Kontratlı işçi, meseleler ya da eşit işe farklı statü ve farklı fiyat
Bu köşede kaleme aldığımız “Kadrolu ve kontratlı işçi ortasındaki farklar ve düşündürdükleri” başlıklı yazımız sonrasında bize gelen iletiler kontratlı işçinin çok büyük meseleleri olduğunu görmüş olduk. Aşağıda yer verdiğimiz okuyucu iletisinde da görüleceği üzere, yaşanan meseleleri ve tıpkı işi yapan ancak farklı fiyatlar alan ve farklı statülerde bulunan işçisi göreceğiz.
Eşit iş, farklı statü ve farklı fiyat
Kamu kurumlarının makul bölgelerde işçi istihdamında yaşadığı meseleler beraberinde bir arayışı getirmiştir. İşi kolaydan çözmek için çakılı durum oluşturmak birinci akla gelen pratik bir tahlildi. Lakin, ilerleyen vakit diliminde bu usulün birçok sorunu ve dramı beraberinde getirdiği görüldü.
Bu çerçeveden bakıldığında eşit işe eşit fiyat hem kamuda hem de özel dalda her vakit arzulanan bir uygulama olmuştur. Hal bu türlü iken tıpkı işi yapıp ta hem farklı fiyat hem de farklı çalışma kurallarına sahip işçisi görünce eşit işe eşit fiyatı nasıl sağlayacağımızı düşünmeden edemiyoruz. Hatta birebir teşkilatta görülen bu tıp ayrımlar çalışma barışını da zedeler hale gelmiştir. Demek ki ayaküstü ve günü kurtarmaya yönelik tahliller diğer meselelere yol açıyormuş.
Kontratlı işçi istihdamındaki 31 farklı mevzuat ve düşündürdükleri
Kontratlı işçi istihdamındaki dağınıklığı ve baş karışıklığını herhalde 31 farklı mevzuat kadar daha hoş hiçbir şey açıklayamaz. Bir de bu mevzuattın içindeki farklı unsurlarla düzenlenen kontratlı işçi istihdamını hesaba katarsak mevzu daha iyi anlaşılacaktır.
Dağınık haldeki mevzuatın gözden geçirilerek evvel mevzuatın tekleştirilmesi daha sonra da uygulamadaki aksaklıkların tahlili hayli ehemmiyet arz ediyor. Bu nedenle, kamu işçi istihdam stratejisinin olmayışı herhalde ortaya çıkan meselelerin temelinde yatmaktadır. Bir tarafta 1978 tarihli Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Asıllar, öteki tarafta ise yaklaşık 31 değişik kontratlı işçi mevzuatı. Kaldı ki tıpkı mevzuatın değişik unsurlarındaki düzenlemeleri ise 31 değişik mevzuatın içinde saymıyoruz. Sistem adeta dağılmış ve lime lime olmuştur. Üstüne üstlük bir de kontratlı işçinin sahipsizlik algısı iyice problemleri devleştirmektedir. Kimileri yarayı kaşıdığımı düşünebilir lakin bırakın yarayı kaşımayı yara esasen kanıyor ve vaktinde müdahale olmazsa uzuv kaybı yaşanacak.
Birebir vazife üç farklı statüdeki çalışanla yapılıyor
Kederi en iyi kaygı sahibi anlatırmış mucibinden hareket ederek bir sözleşmelinin bize göndermiş olduğu e-mailden yola çıkarak yaşanan sıkıntıları açıklamaya çalışacağız.
Bu bağlamda, yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı’nda çalışan kontratlı işçinin yaşamış olduğu sıkıntıları bilginize sunacağım. Öteki kontratlı çalışanların de misal meseleleri yaşadığını varsayım etmek için müneccim olmaya gerek yoktur herhalde.
Okuyucumuz diyor ki, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde vazife yapan (Din Hizmetleri Sınıfı olarak) işçi takımlı, kontratlı ve 3+1 kontratlı olarak 3 kısma bölündük.
2013 yılından evvelkiler takımlı memur statüsünde misyon yapıyorlar. 2014 – 2018 ortası misyona başlamış olanlar süresiz kontratlı. 2019’dan sonra işe başlayan ve başlayacak olanlar ise 3+1 kontratlı yani 3 sene sonra takımlı. Ortada kalan 2014-2018 ortası işe başlamış olan 18.000 kişi ise süresiz kontratlı, mukadderatına terk edilmiş ne olacağını bilemeyen değindiğiniz üzere hiçbir özlük hakkı olmayan, yükselme imtihanlarına başvuramayan, kısaca hayal bile kuramadan, önünü görmeden çalışan süresiz kontratlı çalışanlar olarak hakikaten çok sorunlu bir durumla karşı karşıyayız.
