Kontratlı işçi, meseleler ya da eşit işe farklı statü ve farklı fiyat
Bu köşede kaleme aldığımız “Kadrolu ve kontratlı işçi ortasındaki farklar ve düşündürdükleri” başlıklı yazımız sonrasında bize gelen bildiriler kontratlı işçinin çok büyük problemleri olduğunu görmüş olduk. Aşağıda yer verdiğimiz okuyucu iletisinde da görüleceği üzere, yaşanan meseleleri ve birebir işi yapan ancak farklı fiyatlar alan ve farklı statülerde bulunan işçisi göreceğiz.
Eşit iş, farklı statü ve farklı fiyat
Kamu kurumlarının belli bölgelerde işçi istihdamında yaşadığı problemler beraberinde bir arayışı getirmiştir. İşi kolaydan çözmek için çakılı konum oluşturmak birinci akla gelen pratik bir tahlildi. Lakin, ilerleyen vakit diliminde bu yolun birçok sorunu ve dramı beraberinde getirdiği görüldü.
Bu çerçeveden bakıldığında eşit işe eşit fiyat hem kamuda hem de özel dalda her vakit arzulanan bir uygulama olmuştur. Hal bu türlü iken tıpkı işi yapıp ta hem farklı fiyat hem de farklı çalışma kurallarına sahip çalışanı görünce eşit işe eşit fiyatı nasıl sağlayacağımızı düşünmeden edemiyoruz. Hatta birebir teşkilatta görülen bu tıp ayrımlar çalışma barışını da zedeler hale gelmiştir. Demek ki ayaküstü ve günü kurtarmaya yönelik tahliller öteki meselelere yol açıyormuş.
Kontratlı işçi istihdamındaki 31 farklı mevzuat ve düşündürdükleri
Kontratlı işçi istihdamındaki dağınıklığı ve baş karışıklığını herhalde 31 farklı mevzuat kadar daha hoş hiçbir şey açıklayamaz. Bir de bu mevzuattın içindeki farklı hususlarla düzenlenen kontratlı işçi istihdamını hesaba katarsak husus daha iyi anlaşılacaktır.
Dağınık haldeki mevzuatın gözden geçirilerek evvel mevzuatın tekleştirilmesi daha sonra da uygulamadaki aksaklıkların tahlili epeyce değer arz ediyor. Bu nedenle, kamu işçi istihdam stratejisinin olmayışı herhalde ortaya çıkan meselelerin temelinde yatmaktadır. Bir tarafta 1978 tarihli Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Asıllar, öteki tarafta ise yaklaşık 31 değişik kontratlı işçi mevzuatı. Kaldı ki birebir mevzuatın değişik unsurlarındaki düzenlemeleri ise 31 değişik mevzuatın içinde saymıyoruz. Sistem adeta dağılmış ve lime lime olmuştur. Üstüne üstlük bir de kontratlı işçinin sahipsizlik algısı iyice sıkıntıları devleştirmektedir. Kimileri yarayı kaşıdığımı düşünebilir ancak bırakın yarayı kaşımayı yara aslında kanıyor ve vaktinde müdahale olmazsa uzuv kaybı yaşanacak.
Birebir misyon üç farklı statüdeki çalışanla yapılıyor
Kaygısı en iyi kaygı sahibi anlatırmış mucibinden hareket ederek bir sözleşmelinin bize göndermiş olduğu e-mailden yola çıkarak yaşanan meseleleri açıklamaya çalışacağız.
Bu bağlamda, yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı’nda çalışan kontratlı çalışanın yaşamış olduğu meseleleri bilginize sunacağım. Öbür kontratlı çalışanların de misal problemleri yaşadığını iddia etmek için müneccim olmaya gerek yoktur herhalde.
Okuyucumuz diyor ki, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde vazife yapan (Din Hizmetleri Sınıfı olarak) işçi takımlı, kontratlı ve 3+1 kontratlı olarak 3 kısma bölündük.
2013 yılından evvelkiler takımlı memur statüsünde vazife yapıyorlar. 2014 – 2018 ortası misyona başlamış olanlar süresiz kontratlı. 2019’dan sonra işe başlayan ve başlayacak olanlar ise 3+1 kontratlı yani 3 sene sonra takımlı. Ortada kalan 2014-2018 ortası işe başlamış olan 18.000 kişi ise süresiz kontratlı, yazgısına terk edilmiş ne olacağını bilemeyen değindiğiniz üzere hiçbir özlük hakkı olmayan, yükselme imtihanlarına başvuramayan, kısaca hayal bile kuramadan, önünü görmeden çalışan süresiz kontratlı çalışanlar olarak sahiden çok sorunlu bir durumla karşı karşıyayız.
