Yenişafak Gazetesi köşe müelliflerinden Ahmet Ünlü bugünkü köşesinde, ‘Sözleşmeli işçi istihdamındaki artışın sebepleri ya da siyaset çıkmazı’ konusuna değindi. Ünlü yazısında:
Kontratlı işçi istihdamını hızlandıran süreç
Kontratlı işçi uygulamasının yaygınlaşmasında 2006 yılında Bakanlar Şurası’nda tartışılan ve kabul görmesi üzerine de imzaya açılan “Kamu İşçisi Kanunu Tasarısı” taslağında yer alan kontratlı işçi uygulaması yatmaktadır.
Tasarının kanunlaşması halinde o günün sayılarıyla bütçeye önemli bir yük getirecek olması ve memur sendikalarının kontratlı işçi uygulamasına geçilmesiyle memur garantisinin kaldırılacağına yönelik çok reaksiyon tasarının kanunlaşmasının önünde yatan mahzurlar ortasındadır. Ayrıyeten, periyodun kurallarının da çok uygun olmadığını belirtmeliyiz.
Kamu işçi ıslahatının çok büyük bir memur bölümünü etkilemesi ve üstte belirtmiş olduğumuz nedenlerden ötürü rafa kaldırılması sonrasında memur alımına yönelik açıktan atama müsaadeleri kısıtlanarak kontratlı işçi istihdamına tartı verilmeye başlandı. Bu yolla emekliliği gelen yahut kamudan ayrılan memurların yerine kontratlı işçi istihdam edilerek memur sayısı azaltılarak kontratlı işçi sayısı arttırılacak, bir müddet sonra da amaç bizatihi hasıl olacaktı. Maalesef konuttaki hesap çarşıya uymadı ve belirlenen strateji bir müddet sonra pimi çekilmiş bombaya döndü. Zira, kontratlı işçi sayısı artmış ve sendikaların da öncülüğü ile büyük bir baskı kümesi haline dönmüştü. Tıpkı akıbet taşeron emekçi istihdamında da yaşanmıştı. Demek ki istihdam stratejisi oluştururken kılı kırk yarmak gerekiyormuş.
Şayet binlerce kontratlı işçi istihdam ederek kamuda bir dönüşüm yapmak istiyorsanız, 1978 tarihli Bakanlar Konseyi Kararı’yla yürürlüğe konulan ve her haliyle demode olmuş bir mevzuatla bu işin yapılmayacağını bilmek gerekiyordu. Demek ki kimi şeyler yaşanılarak öğreniliyormuş.
Daha evvelki yazılarımızda da belirtmiş olduğumuz üzere kontratlı işçi sayısının artması, takımlı işçiyle kontratlı çalışanın yan yana çalıştırılması ve ortalarındaki bariz ayrıcalıklar ile kontratlı çalışanın içerisinde bulunduğu problemlerin 1978 tarihli mevzuatla çözülememesi vb. nedenler kontratlı çalışanın 4.06.2011 tarihli ve 632 sayılı KHK ile takıma geçirilmesi ile sonuca erişmiştir. Ayrıyeten, 632 sayılı KHK ile takıma geçemeyen kontratlı çalışanın büyük bir çoğunluğu da 12/7/2013 tarihli ve 6495 sayılı Kanunla takıma geçirilmiştir. Fakat, vakit içerisinde kontratlı işçi sayısı tekrar evvelki zamanlardaki sayılara tekrar ulaşmıştır.
Hala kontratlı işçi istihdamında ısrarın asıl sebebi nedir?
Bilhassa Sıhhat Bakanlığı ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın kontratlı işçi istihdamındaki ısrarının temelinde belli bölgelerde işçi istihdamındaki zorluklar yatmaktadır. Bu durum aslında kamu kurumlarının nasıl bir çıkmazda olduğunun da göstergesidir.
Gerçekten, 2017 yılı Sayıştay Raporu’nda Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın öğretmen dağılımında yaşadığı çıkmaz gözler önüne serilmiştir. Raporda Ankara’nın Çankaya ilçesinin norm takımı 6.822 iken öğretmen mevcudu 8.105’tir. İlçe genelinde öğretmen muhtaçlığı 325, öğretmen fazlası ise 1.608’dir. Sayıştay Raporu’nda ayrıyeten şu tabirlere yer verilmiştir; “Bakanlığın ‘Resmi Eğitim Kurumlarında Vazife Yapan Öğretmenlerin Mevcut Gereksinim ve Norm Durumu’na ait bilgileri incelendiğinde, vilayet ve ilçeler bazında öğretmen gereksinimi ile öğretmen fazlası sayılarının birçok bölgede yüksek olduğu görülmektedir. Büyükşehir belediyesi bulunan vilayetlerdeki muhtaçlık ve fazlaya ait bilgilere bakıldığında, kelam konusu vilayetlerde öğretmen muhtaçlığı 107.109 iken, birebir vakitte 29.626 adet öğretmen fazlası bulunmaktadır. Türkiye genelinde ise 153.640 adet öğretmene muhtaçlık varken, birebir vakitte 41.654 öğretmen norm fazlası durumundadır.”
