TÜİK taban fiyat teklifini sunmuş ve 2 bin 792.10 lira taban fiyat önermişti. Türk-İş ise, “Bu sayılar ülke gerçeklerini katiyetle yansıtmıyor. Aylık 2 bin 324 lirayla geçinilmediğini patronlar de hükümet de pek iyi biliyor. Görüşmelerin başından beri lisana getirdiğimiz insan onuruna yakışır bir fiyat.” açıklamasını yapmıştı.
TÜİK, kuruma yönelik tenkitlere cevap verdi. İşte o açılama;
4857 sayılı iş kanununun 39. unsurunda, iş mukavelesi ile çalışan ve bu kanunun kapsamında olan yahut olmayan her türlü personelin ekonomik ve toplumsal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığınca Taban Fiyat Tespit Komitesi aracılığı ile fiyatların minimum sonlarının en geç iki yılda bir belirleneceği belirtilmektedir. Minimum fiyat yönetmeliği de ilgili kanunun 39. hususuna nazaran düzenlemiştir ve bu hususa nazaran kurul 15 üyeden oluşmaktadır. Bu üyelerden 5 tanesi devlet temsilcilerinden oluşmaktadır ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bu daimi temsilcilerden bir adedidir. TÜİK’in kuruldaki vazifeleri, ülkenin içinde bulunduğu toplumsal ve ekonomik gelişmelere dair bir rapor hazırlamak ve kurulun vereceği misyon doğrultusunda bir çalışanın gerek duyduğu kalori ölçülerini dikkate alarak farklı iş kolları için aylık fiyat maliyetini çıkarmaktır. TÜİK hesaplamaları yaparken yalnızca bünyesinde bulunan fiyat bilgilerini kullanmakta ve hesaplamaları Taban Fiyat Tespit Komitenin direktiflerine nazaran yapmaktadır. Minimum Fiyat Tespit Komitesi tarafından Kurumumuza iletilen istikrarlı beslenme kalıbı kapsamındaki eserlerin fiyatları bölgesel seviyede, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından sağlanan emekçi sayıları ile ağırlıklandırılarak hesaplamalar yapılmaktadır. İstikrarlı Beslenme kalıbında yer alan eserler Taban Fiyat Kurulu tarafından belirlenmiş olup, TÜİK tarafından yalnızca fiyat bilgileri kullanılarak hesaplamalar yürütülmektedir.
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın 8/11/2000 tarih ve 13308 sayılı yazısı ile bir emekçinin günlük istikrarlı beslenme kalıbı hakkında bilgi için Hacettepe Üniversitesi’ne müracaatta bulunmuş, Üniversite ise 15/11/2000 tarih ve 13431 sayılı yazı ile hafif, orta ve ağır iş kollarında çalışan yetişkin emekçilerin güç ve besin öğesi ihtiyacını karşılayacak protein, süt/süt eserleri, yağ, karbonhidrat, sebze/meyve üzere temel besin unsurlarını ve bunların günlük tüketilmesi gereken ölçüleri belirlemiştir. Buna personel istikrarlı beslenme sepeti denmektedir. Bu çerçevede, Hacettepe Üniversitesi tarafından, hafif iş kolunda çalışan yetişkin bir emekçi için 2 765 kalori, orta iş kolunda çalışan için 3 090 kalori ve ağır iş kolunda çalışan için ise 3 590 kalori alması gerektiği belirtilmiş ve bir personelin bu kalori muhtaçlığının sağlıklı beslenerek karşılayabilmek için tüketmesi gereken besin husus eserlerini ve bunların günlük ölçüleri belirlenmiştir.
Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin (AÜTK) verdiği vazife çerçevesinde Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Hacettepe Üniversitesi’nin belirlediği bu personel istikrarlı beslenme sepetinde yer alan besin unsurlarının günlük ve aylık mali kıymetlerini, TÜFE endeksi kapsamında yer alan ve her ay internet sitesinde yayınladığı bölge bazındaki ortalama perakende satış fiyatlarını temel alarak üç farklı iş kolu için hesaplamaktadır.
Yapılan hesaplamada, üstte belirtilen ve bir çalışanın muhtaçlığı olan kalori ölçüsü üzerinden belirlenen besin eserlerinin bölge bazında ortalama fiyatı ve Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilen personel sayıları dikkate alınarak Türkiye geneli için günlük ortalama besin harcama ihtiyacı tespit edilmektedir. Besin harcaması için yapılan bu paha kullanılarak, Türkiye geneli için gelir ayrımı gözetmeksizin 2017-2018-2019 yılları için ortalama besin harcamalarının oranı %23,1 ve besin dışı öbür harcamaların oranı ise %76,9 olarak alınarak, bu bedeller üzerinden bir emekçinin gereksinim duyacağı aylık toplam harcama ihtiyacına ulaşılmaktadır.
Sonuç olarak, TÜİK tarafından, çerçevesini, içeriğini ve metodolojisini AÜTK’ün belirleyerek, verdiği vazife kapsamında bir çalışanın muhtaçlık duyacağı aylık toplam harcama ihtiyacını hesaplanmaktadır.
Ne taban fiyat ne de minimum fiyat artış oranı TÜİK tarafından belirlenmemekte ve önerilmemektedir. TÜİK, AÜTK tarafından kapsamı belirlenmiş halde yalnızca teknik bir hesaplama yaparak Kurula çalışmanın sonuçlarını sunmaktadır.
Memurlar