Vazife yerleri A, B, C ve D olarak dört kümeye ayrılmıştır
Şöyle ki din hizmetleri sınıfında vazife yapan çalışanın vazife yapacağı mescitler A, B, C ve D kümesi olarak 4 sınıfa ayrılmış durumdadır. D kümesi en alt sınıf köy ve mezra camileridir.
Takımlı işçi 3 sene çalışma ve müktesep puanı toplamak kaidesiyle bir üst sınıf olan C kümesi mescide, 5 seneyi tamamladığı ve müktesep puanı toplamak koşuluyla bir üst sınıf olan B kümesi mescide, 8 sene misyon ve müktesep kaidesini karşıladığı taktirde A sınıf bir mescide geçme hakkına sahiptir.
Lakin bu kurumda yaklaşık 7 yıldır kontratlı olarak çalışan işçinin bu türlü bir hakkı yoktur. Kontratlı işçi kaç sene misyon yaparsa yapsın ne kadar müktesep puanı toplamış olursa olsun D kümesi köy mescitlerinden öbür yerde misyon yapma yahut tercih etme hakkı tanınmamaktadır.
Biz de saf bir soru soralım. Din birebir ve dini bilgi gereksinimi da güçlü, yoksul, köylü, kentli ayrımı olmadan inanan her Müslüman için birebir olduğuna nazaran A, B, C ve D kümesi ayrımının herhalde bir izahı olsa gerektir.
Kontratlı işçi açılan imtihanlara giremiyor
Türkiye genelinde her ay açılan boş cami imtihanlarına takımlı işçi her ay istediği vilayet ve ilçe olmak üzere müracaat yapabiliyorken, kontratlı işçiye boş mescitler için müracaat hakkı tanınmamaktadır. Merkezlerdeki mescitler boş kalsa dahi kontratlı işçi yeniden de imtihana girerek bu mescitlerde vazife alamaz.
Takımlı işçi her türlü yükselme imtihanlarına müracaat yapabiliyorken, kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olsa dahi yükselme imtihanlarına başvuramamaktadır.
Takımlı işçi unvan değişikliği yapabiliyorken, (İmamlıktan Müezzinliğe yahut Kur’an Kursu öğreticisi, şef, murakıp, data hazırlama ve denetim işletmeni, hademe vb.) kontratlı işçi doktora dahi yapmış olsa hiçbir unvana başvuramıyor.
Birebir vazifesi yapan takımlı çalışandan 400-600 TL daha düşük fiyat alıyor
Takımlı işçi, yurtdışı vazifeye gitmek için başvurabiliyorken, kontratlı işçi yurtdışı misyon için müracaat yapamıyor. Takımlı işçi çalıştığı yıllara nazaran kıdem derecesine nazaran maaş alabiliyorken, kontratlı işçi kaç sene vazife yaparsa yapsın kıdem derece üzere hakları olmadığından, tıpkı misyonu yaptığı kadroludan eğitim, evlilik ve çocuk sayısı bakımından farklı olmakla bir arada yaklaşık 400-600 TL daha düşük maaşla çalışıyor.
Bunların içinde en can alıcı ve can yakıcı olanı ise takdir edersiniz ki kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olursa olsun, köy mescitlerinden diğer bir yerde vazife yapma hakkı verilmemesidir. İnanın binlerce İmam arkadaşımızın körelmesine sebep olmaktadır.
Son olarak şunu da belirtmek isterim ki, 2014 yılından sonra Diyanet İşleri Başkanlığı’na takımlı işçi alınmadığı için, merkezi yerlerde yani nüfusun ağır olduğu bölgelerde İmam ve müezzin meşakkati yaşanıyorken, 2014-2018 ortası bu kurumda işe başlamış kontratlı işçi nüfusun olmadığı kırsal alanlarda mahpus edilmiş bir vaziyette kendisine verilecek hakkı beklemektedir.
Misal meseleler başka kontratlı işçi için de geçerlidir
Diyanet İşleri Başkanlığı’nda süresiz kontratlı çalışanın problemleri kendi kalemlerinden dinledik. Biz yalnızca sıkıntıları bir tertibe koyduk ve sistematize ettik. Biliyoruz ki çok sayıda kontratlı işçinin de emsal ve daha dramatik kıssaları vardır. Hoş kıssalar dinlediğimiz günler dileklerimle.
Memurlar
