YÖNETMELİK
Ticaret Bakanlığından:
TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİ
BİLİRKİŞİLİK YÖNETMELİĞİ
1. KISIM
Emel, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Hedef
UNSUR 1 – (1) Bu Yönetmeliğin emeli, tüketici hakem heyetleri nezdinde bilirkişiliğe müracaat ve kabul kuralları ile bilirkişilerin sicile ve listeye kaydı, görevlendirilmeleri, uymaları gereken unsurlar, çalışma esasları ve listeden çıkarılmalarına ait tarz ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
HUSUS 2 – (1) Bu Yönetmelik, tüketici hakem heyetlerinde görülen tüketici uyuşmazlıklarına ait her türlü bilirkişilik faaliyetini kapsar.
(2) Kanunlarda bilirkişilik hizmeti verebileceği öngörülen kurumlar ile tüketici hakem heyetlerinin talebi üzerine ilmî ve teknik görüş bildiren kamu kurum ve kuruluşları bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
UNSUR 3 – (1) Bu Yönetmelik, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 72 nci ve 84 üncü unsurlarına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
UNSUR 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
b) Bilirkişi: Tüketici hakem heyetlerinde görülen ve tahlili bilirkişilik yahut kişisel haber ya da teknik haber gerektiren tüketici uyuşmazlıklarında, yazılı görüşüne başvurmak gayesiyle ilgili vilayet müdüriyeti tarafından oluşturulan sicile ve listeye kayıtlı olanlardan yahut 23 üncü unsurun on dördüncü fıkrası uyarınca liste dışından görevlendirilecek gerçek kişiyi,
c) Bilirkişilik Nahiye Şurası Listesi: 3/11/2016 tarihli ve 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu uyarınca Bilirkişilik Kesim Konseyleri tarafından salahiyet etraflarındaki bölgeler için oluşturulan bilirkişi listelerini,
ç) Bilirkişilik temel eğitimi: Bilirkişilik faaliyeti öncesinde Bilirkişilik Kanunu uyarınca alınması mecburî eğitimi,
d) Umumi Yönetici: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Umum Yöneticisini,
e) Umum Müdüriyet: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Umum Müdüriyetini,
f) Vilayet müdüriyeti: Ticaret bölge müdüriyetini,
g) Kanun: 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu,
ğ) Liste: Bölge müdüriyeti tarafından hazırlanan, sicile kayıtlı şahısların isim ve soyadlarını, temel ve alt bilirkişilik sahalarını ve mesleklerini gösteren bilirkişi listesini,
h) Sicil: Vilayet müdüriyeti tarafından hazırlanan bilirkişi sicilini,
ı) Tarife: Bakanlık tarafından hazırlanan ve duyurulan bilirkişilik fiyat tarifesini,
i) Tüketici Haber Sistemi (TÜBİS): Tüketicilerin müracaatlarını elektronik ortamda ilgili tüketici hakem heyetine iletebildikleri ve tüketici hakem heyetlerinin tüm iş ve süreçlerini gerçekleştirdikleri çevrimiçi sistemi,
j) Tüketici uyuşmazlığı: Mal yahut hizmet piyasalarında kamu hukuksal kimseleri de dahil olmak üzere ticari yahut mesleksel gayelerle hareket eden yahut onun ismine ya da hesabına hareket eden gerçek yahut hukukî insanlar ile tüketiciler arasında kurulan; eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekalet, bankacılık ve gibisi akitler de dahil olmak üzere her türlü akitten ve tüketicilere yönelik pratiklerden kaynaklanan uyuşmazlıkları,
tabir eder.
2. KISIM
Bilirkişilerin Uyacakları Temel ve Etik Prensipler
Temel unsurlar
UNSUR 5 – (1) Bilirkişi, vazifesini dürüstlük kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak alanına getirir.
(2) Bilirkişi; raporunda, tahlili bilirkişiliği yahut kişisel bilgiyi ya da teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz ve sonuç bildiren hukuksal değerlendirmelerde bulunamaz.
(3) Bilirkişi kendisine tevdi olunan hizmeti şahsen tarafına getirmekle yükümlü olup hizmetinin icrasını kısmen yahut büsbütün sair bir kimseye devredemez.
(4) Bilirkişi, hizmeti sebebiyle kendisine tevdi edilen haber ve dokümanlar ile öğrendiği sırların kapalılığını sağlamakla ve korumakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, bilirkişilik vazifesi sona erdikten sonra da devam eder.
(5) Bilirkişiler;
a) Kendisinin yahut aralarında evlilik bağı kalksa dahi eşinin,
b) Kendisinin yahut aralarında evlilik bağı kalksa dahi eşinin altsoy ya da üstsoyunun,
c) Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın,
ç) Üçüncü radde de dahil olmak üzere kan yahut kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların,
d) Nişanlısının,
e) İş bağlantısının bulunduğu yahut vekili, vasisi, kayyımı ya da yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği kimselerin,
taraf olduğu tüketici uyuşmazlıklarıyla ilgili görevlendirmeyi kabul edemez.
Etik prensiplerin kapsamı ve etik prensiplere bağlılık
HUSUS 6 – (1) Sicile ve listeye kaydolan bilirkişiler ile 23 üncü unsurun on dördüncü fıkrası uyarınca liste dışından görevlendirilen şahıslar, 7 ila 14 üncü hususlarda düzenlenen etik prensiplere ve bilirkişilik vazifesiyle bağdaştığı ölçüde 13/4/2005 tarihli ve 25785 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Vazifelileri Etik Davranış Prensipleri ile Müracaat Yordam ve Esasları Hakkında Yönetmelikte düzenlenen etik prensiplere uymakla yükümlüdürler.