Vazife yerleri A, B, C ve D olarak dört kümeye ayrılmıştır
Şöyle ki din hizmetleri sınıfında misyon yapan çalışanın vazife yapacağı mescitler A, B, C ve D kümesi olarak 4 sınıfa ayrılmış durumdadır. D kümesi en alt sınıf köy ve mezra camileridir.
Takımlı işçi 3 sene çalışma ve müktesep puanı toplamak koşuluyla bir üst sınıf olan C kümesi mescide, 5 seneyi tamamladığı ve müktesep puanı toplamak kuralıyla bir üst sınıf olan B kümesi mescide, 8 sene misyon ve müktesep kaidesini karşıladığı taktirde A sınıf bir mescide geçme hakkına sahiptir.
Lakin bu kurumda yaklaşık 7 yıldır kontratlı olarak çalışan çalışanın bu türlü bir hakkı yoktur. Kontratlı işçi kaç sene misyon yaparsa yapsın ne kadar müktesep puanı toplamış olursa olsun D kümesi köy mescitlerinden öteki yerde misyon yapma yahut tercih etme hakkı tanınmamaktadır.
Biz de temiz bir soru soralım. Din birebir ve dini bilgi muhtaçlığı da güçlü, yoksul, köylü, kentli ayrımı olmadan inanan her Müslüman için tıpkı olduğuna nazaran A, B, C ve D kümesi ayrımının herhalde bir izahı olsa gerektir.
Kontratlı işçi açılan imtihanlara giremiyor
Türkiye genelinde her ay açılan boş cami imtihanlarına takımlı işçi her ay istediği vilayet ve ilçe olmak üzere müracaat yapabiliyorken, kontratlı çalışana boş mescitler için müracaat hakkı tanınmamaktadır. Merkezlerdeki mescitler boş kalsa dahi kontratlı işçi yeniden de imtihana girerek bu mescitlerde misyon alamaz.
Takımlı işçi her türlü yükselme imtihanlarına müracaat yapabiliyorken, kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olsa dahi yükselme imtihanlarına başvuramamaktadır.
Takımlı işçi unvan değişikliği yapabiliyorken, (İmamlıktan Müezzinliğe yahut Kur’an Kursu öğreticisi, şef, murakıp, bilgi hazırlama ve denetim işletmeni, hademe vb.) kontratlı işçi doktora dahi yapmış olsa hiçbir unvana başvuramıyor.
Birebir misyonu yapan takımlı çalışandan 400-600 TL daha düşük fiyat alıyor
Takımlı işçi, yurtdışı vazifeye gitmek için başvurabiliyorken, kontratlı işçi yurtdışı vazife için müracaat yapamıyor. Takımlı işçi çalıştığı yıllara nazaran kıdem derecesine nazaran maaş alabiliyorken, kontratlı işçi kaç sene misyon yaparsa yapsın kıdem derece üzere hakları olmadığından, tıpkı vazifesi yaptığı kadroludan eğitim, evlilik ve çocuk sayısı bakımından farklı olmakla birlikte yaklaşık 400-600 TL daha düşük maaşla çalışıyor.
Bunların içinde en can alıcı ve can yakıcı olanı ise takdir edersiniz ki kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olursa olsun, köy mescitlerinden öteki bir yerde misyon yapma hakkı verilmemesidir. İnanın binlerce İmam arkadaşımızın körelmesine sebep olmaktadır.
Son olarak şunu da belirtmek isterim ki, 2014 yılından sonra Diyanet İşleri Başkanlığı’na takımlı işçi alınmadığı için, merkezi yerlerde yani nüfusun ağır olduğu bölgelerde İmam ve müezzin kasveti yaşanıyorken, 2014-2018 ortası bu kurumda işe başlamış kontratlı işçi nüfusun olmadığı kırsal alanlarda mahpus edilmiş bir vaziyette kendisine verilecek hakkı beklemektedir.
Emsal sıkıntılar başka kontratlı işçi için de geçerlidir
Diyanet İşleri Başkanlığı’nda süresiz kontratlı çalışanın meseleleri kendi kalemlerinden dinledik. Biz yalnızca meseleleri bir tertibe koyduk ve sistematize ettik. Biliyoruz ki çok sayıda kontratlı çalışanın de misal ve daha dramatik öyküleri vardır. Hoş öyküler dinlediğimiz günler dileklerimle.
Memurlar
