Tarım Bakanlığının onca deneyimine, onca yetkisine, onca imkan ve bilgi birikimine karşın çiftçinin, vatandaşın, tüketicinin, sivil toplum kuruluşlarının gerisinde bir basiret performansı sergilemesi ülkemiz tarımı açısından bahtsız bir durumdur.
Bunu neden söylüyoruz?
Günlük rutin iş ve süreçler haricinde, daha evvel değişik vesilelerle zikredilen, gündem oluşturulan, ülke tarımının geleceğine istikamet vereceği lisana getirilen, tarımın ve münasebetiyle çiftçinin, üreticinin, tüketicinin problemlerini çözeceği üzerinde ısrar edilen fakat saman alevi üzere ısıtmadan sönen çıkışların bolluğundan ötürü söylüyoruz. Bunun son halkası da besin ve hobi bahçeleri bahislerini da içeren ve birinci olarak 24.06.2020 tarihinde meclis gündemine giren ve görüşülmesi Ekim ayına bırakılan ve şimdide birtakım unsurları askıya alınan ya da geri çekilen “Gıda, Tarım ve Orman Alanında Birtakım Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” başlıklı yasa teklifi oldu. Bu yasa tasarısının en çok tartışılan kısımları şimdilik tahminen bir basiret üzere geri çekildi. Birinci başlarda reaksiyonlara yanıt olarak; tartışılan kısımlar için “kanun çıkarılsın mevzuatla düzenleme yapılır” içerikli açıklamalar denendi lakin doğal olarak kabul görmedi.
Mevzuat tüm istikametleri ile bir bütün olarak ele alınmalıdır!
Bir türlü gerçekleşmeyen ya da bir sisteme kavuşturulamayan geçmişten günümüze; havza bazlı üretim düzenlemesi, Semerat Holding düzenlemesi, mahallî tohum düzenlemesi, destekleme düzenlemeleri, hayvancılık düzenlemeleri, bitki ıslahçı hakları düzenlemeleri, tohumculuk düzenlemeleri üzere tarımın temelini oluşturan birçok hususun hala mevzuatla düzenlenememesi, işi başta sıkı tutmak gerektiğinin göstermektedir. Yoksa iyi tasarlanamamış her tasarıdan sonra birebir tartışmalar devam edecektir. Hazırlanan kanun tasarılarında bilerek yahut bilmeyerek eksik bırakılan ya da gereğince netlik arz etmeyen mevzualar, işleyişi hızlandırmak ve kolaylaştırmak yerine işleyişi tıkayabiliyor ve işi daha zorlaştırarak çetrefilli hale getirebiliyor.
Mevzuat alanında en bariz örneklerden biri de “Tohumculuk Kanunu”dur. Sahiden ülkemiz tarımının faydasına düzenlenmiş midir?
Her şeyden evvel devletin Tarım Bakanlığı üzere bir teşkilatı varken tohumculuğu bir sivil toplum kuruluşuna devreder mantıkla kurgulandığı için zirveden tırnağa yenilenmesi gerekmektedir. Zira kanunda gereğince açık olmayan cümleler ve eksik bırakılan unsurlar farklı yorumlanarak bol bol kullanılmaktadır. Örneğin Tohumculuk kanununda “kendi üyeleri için eğitim verebilir” ibaresinden yola çıkarak tüm ülkedeki ziraat mühendislerini kendi verdikleri paralı kursa mecbur bırakan ve bakanlığında bir vakit seyrettiği lakin daha sonra mesnetsiz bir formda protokolle karara bağladığı, kanunda karşılığı olmayan durumların varlığı çiftçide, üreticide ve ziraat mühendislerinde karşılığını bulamamaktadır. Bu tohumculuk kanununda “bu alanda yalnızca bir sivil toplum kuruluşu kurulabilir” diyerek muhakkak bir kitleden oluşan aşikâr sayıdaki bir tek sivil toplum kuruluşunu işaret etmesinin tarım için sakıncası görülmelidir. Günümüz kurallarında birçok meslek kümesinde bu çeşit tek yetkili sivil toplum kuruluşlarının sakıncaları bariz bir biçimde ortaya çıkmıştır. Çünkü tarım kesiminde devlet takviyeli zarurî üyelik olmasa bu tıp tekilleştirilmiş birliklere birçok ziraatçı, çiftçi ve üreticinin üye olması muhal görünüyor.
Ziraî mevzuatta güvenilirliği sağlamak için neye gereksinim var?
Bizim tarımımızda, tarıma teknolojik eserler üzere günlük modellemeler, günlük tanınan çıkışlar ve coşkun telaffuzlar ve görsellerle yaklaşmak ve gündem etmek pek dengeli bir durum değildir.
Tarımda tutacak mevzuat, proje ve icraatlar tarımın bünyesine uygun olmak zorundadır. Bugün aldığınız telefon, bilgisayar hatta otomobil yarın düşük model durumuna düştüğü için ve bu teknolojik alanlarda oluşan boşluğu ve kopukluğu görsel reklamlarla, coşkun telaffuzlarla kapatma gayreti doğal karşılanabilir lakin tıpkı durum tarım için çok geçerli değildir.
Mevkisel bakımdan bazılarının yaptığı üzere, yerinde kalma ve mümkünse biraz daha yükselme aşklarını içeren ve yüklü olarak görsele kaçan çıkışlar tarımın ruhuyla karşıt orantılıdır. Zira tarım başta insan olmak üzere tüm canlıların temel muhtaçlıkları olan belenme, giyinme hatta barınmayı kapsayan ve doğal olarak da her dalla bağı olan özel bir alandır. Yani bir cep telefonu, bir bilgisayar, bir otomobil modeli üzere muhtaçlık olarak başlayıp ucu lükse ve şatafata kaçan bir tarafı yoktur.