Yetkinlik ve mesleksel ihtimam
UNSUR 7 – (1) Bilirkişi vazifesini dinamik, devrinde ve verimli biçimde mekanına getirmeyi ve sunduğu hizmet kalitesini yükseltmeyi maksatlar.
(2) Bilirkişi, görüşünü oluştururken bilirkişilik meydanına ilişkin teknik terim ve sözleri mümkün olduğu ölçüde, tüketici hakem heyeti lider ve üyelerinin anlayabileceği bir lisan ile açıklar.
Bağımsızlık
UNSUR 8 – (1) Bilirkişi, görevlendirmeyi yapan tüketici hakem heyeti yöneticisi ve üyelerine, tüketici uyuşmazlığının taraflarına ve varsa kendi patronuna karşı bağımsız olup vazifesini sırf bilirkişilik ortamındaki ilmî donelere nazaran alanına getirir.
(2) Bilirkişi, bağımsızlığına zarar verebilecek yahut bu türlü bir izlenim uyandırabilecek her türlü davranış ve ilgiden uzak durur.
Tarafsızlık
HUSUS 9 – (1) Bilirkişi hizmetini lisan, ırk, renk, cinsiyet, siyasi niyet, felsefi inanç, diyanet, mezhep ve gibisi sebeplerle ayrım yapmaksızın tarafsızlık temel unsuru doğrultusunda bölgesine getirir.
(2) Bilirkişi, direkt yahut dolaylı olarak vazife vadesince tüketici uyuşmazlığının taraflarından gelen mütehassıs görüşü, danışmanlık, hakemlik ya da buna misal bir vazifesi kabul edemez.
Saygınlık ve inanç
UNSUR 10 – (1) Bilirkişi, hizmetinin saygınlığını ve şahısların adalete olan itimadını zedeleyen yahut kuşkuya düşüren her türlü hal ve davranıştan kaçınır.
(2) Bilirkişi, kendisine tevdi olunan hizmetin her türlü şahsî yahut hususî menfaatin üzerinde olduğu bilinciyle hareket eder ve hizmetini layıkıyla mahalline getirir.
(3) Bilirkişi, hizmet almak gayesiyle her türlü teklif yahut teşebbüsten kaçınır.
Hizmeti kabul yükümlülüğü
HUSUS 11 – (1) 26 ncı hususun bir numara fıkrası kararı saklı kalmak üzere; listeye kayıtlı olan bilirkişi kendisine verilen hizmeti kabulle yükümlüdür.
Menfaat elde etme yasağı
HUSUS 12 – (1) Bilirkişi; bilirkişilik vazife, unvan ve salahiyetlerini kullanarak kendisi, yakınları ve üçüncü kimseler lehine menfaat sağlayamaz, armağan alamaz ve bu hususlara ait aracılıkta bulunamaz.
(2) Bilirkişi, hizmeti sırasında elde ettiği resmi yahut saklı nitelikteki haberleri, kendisi, yakınları ve üçüncü şahıslar yararına direkt yahut dolaylı olarak bir menfaat elde etmek için kullanamaz.
Bildirim yükümlülüğü
HUSUS 13 – (1) Bilirkişi, etik prensiplerle bağdaşmayan yahut hukuka ters iş ve fiillerde bulunmasının kendisinden talep edilmesi halinde ya da hizmetini bölgesine getirirken bu tıp bir hareket yahut süreçten haberdar olduğunda, durumu gecikmeksizin görevlendirmeyi yapan tüketici hakem heyeti başkanlığına yazılı olarak bildirir.
Reklam yasağı
HUSUS 14 – (1) Bilirkişinin, bilirkişilik vazifesi almak için reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve aksiyonda bulunması ve internet sitesinde, tabelalarında, basılı kağıtlarında ve vesair mecralarda listeye kayıtlı bilirkişi olduğuna dair ibareler kullanması yasaktır.
(2) Bilirkişi, bilirkişilik hizmeti almak maksadıyla şahsi hedefli arama motorlarına, rehberlerine, listelerine, data tabanlarına ve benzerlerine kayıt olamaz ve kendisinin kayıt edilmesine istek gösteremez. Ama, bilirkişilik vazifesi alma hedefine yönelik olmamak kaydıyla, internet sahifesini hususî hedefli arama motorlarına kayıt edebilir. Bu durumda bilirkişi, anahtar söz olarak yalnızca ismi, soyadı, mesleksel unvanı ile bulunduğu kentin ismini kullanabilir.
(3) Bilirkişi, internet kullanıcılarını kendi sitesine yönlendirecek halde internet kısa yolları kullanılmasına müsaade veremez ve reklam yapamaz.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Sicil ve Listenin Oluşturulması ile Listeden Çıkarma ve Uyarma
Bilirkişiliğe müracaat ve kabul kuralları
UNSUR 15 – (1) Bilirkişilik müracaatında bulunacak şahıslarda aşağıdaki nitelikler aranır:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü hususunda belirtilen vadeler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir kabahatten ötürü bir yıldan fazla vadeyle mahpus cezasına ya da affa uğramış olsa dahi devletin güvenliğine karşı kabahatler, Anayasal sisteme ve bu nizamın işleyişine karşı cürümler ile zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı berbata kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, cürümden kaynaklanan malvarlığı bedellerini aklama yahut kaçakçılık, gerçeğe ters bilirkişilik yahut tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan konuma yemin hatalarından mahküm olmamak.
b) Terör örgütleriyle iltisaklı yahut irtibatlı olmamak.
c) Daha evvel kendi isteği dışında listeden daima olarak çıkarılmamış ve tüketici hakem heyetleri nezdinde bilirkişilik yapmaktan yasaklanmamış olmak.
