Besinde taklit ve tağşişin pek çok boyutu var. Tüketici artık daha fazla etiket okuyarak alışveriş yapsa da haksız yarar sağlamak isteyenler tüketici ‘algı’sı üzerine oynamaya devam ediyor.
Milliyet’ten His Erdoğan’ın haberine nazaran; tüketici tarafında marka olan bölge/ürün alakasını fırsata çevirenlerin en çok kullandığı markalardan biri ise Taşköprü sarımsağı olarak karşımıza çıkıyor. O denli ki, Çin’den ithal eden bile ‘Taşköprü’ fiyatıyla satış yapıyor. Tüketicinin Çin’den ithal sarımsağı tercih sebebi daha düşük fiyatı iken, piyasanın yüksek seyrinden faydalananlar; ithalatla ucuza gelen Çin sarımsağını Taşköprü sarımsağı bandından belirlenen fiyatla satıyor. Hasebiyle hem tüketici fiyatı görünce etikete bile bakmadan hepsini Taşköprü sarımsağı olarak kıymetlendiriyor, hem de kilosu 10-12 liraya ithal edildiği kestirim edilen Çin sarımsağını satanlar yerli üreticiden daha fazla gelir sağlıyor.
Geçen dönem kilosu 100 lirayı aşan Taşköprü sarımsağı, çeşitli bölgelerde üretilen sarımsakların fiyatını da artırmıştı. Temmuzda yeni hasatla birlikte market tezgahlarında fiyat aşağı istikametli seyrederken, şu anda kilosu 45-50 lira düzeyinde bulunuyor.
‘Fiyat farkı olmalı’
Coğrafik işaretli Taşköprü sarımsağının üreticileri, marketlerde satılan sarımsaklarda bedeline nazaran farklı fiyatlar bulunması gerektiğini, fakat her çeşit sarımsağın birebir fiyattan satıldığını belirtiyor. Kastamonu Taşköprü Ziraat Odası Lideri Murat Çelik, bir markette Taşköprü sarımsağının kilosunun 50 liraya satılması durumunda; başka bölgelerden gelen sarımsağın 35-30 lira, Çin’den ithal sarımsağın ise 25-20 lira bandında satılması gerektiğini söz etti. Çelik, şunları söyledi:
“Çin’den ithal edilen sarımsağın tercih edilmesinin sebebi yalnızca düşük fiyatı. Taşköprü ile muadil kalitede olmayan bir eser, tıpkı fiyata satılmayı da hak etmez. Lakin tüketici fiyatı görünce algısı ‘Taşköprü’ oluyor. Düşük maliyetiyle dış ticarete bahis olan Çin sarımsağının en fazla 10 liraya getirilip, Taşköprü fiyatına satılması hem tüketici, hem de üretici için sıkıntıdır. Kalitesi aslında Taşköprü sarımsağı ile kıyaslanamaz. Mesela bir yemeğe iki diş Taşköprü sarımsağı yeterken, tıpkı tadı 10 diş ithal sarımsak da kullansanız alamazsınız. Aroması ve acılığı kendini kesinlikle fark ettirir.”
Üretim tüketime denk geliyor
Türkiye’nin kuru sarımsak üretimi 100 bin ton civarında bulunurken, tüketimi de tıpkı düzeyde oluyor. Taşköprü sarımsağında, bölgenin ekim alanı prestijiyle her yıl yalnızca 20-25 bin ton civarında eser alınıyor. Üretimin büyük bir kısmı Çin orjinli olan; yani daha evvel tohumu alınmış ancak artık Anadolu topraklarına alışmış sarımsaktan geliyor. Bunlar ise yüklü Güneydoğu Anadolu ve Trakya’da üretiliyor. Araban sarımsağı da gereksinimin bir kısmını karşılıyor. İthalatı nezaret altında olan sarımsakta; fiyatı dengelemek için gümrük vergisinde indirim uygulamasına gidilebiliyor. Geçen ekimde bu karar uygulanmıştı.
‘Coğrafi işaret tescili var’
Sarımsak üretiminde öne çıkan bir öteki kent ise Gaziantep. Bölgede hem Çin orjinli sarımsak üretimi ağır, hem de ünlü ‘Araban sarımsağı’ yetiştiriliyor.
Gaziantep Araban Ziraat Odası Lideri Hasan Altun, Araban sarımsağının Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafik işaret olarak tescillendiğini de hatırlatırken, verimli ve kaliteli bir eser olarak bilindiğini söyledi. Araban sarımsağının da bir marka olmaya başladığını kaydeden Altun, buna karşın Araban sarımsağını da Taşköprü ismiyle satanlar olduğunu lisana getirdi.
Altun, “Tüketici algısı kullanılmış oluyor. Ancak etikete baktığında mesela, hiç hak etmeyen bir eser aldığını görüyorsun. Araban sarımsağı şu anda üreticide kalmadı. Bölgede tüccarda 18 lira düzeyinde satılıyor. Yani market rafına gelişi 45-50 lira çok fazla. Üretici geçen dönem 12 liraya sattı, buna karşın mutlu oldu. Yakın vakitte Araban sarımsağını ‘Araban’ markasıyla paketlemesini yapıp satmayı planlıyoruz” açıklamasını yaptı.
Memurlar