Mevzuat sorumluluk ve hizmet merkezli olmalıdır
Tarımda buğday, fasulye, ayçiçeği, pirinç, et, zerzevat, meyve, vs…. üzere eserler üretilir, direk kullanılır yahut besinin hammaddesi olarak sürece tabi tutulur ve sonuçta tüketime arz edilir. Bu süreçte en sağlıklı ve kaliteli üretimi kâfi ölçüde ve uygun fiyata mal etme sistemini ve sistemini kurup yöneten kuruluş ve bölüm, tarım bakanlığı ve onun kılavuzluğundaki kuruluşlardır. Burada temel öge sorumluluk ve hizmettir. Sorumluluk ve hizmetin reklamı olmaz, gösterişi olmaz, en azından abartılmaz, gizlemesi de olmaz. En azından dengeli olmak zorundadır. İşin yük merkezi sorumluluktan ve hizmetten reklama ve görsele taşındığı an kantarın topuzu kaçar. Son devirlerde tarım en çok bu çeşit tavırlardan itimat kaybetmiştir. Abartılı telaffuzlarla uygulamaların birbirine uymamasından, devamı gelmemesinden, tarım kaybetmektedir. Abartılı telaffuzlar ve gösterişli projelerle gündeme girmeyi başaranlar, tarımda bir müddetliğine öne çıkmış, değerli mevkilere getirilmiş sonra bu telaffuz ve projeler beklenen başarıyı ve karşılığı bulamayınca, bunları gündeme getirenler mevkilerinden alınmıştır. Bu süreç tarımda son periyodun modası üzere tuhaf bir döngü halini almıştır. Bu döngünün tarıma vakit kaybettirmekten öteki getirisi olmamıştır.
Tarımda efor sarf edilecek alanlar göz gerisi mı ediliyor?
Aslında tarımın reklama, coşkun merasimlere, heyecanlı telaffuzlara, tanınan çıkışlara muhtaçlığı yoktur. Tarımda efor sarf edilecek alanlar muhakkaktır; Toprağın korunması ve verimli tutulması, sulamanın yaygınlaştırılması, tohumun kaliteli, verimli, uygun fiyata ve yerli menşeli olması, gübrenin, ziraî ilacın uygun, ucuz ve yerli kaynaklı olması, çiftçinin zorla temsilciliğine soyunanlarla değil şahsen çiftçiyle muhatap olunması, kırsaldan ve ziraî alandan uzaklaşmanın durdurulması, tağşiş ve taklit konusunda cezanın dışında önleyici önlemlerin alınması, üretilen eserlere, aracısı-tefecisi az, uygun pazarların bulunması, tüketicinin korunması, israfın azaltılması, ziraî eğitimin ve araştırmanın önemsenmesi, ziraî sivil kuruluşların tekelleşmenin tesirinden kurtulması, ziraî teknolojinin daha gerçekçi ve uygulanabilir bir halde oluşturulması, dayanakların yerinde ve kalıcı tesirleri olacak biçimde dizayn edilmesi üzere temel hususlar olmalıdır.
Her gündem boşluğunda ne manaya geldiği tam olarak anlaşılamayan “tarımsal hasılada birinciyiz” demeye, sinemanın en can sıkıcı yerinde, ülkemizin büyük çoğunluğu eğimli yerlerden oluştuğu halde başarısı meçhul “elektrikli traktörü” sinema ortası yapmaya, medyada en çok taklit ve tağşiş listeleri yayınlayarak anılmaya gerek duyulmamalıdır.
Bu kademeden sonra tarımda, “Kervan yolda dizilir” mantığı ile bundan evvelki devirlerde de sık sık yaşandığı ve birçok tasarıda olduğu üzere; tartışılan kısımlar için “kanun çıkarılsın mevzuatla düzenleme yapılır” içerikli açıklamalar uygulamada geçerliliğini yitirmiştir.
“Tarımsal hasılada birinciyiz” cümlesini kurduktan sonra örnekleri ile şu cümleleri de kurabiliyor muyuz?
Çiftçi tohumunu gübresini ve öteki ziraî girdisini uygun fiyatlara alabiliyor, banka ve öbür borçlarını günü gününe ve zorlanmadan ödeyebiliyor, eserine pazar bulabiliyor ve bedelinden satabiliyor, aracıya tefeciye ezilmiyor, ülkemizin her bir köşesinde çoğunlukla yerli menşeli tohumlar ekiliyor, tüketici besin fiyatları karşısında şaşırmıyor, besin fiyatları artışı istikrarlı ve istikrarlı, tarım bakanlığının tüm üniteleri kesime ve tarıma hakim, sivil toplum kuruluşları ismi altında kimse tarım bakanlığının kurumlarını yönlendirmeye yahut yönetmeye yeltenmiyor. Başarılı ve çalışkan bürokratları yerinden etmeye, önünü kesmeye çalışmıyor. Tarım bürokrasisinde ve işleyişinde herkes uzmanlık alanına ve deneyimine nazaran bedellendiriliyor… Diyebiliyor muyuz? Bunları gerçekçi bir halde diyebiliyorsak tarımda iyi yoldayız demektir.
Tarım; çiftçiler, üreticiler ve ziraî hafıza dışda tutularak, haber seçerek, bir husus vuzuha kavuşturulmadan kısımdan kola atlayarak, popülizme sarılarak yönetilecek kadar lüks bir alan değildir!
M. Murat GÜN
Memurlar