ç) Disiplin yanından meslekten yahut memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından yahut mesleksel faaliyetten mütemadi olarak yasaklanmamış olmak.
d) Meslek mensubu olarak hizmet yapabilmek için ilgili mevzuat gereği aranan kaideleri haiz olmak ve 17 nci hususun bir numara fıkrasının (e) bendinde belirtilen evraklara sahip olmak.
e) Bilirkişilik temel eğitimini muvaffakiyetle tamamlamak.
f) Bilirkişilik yapacağı meydanda en az üç yıl fiilen çalışmış olmak.
g) Müracaat yapılan bölge müdüriyeti tarafından hazırlanan liste dışında farklı bir listede kayıtlı olmamak.
İlan ve müracaatın yapılacağı taraf
UNSUR 16 – (1) Vilayet müdüriyetleri tarafından, sicillerin ve listelerin oluşturulması yahut muhtaçlığa nazaran güncellenmesi gayesiyle, her yıl Ekim ayının birinci haftasında Bakanlığın internet sitesinde kendilerine ayrılmış olan internet sahifesi ile vilayet hudutları içerisinde bulunan kaymakamlıkların internet sahifelerinde ve gerekli görülen öteki mecralarda tüketici hakem heyetleri bilirkişiliği müracaatına ait ilan yapılır.
(2) İlanda, vilayet müdüriyetleri tarafından sicile ve listeye müracaat ve kabul kaideleri, müracaat için gerekli dokümanlar, başvurulacak bilirkişilik ortamları ve müracaatların alınacağı tarihler ile sair muhtaçlık duyulan haberlere konum verilir.
(3) Listede mekan verilen bilirkişilik sahalarında gereksinimi karşılayacak sayıda bilirkişi bulunmaması halinde, bölge müdüriyetleri tarafından belli devirlere bağlı kalınmaksızın bu Yönetmelik uyarınca listeye yeni bilirkişi kaydı yapılabilir.
(4) Müracaatlar ikamet edilen ya da mesleksel faaliyetin yürütüldüğü noktadaki vilayet müdüriyetine yapılır. İkamet edilen taraf ile mesleksel faaliyetin yürütüldüğü bölgenin farklı olması halinde müracaat, bu taraflarda bulunan bölge müdürlüklerinden sırf birine yapılır.
Müracaat dilekçesine eklenecek dokümanlar
UNSUR 17 – (1) Sicil ve listeye kaydolmak isteyen kimselerden aşağıdaki evraklar istenir:
a) Vukuatlı nüfus kayıt örneği.
b) Adres ve muhabere haberlerini gösteren dokümanlar ile müracaat yapılan bölge müdüriyetinin bulunduğu taraf bölge hudutları içinde ikamet edildiğine ya da mesleksel faaliyetin yürütüldüğüne dair yazılı beyan.
c) Isimli sicil kaydı dokümanı.
ç) Vazife dokümanı ile disiplin cephesinden meslekten ya da memuriyetten çıkarılma cezası alınmadığına yahut sanat icrasından yasaklı durumda olunmadığına dair kayıtlı olunan meslek kuruluşu ya da çalışılan kurum yahut kuruluştan alınan evrak.
d) Bilirkişilik yapılacak meydanda en az üç yıllık deneyime sahip olunduğunu gösteren dokümanlar.
e) Temel ve alt bilirkişilik ortamlarını gösteren diploma, mesleksel yeterlilik evrakı, bilirkişilik evrakı, ustalık evrakı yahut gibisi evrakların asılları ve örnekleri.
f) Mesleğini icra edebilmek için rastgele bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmak zorunda olanlar için, meslek kuruluşuna üye olunduğuna dair son üç ay içinde alınmış oda faaliyet evrakı yahut oda kayıt dokümanı.
g) 2 adet vesikalık fotoğraf.
ğ) Bilirkişilik temel eğitiminin tamamlandığına dair dokümanın aslı ve örneği.
h) Banka hesabına ait haberlerin bildirildiği yazılı beyan.
ı) Bilirkişilere yapılacak olan tebligatların Kaynak ve Maliye Bakanlığının e-tebligat altyapısı kullanılarak yapılabilmesi için varsa vergi dairesinden alınmış olan e-tebligat adresini gösteren evrak yahut e-tebligat adresini gösteren yazılı beyan.
i) Vilayet müdüriyeti tarafından gerekli görülen gayrı evraklar.
Müracaatların kıymetlendirilmesi
UNSUR 18 – (1) 16 ncı hususun üçüncü fıkrası kararı saklı kalmak üzere; vilayet müdüriyetleri tarafından her yıl Aralık ayının son işgününe kadar müracaatların kıymetlendirilmesi ve listenin hazır hale getirilmesi mecburidir.
(2) Muhtaçlık duyulması halinde, müracaatlarda ve eklerinde sunulan haber ve dokümanlara ait ilgili kurum yahut kuruluşlardan haber istenebilir.
(3) Yapılan kıymetlendirme sonucunda, müracaat sahibinin 15 inci hususun 1. fıkrasındaki kuralları taşımadığının anlaşılması ve 17 nci hususun 1. fıkrasında belirtilen evrakların verilen müddette tamamlanmamış olması halinde talep reddedilir.
(4) Bilirkişiliğe kabul kurallarını sağlayanlar sicile ve listeye kaydedilir.
(5) Müracaatların neticeleri, vilayet müdürlüklerinin Bakanlığın internet sitesinde kendilerine ayrılmış olan internet sahifelerinde müracaat sahiplerinin isim ve soyadlarına nokta verilerek tablo halinde yayımlanması suretiyle duyurulur. Bu duyuru bildiri tarafına makbul.
