesiz çalışır.
“CİHAZ TASARRUFA HAZIR”
Cihazın tasarrufa hazır olduğunu belirtirken ABD, Avrupa ve Türkiye üzere memleketlerden patentlerinin de alındığını laflarına ekledi.
Memurlar
