Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) yüzde 92 yerlilik oranıyla geliştirdiği Elektrik Otomasyon Sistemleri (EOS) ile artık tüm hidroelektrik tesislerini tek merkezden ve otomatik sistemlerle denetim edebileceklerini belirterek, “EÜAŞ’a ilişkin hidroelektrik santrallerinin otomasyon sistemleri için 600 milyon dolar gerekiyor. Bunun yerine 60 milyon dolar maliyetle kendi mühendislerimizin geliştirdiği bu sistemle muhtaçlığı karşılayabileceğiz.” dedi.
Dönmez, Antalya Kepez-2 Hidroelektrik santralinde gerçekleştirilen EÜAŞ EOS Açılış Programı’na görüntü konferans prosedürüyle katıldı.
Burada yaptığı konuşmada güç idaresinde kaynak ve teknolojiyi birbirini tamamlayan iki ana süreç olarak gördüklerini lisana getiren Dönmez, EÜAŞ’ın daha evvel yüzde 100 yerli olarak ürettiği 160 megavatlık jeneratörün Keban Hidroelektrik Santrali’nde devreye alındığını anımsattı.
Dönmez, EÜAŞ’ın ürettiği ikinci jeneratörle yaklaşık 16 milyon avro tasarruf sağlandığını söz ederek, “Üçüncü ve dördüncü jeneratörlerin üretimine de başladık. İnşallah önümüzdeki yılın birinci yarısında iki üniteyi daha devreye alacağız. Hidroelektrik santrallerimizdeki yerlilik oranının artırılması için EÜAŞ’ın Ar-Ge ve teknoloji yatırımları süratle devam ediyor. EÜAŞ’ın yerli üretimle hayata geçirdiği EOS’un açılışını gerçekleştiriyoruz. Bu sistemleri bugüne kadar çoğunlukla ithal ediyorduk.” diye konuştu.
Bu durumun kimi dezavantajları da beraberinde getirdiğini anlatan Dönmez, şöyle devam etti:
“Yaşadığımız salgın periyodunu de göz önüne aldığımızda, yurt dışından yedek kesim yahut ekipman getirmek son devirde epeyce sorunlu bir süreç haline geldi. Bu durum hem bizlere hem de dünya ekonomilerine yerli üretimin ve teknolojinin geliştirilmesinin kıymetini bir sefer daha gösterdi. Bugün EÜAŞ’a ilişkin 18 hidroelektrik santralde otomasyon sistemi bulunurken, 28’inde bu sistem şimdi mevcut değil. 18 santralimizde sistem bulunsa da bu sistem birçok gelişmiş ülkede standart hale gelen uzaktan izleme ve denetim süreçlerini yerine getiremiyor. Ayrıyeten, mevcut sistemlerin de muhakkak aralıkla yenilenmesi gerekiyor. Bu durumdan doğan dezavantajları lehimize çevirmek için EÜAŞ tesislerinde standart otomasyon bileşenlerinin kullanılması için Ar-Ge çalışmalarını başlattık. Artık, tüm tesislerimizi tek merkezden ve otomatik sistemlerle denetim edebileceğiz. Bu durum vakit, maliyet ve emek kayıplarının da önüne geçecek. Ayrıyeten, santrallerimizin daha verimli çalışmasına da katkı sunacak. Sistemin hayata geçmesi için endüstrimiz de sürece dahil oldu ve toplamda yüzde 92’ye varan yerlilik oranına ulaştık. EOS’un üretimiyle birlikte otomasyon sistemlerinde dışa bağımlılığı azaltıyoruz.”
– Yurt dışı pazarlara sunulacak
Bakan Dönmez, yerli otomasyon sisteminin maliyetinin ithalat maliyetinin 10’da biri düzeyinde olduğuna dikkati çekti.
Türkiye’de EÜAŞ’a ilişkin hidroelektrik santrallerin otomasyon sistemleri için 600 milyon dolar gerektiğini belirten Dönmez, “Bunun yerine 60 milyon dolar maliyetle kendi mühendislerimizin geliştirdiği bu sistemle gereksinimi karşılayabileceğiz. Ortadaki fark sistemin başka santrallere uygulanmasıyla daha da katlanacaktır.” dedi.
Dönmez, santrallerin büsbütün uzaktan izlenebileceğini ve siber ataklara karşı da inançlı bir formda çalışacağını vurguladı. Sistemin pilot uygulamasının Kepez-2 hidroelektrik santralinde gerçekleştirildiğini aktaran Dönmez, bu santralde sağlanacak muvaffakiyetin daha büyük santraller için de deneyim sağlayacağını tabir etti.
Dönmez, sistemin talep olması halinde özel dalın hidroelektrik santrallerinde kullanılabileceğini ve yurt dışına da satışını yapmak istediklerini lisana getirerek, şunları kaydetti:
“EÜAŞ’ın TÜBİTAK ile yürüttüğü bir öteki proje olan MİlHES projesi için geçtiğimiz günlerde bir kontrat imzalandı. Sarıyar HES Rehabilitasyon projesi kapsamında tüm bileşenler yerli imkanlar kullanılarak en baştan tasarlanarak devreye alınacak. EÜAŞ’ın hidroelektrik santrallerde kullandığımız ekipmanların yerlileştirilmesi için başlattığı projelerle toplam 10 milyar dolara varan elektrik üretim ekipmanları ve elektronik komponentler yatırımı yurt içinde kalacak. Bu yerli ve yan endüstrinin gelişimi için de itici güç olacak.”
Memurlar