Yemin
UNSUR 19 – (1) Sicile ve listeye kabul edilenlerden, “Yemin” başlıklı “Bilirkişilik vazifemi sadakat ve ihtimamla, bilim ve fenne münâsib olarak, tarafsız ve objektif bir biçimde mekanına getireceğime, namusum, gururum ve kutsal saydığım bütün inanç ve bedellerim üzerine yemin ederim.” formundaki ibareyi içeren yazılı, tarihli ve imzalı beyan alınır ve bilirkişinin sicildeki belgesine eklenir.
Sicil
UNSUR 20 – (1) Sicil, vilayet müdüriyetleri tarafından bilirkişilere sicil numarası verilmek suretiyle tutulur.
(2) Sicil belgesinde bilirkişiye ilişkin aşağıdaki hususlar yan alır:
a) Ismi ve soyadı, vesikalık fotoğrafı ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
b) Adres ve muhabere haberleri.
c) Mesleği, temel ve alt bilirkişilik yerleri, varsa çalıştığı kurum yahut kuruluşun ismi.
ç) Temel ve alt uzmanlıkları gösteren evrakların verildiği bölgeler, tarihleri ve sayıları.
d) Mesleksel tecrübe haberleri.
e) Tahsil haberleri.
f) Isimli sicil ve arşiv kaydı.
g) Varsa disiplin cezasına ait haberler.
ğ) Bilirkişilik temel eğitim tarihi.
h) Yemin dokümanı.
ı) Varsa uyarma ve listeden süreksiz yahut daima çıkarılmaya ait haberler.
i) Görevlendirilme ve hazırlanan rapor sayısı.
j) Murakabe kayıt ve haberleri.
k) Banka hesabına ait haberler.
l) Müracaat aşamasında sunulan gayri dokümanlar.
m) Vilayet müdüriyeti tarafından gerekli görülen vesair haber ve evraklar.
Liste
HUSUS 21 – (1) Liste, bilirkişilerin sicil numaraları, isim ve soyadları, temel bilirkişilik ortamları ve alt bilirkişilik yerleri, ikamet ettikleri yahut mesleksel ya da ticari faaliyetlerini yürüttükleri bölge ve ilçe haberleri ve meslekleri gösterilmek suretiyle vilayet müdüriyetleri tarafından tablo halinde düzenlenir.
(2) Liste, tüm tüketici hakem heyetlerince bilirkişi hizmetlendirmesi yapılırken kullanılmak üzere, vilayet müdüriyetleri tarafından Bakanlığın internet sitesinde kendilerine ayrılmış olan internet sahifesinde yayımlanır ve bölge sonu içinde şurası bulunan tüm tüketici hakem heyetlerine ayrıyeten metinle bildirilir.
(3) 23 üncü hususun on üçüncü fıkrası kararı saklı kalmak üzere; tüketici hakem heyeti yöneticisi, tüketici hakem heyetinin konseyi bulunduğu yanın bölge müdüriyeti tarafından hazırlanan listede taraf alan bilirkişiler arasından görevlendirme yapar.
Listeden çıkarma ve uyarma
HUSUS 22 – (1) 32 ila 34 üncü hususlar uyarınca yapılan kontrol ve inceleme neticesinde, aşağıdaki kaidelerden birinin gerçekleştiğinin tespit edilmesi halinde Bakanlıkça kurulan Encümen tarafından bilirkişilerin listeden daima çıkarılmalarına ya da uyarılmalarına karar verilebilir:
a) Yasal bir sebep olmaksızın yahut hizmetten çekinmeyi haklı kılacak bir mazeret bulunmaksızın bilirkişilik yapmaktan kaçınılması ya da raporun belirlenen müddet içinde mazeretsiz olarak verilmemesi.
b) Bu Yönetmelikte belirlenen temel unsurlara ters olarak bilirkişilik faaliyetinde bulunulması.
c) Bu Yönetmelikte düzenlenen etik prensiplerle bağdaşmayan, itimat hissini sarsıcı tavır ve davranışlarda bulunulması.
ç) Tüketici hakem heyetleri nezdinde yapılan bilirkişilik faaliyetine ait bu Yönetmelikte belirlenen gayri yordam ve esaslara muhalif davranılması.
(2) Bilirkişiliğe kabul kurallarının kaybedilmesi yahut bilirkişiliğe kabul tarihinde gerekli kaidelerin bulunmadığının sonradan tespit edilmesi ya da bilirkişinin kendisinin listeden çıkarılmayı yazılı olarak talep etmesi halinde vilayet müdüriyeti tarafından o kişi mütemadi yahut muvakkat mühletle listeden çıkarılır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Bilirkişi Hizmetlendirmesi, Bilirkişi Raporu ve Bilirkişinin Sorumluluğu
Bilirkişi hizmetlendirmesi
HUSUS 23 – (1) Tüketici hakem heyetinde görülmekte olan tüketici uyuşmazlığına ait karar alma sürecinde muhtaçlık duyulması halinde; tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından, varsa öncelikle kanunların görüş bildirmekle yükümlü kıldığı bireylere ve kuruluşlara görevlendirildikleri bahislerde görüş bildirmeleri için yazılı olarak başvurulur.
(2) Tüketici hakem heyeti lideri, kendisinin ve tüketici hakem heyeti üyelerinin sahip olduğu haberlerle çözümlenmesi mümkün olmayan ve hukuk dışında tahlili bilirkişiliği yahut şahsi bilgiyi ya da teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişi görevlendirebilir. Görülen tüketici uyuşmazlığının tarafı olan tüketicinin ikamet ettiği ilçe hudutlarında mesleksel yahut ticari faaliyetini sürdüren ya da ikamet eden bir bilirkişinin görevlendirilmesi esastır.