Hal bu türlü olunca MEB norm takım sıkıntısını kontratlı işçi istihdamıyla çözme yolunu tercih etmiştir. Fakat, norm takım fazlalığı sorunu hala tahlilsiz bir formda beklemektedir. Maalesef asıl baş yorulması gereken problemler tahlilsiz bir biçimde yerli yerinde dururken kolay lakin acımasız tahliller üreterek öbür meselelere yol açma yolunu tercih ediyoruz.
Kanunun amir kararı uygulanamıyor
652 sayılı KHK’nin 37’nci hususunda yer alan; “Özüre dayalı yer değiştirme istekleri hizmet puanı sıralamasındaki yetersizlik sonucu yerine getirilemeyenlere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72’nci unsuru kapsamına girenlerin hakları gizli kalmak kaydıyla, istekleri halinde istekte bulundukları yere atanmaya hak kazanıncaya kadar, aylıksız müsaade verilebilir. Bu biçimde aylıksız müsaade verilen öğretmenler, bağlı bulundukları vilayet ulusal eğitim müdürlüklerine bu emelle tahsis edilmiş bulunan boş öğretmen takımlarına aylıksız müsaadeli olmak kuralıyla atanır. Bunların atandıkları bu takımlar aylıksız müsaade müddetiyle sonlu olarak gizli tutulur. Lakin, aylıksız müsaadeye ayrılan öğretmenler, üçüncü yıl sonuna kadar istedikleri yere atamalarının yapılamaması halinde durumlarına uygun boş öğretmen takımlarına öncelikle atanırlar” kararı yıllardan beridir uygulan(a)madı. Acı ancak gerçek bu.
MEB eski Bakanı Ömer Dinçer bu maddeyi ısrarla uyguladı ve özre dayalı yer değiştirmeleri yapmadı. Fakat, Ömer Dinçer sonrasında büyük bir keyifle ve çocukları öğretmensiz bırakmanın hiçbir rahatsızlığı vicdanlarda yaşanmadan özre bağlı atamalar yapıldı. Bahtın cilvesine bakın ki Ömer Dinçer çocukları öğretmensiz bırakmak istemediği için hiçbir özre bağlı atama talebini yerine getirmeyerek makus adam oldu, Dinçer sonrasında öğrencileri öğretmensiz bırakanlar ise iyi adam oldu. Sonuçta zavallı öğrenciler öğretmensiz kaldı, binlerce norm takım fazlası oluştu ve kontratlı öğretmenlik kanuna girdi. Pekala kim kazandı?
Kamu işçi istihdam stratejisi olmadan tahlil üretilemez
Kamuda istihdam edilen memur, personel, süreksiz emekçi ve her çeşit kontratlı işçinin istihdam süreçlerinin nasıl olması gerektiği, bunların yetiştirilmesinde nasıl bir usul izleneceği, makul bölgelerdeki işçi yığılmasının nasıl önleneceği, yurtdışında eğitim siyasetinin nasıl olması gerektiği, engelli istihdamında nasıl bir usul izleneceği, öğretmen istihdamında izlenen yolun kâfi olup olmadığı, meslek mesleklerdeki istihdam siyasetinin nasıl olacağı, memur tarifinin nasıl olması gerektiği, imtihansız atamalardaki başıbozukluk, tıpkı işlerin farklı statüdeki çalışana yaptırılması ve bu işçilerin farklı fiyatlar alması, vasıfsız personellerin aldıkları fiyatların her geçen gün memur ve kontratlı işçi maaşlarını geçmesi üzere birçok mevzu kamu işçi istihdam stratejisinde yer alacaktır.
Şayet kalıcı siyasetler oluşturma yerine günü birlik tahliller getirilmeye çalışılır ve ayaküstü üretilen her tahlilin öbür sıkıntılar çıkardığı görülmezse kamunun içine düştüğü çıkmaz motamot devam eder. Vaktinde çözülmeyen her sorunun katlanarak büyüdüğü ve geciken tahlilin de maliyetinin her geçen gün artmakta olduğu bilinmelidir.
Kamunun işte bu noktalarda siyaset geliştirmek için karar vermesi ve üzerinde çalışma yapması gerekmektedir. Zati uygulamaya baktığınızda oluşan dağınıklık ve siyasetsizlik çıkmazı açıkça görülmektedir.
Uygulama birliğini sağlamakla vazifeli Devlet İşçi Başkanlığı kaldırıldıktan sonra ise durum iyice karışık bir hal almaya başlamıştır. Yani hakemlik yapacak kamu kurumu badiresi açıkça görülmeye başlanmış, hangi kurumun hangi bahislerde sorumlu olduğu karmaşık bir hal almaya başlamıştır. Bunları niçin mi yazdım diye sorarsanız, tahminen hassas birileri okur ümidimi yitirmediğim için.
Memurlar