(3) Tüketici uyuşmazlığının konusuna ait taraflara ve gayri ilgili mahallere gönderilen haber ve doküman isteme metinlerinde karşılık verilmesi için öngörülen vadeler dolmadan bilirkişi hizmetlendirmesi yapılamaz.
(4) Kamu hizmetlilerine, bağlı bulundukları kurumlarla ilgili uyuşmazlıklarda ve işlerde bilirkişi olarak hizmet verilemez.
(5) Tüketici hakem heyetinin sekretaryasının yapıldığı vilayet müdüriyeti yahut kaymakamlık çalışanı arasından, görülen tüketici uyuşmazlığı için bilirkişi görevlendirilemez.
(6) Tüketici hakem heyeti liderlerine, üyelerine ve raportörlerine bilirkişi olarak vazife verilemez.
(7) Tüketici hakem heyetlerinde görülmekte olan tüketici uyuşmazlıklarına ait bir sefer bilirkişi hizmetlendirmesi yapılması esastır. Bilirkişi raporundaki eksiklik yahut belirsizliğin giderilmesi için mevcut bilirkişiden ek rapor istenebilir; fakat, ek rapor için bilirkişiye fiyat ödenmez. Karar verme aşamasında daha ayrıntılı bir araştırmaya muhtaçlık duyulması halinde bir sefere mahsus olmak üzere bir gayrı bilirkişi görevlendirilebilir.
(8) Tüketici hakem heyeti yöneticisi bilirkişi olarak sadece bir kişiyi görevlendirebilir. Lakin, görülmekte olan tüketici uyuşmazlığının mahiyeti gereği, münasebeti görevlendirme yazısında açıkça belirtilmek suretiyle üç kişiyi geçmeyecek biçimde bir bilirkişi konseyi görevlendirilebilir. Bilirkişi konseyi tarafından hazırlanan raporda her bir bilirkişinin incelemelerine münferit farklı mahal verilir ve bilirkişilerin her birine başka bilirkişilik fiyatı ödenir.
(9) Bilirkişi görevlendirme metniyle; tahlili bilirkişiliği yahut hususî bilgiyi ya da teknik bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve bilirkişi tarafından incelenmesi istenen hususların kapsamı ile hudutları açıkça gösterilmeden bilirkişi hizmetlendirmesi yapılamaz.
(10) Beğenilen bir mazeret olmaksızın uyuşmazlık konusunu uhdesinde bulunduran tüketiciden kaynaklanan nedenlerle, verilen müddet içinde bilirkişi raporunun sunulamaması halinde tıpkı uyuşmazlığa ait tekrar bilirkişi görevlendirilemez; evrak içeriğinde hazır halde bulunan haberler ve evraklar kapsamında karar verilir. Bu durumda bilirkişiye fiyat ödenmez.
(11) TÜBİS ile bu sisteme entegre bilişim sistemleri yahut yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilen haberler yahut çözülebilen hususlar için bilirkişilik müessesesine başvurulamaz.
(12) Listede bölge alan bilirkişilerin, bilirkişilik sahalarına nazaran tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından hakkaniyete münasebetli olarak sırayla görevlendirilmesi esastır.
(13) Tüketici uyuşmazlığının konusunun farklı bir ilin hudutları içinde bulunması ve bilirkişi incelemesinin mahallinde yapılmasının gerektiği durumlarda, tüketici uyuşmazlığının görüldüğü tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından uyuşmazlık konusunun bulunduğu mekanın vilayet müdürlüğünce hazırlanan listeden bilirkişi hizmetlendirmesi yapılabilir.
(14) Listede muhtaçlık duyulan bilirkişilik meydanına sahip bilirkişi bulunmaması durumunda, bilirkişi görevlendirmesinin üniversitelerin ilgili kısımlarındaki talim üyeleri ile tedrisat hizmetlilerine yahut Bilirkişilik Ortam Heyeti Listesine kayıtlı bilirkişilere ya da ilgili meslek odasına kayıtlı bulunan bireylere yapılması esastır. Bilirkişi hizmetlendirmesi yapılabilecek bu nitelikleri taşıyan insanların bulunmaması ya da haberine muhtaçlık duyulan kişinin bu nitelikleri taşımaması halinde, görülmekte olan tüketici uyuşmazlığının özellikleri dikkate alınarak listede kayıtlı olmayan gayrı şahıslara de bilirkişi hizmetlendirmesi yapılabilir. Tüketici hakem heyeti lideri, liste dışından görevlendirmiş olduğu bilirkişiyi vilayet müdüriyetine münasebetleriyle bildirir.
(15) Vilayet müdüriyetleri bulundukları bölge sonları içinde bulunan tüm ilçelerdeki muhtaçlıkları gözeterek listede bulunması gerekli görülen her bir bilirkişilik yerinde yeteri kadar bilirkişi bulunması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Bilirkişinin vazife meydanının belirlenmesi ve bilirkişiye haber verilmesi
HUSUS 24 – (1) İnceleme yaptırılacak hususun kapsamı ve sonları tüketici hakem heyeti lideri tarafından bilirkişiye yazılı olarak bildirilir. Görevlendirme yazısında aşağıdaki hususlara mahal verilir:
a) Görülmekte olan tüketici uyuşmazlığına ilişkin TÜBİS müracaat numarası ile taraflara ilişkin muhabere haberleri.
b) Bilirkişinin haklı nedenler bulunuyorsa görevlendirmeyi kabul etmediğini münasebetleriyle bir arada üç işgünü içinde yazılı olarak bildirmesi gerektiği.
c) Bilirkişi raporunun bilirkişi görevlendirme metninin bildirisinden itibaren on beş işgünü içinde teslim edilmesinin esas olduğu; ama, işin niteliği itibarıyla verilen vade içinde raporun hazırlanamaması halinde bilirkişinin yazılı talebi üzerine bir kereye mahsus olmak üzere on beş işgünü ek müddet verilebileceği haberi.
ç) Açıkça belirtilmek suretiyle incelenmesi istenen mevzular ve varsa bilirkişi tarafından cevaplanması talep edilen sorular.
d) İncelenmesi istenen tüketici uyuşmazlığının konusunun, uyuşmazlığın taraflarınca bilirkişiye teslim edilip edilmeyeceği yahut uyuşmazlık konusunun niteliği gereği bilirkişi tarafından mahallinde inceleme yapılması gerekiyorsa uyuşmazlık konusunun bulunduğu tarafa gidilip gidilmeyeceği hususlarına ait haber.
e) Bilirkişi raporunun teslim edilmesi için verilen müddet ile yapılacak inceleme üzerine hazırlanacak raporun tamamlanacağı müddetler dikkate alınarak uyuşmazlık konusunu uhdesinde bulunduran kişi ile muhabere kurulması ve incelemenin gerçekleştirilebilmesi için ön haber verilmesi gerektiği.
f) Bilirkişinin kendisinden kaynaklanmayan; lakin, incelenmesi istenen uyuşmazlık konusunu uhdesinde bulunduran kişinin fiillerinden kaynaklanan nedenlerden ötürü bilirkişi raporunun hazırlanamaması halinde, ayrıntılarıyla bir arada kelam konusu durumu, ortaya çıktığı tarihten itibaren üç işgünü içinde yazılı olarak bildirmek zorunda olduğu.
g) Tüketici uyuşmazlığının konusu bir mal ise ve incelenmesi istenen malın uyuşmazlığın taraflarınca bilirkişiye teslim edilmesi öngörülmüş ise; malın teslim tarihi, teslim anında malın fiziki olarak hangi kaidelerde olduğu, malın çalışıp çalışmadığı, bilirkişi tarafından malın nerede ve hangi tarihte ilgili kimseye geri verileceği üzere hususlar ile malın marka, model, renk ve varsa seri numarası üzere haberlerinin bilirkişi tarafından Bakanlığın internet sitesinde mahal alan teslim tutanağı örneğine münasebetli olarak düzenlenen tutanağa yazılarak imzalanması ve bir örneğinin teslim anında tüketici uyuşmazlığının ilgili tarafına imzalatılarak verilmesi gerektiği.
ğ) Tarifeye iyi olarak tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından takdir edilen bilirkişi fiyatı.
h) Gerçeğe münafi mütalaada bulunması halinde Türk Ceza Kanununun 276 ncı unsuru uyarınca cezalandırılabileceği haberi.
(2) Bilirkişiye, inceleme konusu ile ilgili muhtaçlık duyduğu dokümanların aslı yahut birer örneği seri pusulasına bağlanarak imza karşılığı teslim edilir ve bu husus tutanağa bağlanır. TÜBİS vasıtasıyla belgenin incelenmesinin mümkün olduğu hallerde, belge ve ilgili dokümanlar fiziki olarak teslim edilmez; bilirkişiye TÜBİS üzerinden inceleme yapma salahiyeti verilir.
Bilirkişinin hizmet müddeti
UNSUR 25 – (1) Bilirkişi, görevlendirme metninin bildiriminden itibaren on beş işgünü içinde, varsa kendisine verilen belge ve ekleriyle bir arada bilirkişi raporunu hazırlayarak teslim etmekle yükümlüdür. Gelgelelim işin niteliği itibarıyla verilen mühlet içinde raporun hazırlanmasına imkan bulunmazsa, yazılı talebi halinde bilirkişiye bir keze mahsus olmak üzere tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından on beş işgünü ek mühlet verilebilir.
(2) Belirlenen müddet içinde raporunu teslim etmeyen bilirkişi vazifeden alınıp tarafına öteki bir bilirkişi görevlendirilebilir. Bu durumda, görevlendirmeyi yapan tüketici hakem heyeti yöneticisi, hizmetten alınan bilirkişiden o ana kadar yapmış olduğu süreçler hakkında yazılı açıklama yapmasını ve varsa kendisine verilen mal ile belge ve eklerini eksiksiz olarak derhal teslim etmesini yazılı olarak velev. Tüketici hakem heyeti yöneticisi tarafından laf konusu durum vilayet müdüriyetine yazılı olarak bildirilir.
(3) Vazifeden alınan bilirkişinin hukuksal ve cezai sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla, makbul bir mazeret sunulmadığı takdirde, o aşamaya kadar yapılan inceleme için yapılmış olan masraflar dahil bilirkişiye hiçbir fiyat ödenmez.
Bilirkişinin bildirim ve çekinme yükümlülüğü
HUSUS 26 – (1) Bilirkişi; kendisine tevdi olunan hizmetin, bilirkişiliği yahut kişisel bilgiyi ya da teknik bilgiyi gerektirmediğini, türel görüş istendiğini, bilirkişilik sahasına girmediğini, inceleme konusu iş ve süreçlerin açıklığa kavuşturulması için sahasında kompetan öteki bir bilirkişi ile işbirliğine muhtaçlık duyduğunu, 5 inci unsurun beşinci fıkrasında belirtilen nedenlerden ötürü bilirkişilik yapamayacağını ve varsa vazifeden çekinmeyi haklı kılacak bir sair mazeretinin bulunduğunu vazifenin kendisine verilme tarihinden yahut çekinmeyi gerektirecek durumun sonradan öğrenilmesi halinde bu tarihten itibaren en geç üç işgünü içinde tüketici hakem heyeti başkanlığına yazılı olarak bildirir.
Bilirkişinin salahiyetleri ve vazifeleri
UNSUR 27 – (1) Bilirkişi; yapacağı ön incelemede, incelemeyi gerçekleştirebilmesi için kendisine teslim edilen belge ve evraklara ek olarak diğer kayıt ve dokümanlara muhtaçlık duyması halinde, görevlendirme metninin bildiri tarihinden itibaren üç işgünü içinde tüketici hakem heyeti başkanlığından gereksinimine ait yazılı talepte bulunabilir.
(2) Bilirkişi, hizmet ortamı yahut sonları hakkında tereddüde düşerse bunun giderilmesini tüketici hakem heyeti başkanlığından her devir yazılı olarak talep edebilir.
(3) Tüketici uyuşmazlığının konusu bir mal ise ve görevlendirme yazısında incelenmesi istenen malın uyuşmazlığın taraflarınca bilirkişiye teslim edilmesi öngörülmüş ise; malın teslim tarihi, teslim anında malın fiziki olarak hangi kurallarda olduğu, malın çalışıp çalışmadığı, bilirkişi tarafından malın nerede ve hangi tarihte ilgili kimseye geri verileceği üzere hususlar ile malın marka, model, renk ve varsa seri numarası üzere haberleri bilirkişi tarafından Bakanlığın internet sitesinde yan alan teslim tutanağı örneğine tutarlı olarak düzenlenen tutanağa yazılarak imzalanır ve bir örneği teslim anında tüketici uyuşmazlığının ilgili tarafına imzalatılarak verilir.
Bilirkişi raporu
HUSUS 28 – (1) Bilirkişi raporu gerekçeli ve açık olmalıdır.
(2) Bilirkişi raporunda aşağıdaki hususlar bölge alır:
a) Tüketici uyuşmazlığının görüldüğü tüketici hakem heyetinin ismi.
b) TÜBİS müracaat numarası.
c) Tüketici uyuşmazlığının taraflarına ilişkin haberler.
ç) Görevlendirme tarihi ve inceleme mühleti.
d) İncelemenin konusu.
e) Kendisinden gözlemlenmesi ve incelenmesi istenen maddi ögeler.
f) İnceleme tekniği.
g) Ilmî ve teknik dayanaklar.
ğ) Gerekçeli sonuç.
h) Raporun düzenlenme tarihi.
ı) Bilirkişinin ismi ve soyadı, unvanı, sicil numarası ve imzası.
(3) Bilirkişi raporuna, incelemeye esas maddi ögeleri belgeleyen ve sonuçların açıklanmasına yardımcı olan şema, harita, kroki, fotoğraf, tablo ile öteki kayıt ve evraklar de eklenir. Ayrıyeten rapor ekine 27 nci unsurun üçüncü fıkrası uyarınca düzenlenen teslim tutanağının bir örneği koyulur.
Bilirkişi görüşünün kıymetlendirilmesi
UNSUR 29 – (1) Bilirkişi raporu, tüketici hakem heyeti tarafından sair delillerle birlikte kıymetlendirilir.
(2) Tüketici hakem heyeti, bilirkişi raporundaki eksiklik yahut belirsizliğin tamamlanması yahut açıklığa kavuşturulmasını sağlamak için yeni sorular yöneltmek suretiyle tüketici hakem heyeti yöneticisinin bilirkişiden ek rapor istemesini talep edebilir. Talep edilmesi halinde on beş işgünü içinde ek raporunu sunmayan bilirkişiye fiyat ödenmez.
(3) Gereksinim halinde bilirkişinin görüşünü kelamlı olarak açıklamasına karar verilirse açıklamaları tutanağa geçirilir ve bilirkişinin tutanağa imzası alınır. Şura halinde görevlendirme kelam konusu ise bilirkişilerin, haberlerine başvurulan hususu acilen aralarında müzakere etmelerine imkan tanınır ve müzakere sonucunda açıklanan görüş tutanağa geçirilerek bilirkişilere imzalatılır.
Bilirkişi fiyatı
UNSUR 30 – (1) Bilirkişi fiyatı, Kanunun 71 inci unsuru uyarınca Kaynak ve Maliye Bakanlığının münasebetli görüşü alınarak Bakanlık tarafından belirlenen Tüketici Hakem Heyeti Yönetici ve Üyelerine ve Raportör Olarak Görevlendirilen Sair Kamu Çalışanına Ödenecek Huzur Hakkı ve Huzur Fiyatları ile Bilirkişilere Ödenecek Fiyata Ait Yordam ve Esaslara tutarlı biçimde Bakanlıkça hazırlanan ve duyurulan tarifeye nazaran tüketici hakem heyeti lideri tarafından belirlenir ve birebir yordam ve esaslara nazaran bilirkişiye ödenir.
Bilirkişinin sorumluluğu
UNSUR 31 – (1) Bilirkişi, Türk Ceza Kanunu mealinde kamu görevlisidir.
(2) Bilirkişi, kasten gerçeğe hilâf mütalaada bulunması halinde, Türk Ceza Kanununun 276 ncı hususu uyarınca sorumlu tutulur.
BEŞİNCİ KISIM
Bilirkişilerin Teftişi
Kontrol ve inceleme
UNSUR 32 – (1) Bilirkişiler, hizmetleriyle ilgili iş ve süreçlerinin ve hazırladıkları raporların mevzuata müsaitliği bakımından, Bakanlık tarafından görevlendirilen Bakanlık müfettişleri ile öteki Bakanlık çalışanı tarafından resen yahut müracaat üzerine denetlenebilirler.
(2) Tüketici hakem heyeti yöneticisi, görevlendirdiği bilirkişinin vazifesiyle ilgili iş ve süreçlerinin hukuka alışılmamış olduğuna ait kanaat edinmesi durumunda, varsa dayanak haber ve evrakları de ekleyerek bu hususu Bakanlığa bildirir.
(3) Bilirkişi raporları kişisel yahut teknik haber cihetinden denetlenemez. Bu taraftaki müracaatlar vilayet müdüriyeti tarafından bilirkişinin bağlı bulunduğu meslek kuruluşu yahut hizmet yaptığı kuruluşlara gönderilir.
(4) Bilirkişi hakkında yapılan teftiş ve inceleme en geç on beş gün içinde sonuçlandırılır. Bu mühlet, gereksinim olması halinde on beş günü geçmemek üzere bir sefer uzatılabilir.
(5) Bilirkişi raporlarına ait yargı mercileri tarafından yapılacak teftişler bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.
Murakabe ve inceleme sonucu verilecek kararlar
UNSUR 33 – (1) Bilirkişiler hakkında yapılan kontrol ve inceleme ile 22 nci unsurun bir numara fıkrasında nokta alan kaidelerden birinin gerçekleştiğinin tespit edilmesi halinde, Bakanlıkça kurulan Komite tarafından aşağıdaki kararlar alınabilir:
a) Yapılan tespitin 22 nci hususun 1. fıkrasının (a) ve (ç) bentlerinde mekan alan hallerden olması durumunda bilirkişinin uyarılmasına karar verilir. Uyarma kararına husus ihlalin bir yıl içinde tekrar edilmesi halinde bilirkişinin mütemadi olarak listeden çıkarılmasına karar verilir.
b) Yapılan tespitin 22 nci unsurun 1. fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde yan alan hallerden olması durumunda bilirkişinin daima olarak listeden çıkarılmasına karar verilir.
(2) 23 üncü hususun on dördüncü fıkrası uyarınca görevlendirilenler hakkında yapılan murakabe ve inceleme ile 22 nci unsurun bir numara fıkrasında mahal alan kurallardan birinin gerçekleştiğinin tespit edilmesi halinde, Bakanlıkça kurulan Komite tarafından aşağıdaki kararlar alınabilir:
a) Yapılan tespitin 22 nci unsurun 1. fıkrasının (a) ve (ç) bentlerinde mahal alan hallerden olması durumunda bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin uyarılmasına karar verilir. Uyarma kararına husus ihlalin bir yıl içinde tekrar edilmesi halinde, bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin tüketici hakem heyetleri nezdinde bilirkişilik yapmaktan yasaklanmasına karar verilir.
b) Yapılan tespitin 22 nci unsurun bir numara fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde bölge alan hallerden olması durumunda, bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin tüketici hakem heyetleri nezdinde bilirkişilik yapmaktan yasaklanmasına karar verilir.
(3) Yapılan kontrol ve inceleme sonucunda bu unsurun bir numara ve 2. fıkraları uyarınca verilen kararlar, vilayet müdüriyeti tarafından ilgiliye yazılı olarak bildirim edilir.
(4) İnceleme raporu ve Bakanlıkça kurulan Komitenin kararı sicile eklenir.
(5) Bilirkişinin mütemadi olarak listeden çıkarılması ya da uyarılması kararına karşı, kararın bildirisinden itibaren on beş gün içinde bölge müdüriyetine itiraz edilebilir. Vilayet müdüriyeti itiraza ait başvuruyu derhal Bakanlığa bildirir. İtiraz üzerine Bakanlıkça kurulan encümen tarafından verilen karar müracaat sahibine vilayet müdüriyeti tarafından bildirim edilir.
(6) İnceleme raporunun yahut Komite kararına karşı yapılan itiraz müracaatının Komitenin sekretarya hizmetlerini yürütmekle hizmetli ünitenin kayıtlarına girdiği tarihten itibaren en geç on beş gün içinde sonuçlandırılması zaruridir.
Encümen
HUSUS 34 – (1) Yapılan murakabe ve inceleme neticesinde bilirkişiler hakkında alınacak kararların kıymetlendirilmesi emeliyle Bakanlıkça yarkurul kurulur.
(2) Yarkurul, Umumi Yönetici başkanlığında ilgili umumî yönetici yardımcısı ile daire liderinden oluşur.
(3) Komite üyelerin tamamının iştirakiyle toplanır ve oy çokluğuyla karar alır.
(4) Encümenin lider ve üyeleri, komitenin;
a) Çalışmalarının mevzuata iyiliğinden,
b) Faaliyetlerinin kapalılığından,
c) Çalışmalarının süratli ve inançlı sonuçlandırılmasından,
sorumludur.
(5) Encümenin sekretarya hizmetleri Umumi Müdüriyet tarafından yürütülür.
ALTINCI KISIM
Çeşitli ve Son Kararlar
Öteki hususlar
HUSUS 35 – (1) Bu Yönetmelikte düzenleme bulunmayan hallerde Bilirkişilik Kanununun ve 3/8/2017 tarihli ve 30143 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bilirkişilik Yönetmeliğinin ilgili kararları kıyasen uygulanır.
(2) Bu Yönetmelikte yapılması öngörülen tebligat süreçlerinin elektronik olarak yapılması esastır.
Geçiş kararları
MUVAKKAT UNSUR 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren en geç 31/12/2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) siciller ve listeler bölge müdüriyetleri tarafından oluşturulur.
(2) 31/12/2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) tüketici hakem heyetleri nezdinde yapılan bilirkişilik faaliyetlerine ait iş ve süreçler Kanuna ve 27/11/2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliğine nazaran yürütülür.
Yürürlük
UNSUR 36 – (1) Bu Yönetmeliğin 1, 2, 3, 4, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 36 ve 37 nci unsurları ile süreksiz 1 inci unsuru yayımı tarihinde, vesair unsurları ise 1/1/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
UNSUR 37 – (1) Bu Yönetmelik kararlarını Ticaret Bakanı yürütür.
Memurlar
