Devlet memurlarının çekilme hakkına karşılık kontratlı çalışanın kontratını tek taraflı fesih hakkı bulunmaktadır. Çekilen memurların yine atanmaları için beklemeleri gereken mühletlere emsal biçimde mukavelesini feshedenlerin tekrar 4/B’li olabilmeleri için bir yıllık bir müddetin geçmesi gerekmektedir. Bekleme müddeti geçtikten sonra memuriyete atanma için imtihan kaidesi bulunmazken kontratlı işçi birinci sefer işe alınmak için gerekli kuralları sağlayarak yine 4/B’li olarak atanabilmektedir.
Lakin birtakım özel durumlara dayalı olarak kontratın feshi halinde yine atanabilmek için bir yıllık bekleme müddeti uygulanmamaktadır. Bu haller Kontratlı Işçi Çalıştırılmasına Ait Asılların ek 1. hususunun dördüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Kelam konusu fıkra kararında, “Kontratını;
a) Kısmi vakitli yahut proje mühleti ile hudutlu çalışanlardan,
b) Tahsil durumu itibariyle ihraz edilen ve ekli 4 sayılı cetvelde yer alan unvanlara ait konumlara ek 4 üncü unsur çerçevesinde atanmak suretiyle unvan değişikliği yapanlardan,
c) Eş yahut sıhhat durumu nedeniyle yer değişikliği talebinde bulunmakla birlikte; geçiş yapacağı hizmet ünitesi bulunmaması, ünite bulunmakla bir arada o ünitede tıpkı unvan ve niteliği haiz boş konum bulunmaması yahut en az bir yıllık fiili çalışma koşulunu karşılayamaması nedenlerinden rastgele birine bağlı olarak, Ek 3 üncü hususun (b) yahut (c) bendi kararı kendilerine uygulanamayanlardan,
tek taraflı feshedenler, bir yıllık mühlet kuralına tabi tutulmadan yine istihdam edilebilirler.” denilmektedir.
Fıkra kararında atıf yapılan Temellerin ek 4. unsurunda ise, “Sözleşmeli işçinin, unvan değişikliği suretiyle atamasının yapılacağı konum için öngörülen birinci kere hizmete alınma prosedürüne riayet edilmesi kaydıyla, unvan değişikliği mümkündür.” kararı yer almaktadır. Şu halde, kontratını a, b ve c bentlerinde belirtilen haller sebebiyle fesheden kontratlı işçi bir yıl kuralına tabi olmadan yine 4/B’li olarak atanabilecek, bu münasebetler dışında fesih halinde ise bir yıl beklemek durumunda kalacaktır.
Kısmi vakitli yahut proje müddeti ile çalışanlar ile eş ve sıhhat mazereti sebeplerine dayalı tayin talepleri karşılanamayan işçinin durumuna ait bir tereddüt bulunmamakla birlikte, tahsil durumuyla ihraz edilen unvanlara atanma konusunda uygulamada meseleler yaşanmaktadır. Ek 1. unsurun üçüncü fıkrasının (b) bendi kararı, “Ek 4. husus çerçevesinde unvan değişikliği yapanlardan” biçiminde iken 2018 yılında yapılan değişiklik sonucunda bugünkü halini almıştır. Değişiklik öncesinde bulunduğu durum dışında koşullarını taşıdığı bütün konumlara müracaat yapıp hak kazandığında bir yıl kaidesine tabi olmaksızın atanma imkanı varken, değişiklik sonrası kapsam daraltılmış tahsil durumu ile ihraz edilen durumlar için bu hak verilmiştir. Tahsil durumu prestijiyle ihraz edilen unvan ise teknisyen, tekniker, mühendis, avukat üzere diploma ile elde edilen unvanlardır. Bu unvanların bir kısmı 3795 sayılı Kanunda düzenlenmiş olup, bunlar dışında yüksek tahsil görenlerin hangi unvanı kullanabileceğine YÖK karar vermektedir. Ofis işçisi konumunda vazife yapan mühendislik fakültesi mezunu bir 4/B’li kendi kurumunda yahut farklı bir kurumda geçerli bir KPSS puanıyla mühendis alım duyurusuna müracaat yapabilecek, atanmaya hak kazanması halinde kontratını feshedip, rastgele bir müddet geçmesi beklenmeksizin mühendis olarak atanabilecektir. Birebir formda sıhhat çalışanı olarak vazife yapmaktayken mimarlık okuyan ve mezun olan bir 4/B’li kurumların kontratlı mimar alım duyurularına müracaat yapabilecek ve hak kazanması durumunda mevcut kontratını feshedip, mimar olarak yeni mukavele imzalayabilecektir. Burada tek kısıtlama atama yapılacak unvanın 4 sayılı cetvelde yer almasıdır. 4 sayılı cetvelde yer almayan unvanlar için bu haktan yararlanmak mümkün değildir.
Ek 1. hususun son fıkrasına nazaran, kontratını feshederek tahsille elde ettiği konuma yine atanacak kontratlı işçi bir yıl bekleme müddetine tabi olmamakla birlikte birinci kez işe alınma için gerekli prosedürlere uyulması gerekmektedir. Yani geçerli bir KPSS puanı olacak, öbür adaylarla birlikte kurumların alım duyurularına müracaat yapacak, kendi kurumu bile olsa kaideleri taşıması ve hak kazanması halinde atanabilecektir.
Merkezi yerleştirme ile atanan memur ve KİT kontratlı çalışanı için birebir KPSS puanıyla bir sefer yerleşebilme kuralı geçerli iken 4/B alımlarında bu kural geçerli değildir. Merkezi yerleştirme ile Devlet memuru olarak atanan kişi yerleştirmeye temel alınan KPSS puanıyla bir daha merkezi yerleştirmeye müracaat yapamamakta lakin birebir puanı kurumsal alımlarda, 4/B alımlarında kullanabilmektedir. Tıpkı biçimde 4/B’li işçi de tıpkı KPSS puanını kullanarak tekrar kontratlı işçi olarak atanabilmektedir.
4/B’li istihdamının bugünkü yapısının kamu istihdamının bütünlüğünü bozduğunu, bir tarafta 3 artı 1 modeli öbür tarafta süreksiz işçi istihdamına son verilerek bu işçinin 4/B kapsamına alınmasıyla kendi içinde bile dağınık bir yapının oluştuğunu, tıpkı ünitede tıpkı unvanla tıpkı işi yapan hem memur hem kontratlı işçi bulunmasının yol açtığı sorun ve tahlil tekliflerini tekraren anlattık.
Ayrıyeten 4/B olarak atanıp tıpkı KPSS puanıyla merkezi yerleştirmeye müracaat yapılması, bir yıl bekleme müddetine tabi olmamak için yıl sonunda mukavele yenilenmemesi, tahsil durumuna uygun durumlara atanmak için başka kurumların 4/B alımlarına müracaat edilmesinin kurumların işçi planlamasını bozduğunu, başka adayların istihdamını engellediğini bu aksiliklerin giderilmesi için birebir KPSS puanıyla bir kere yerleşme kuralının getirilmesi gerektiğini de söz ettik.
Bütün bu söylediklerimiz gizli kalmak kaydıyla 4/B istihdamı devam edecekse, kendi içinde bütüncül bir yapıya kavuşturulması, hakları ve sorumluluklarının belirlenmesi, performans, vazifede yükselme, unvan değişikliği, disiplin, yer değiştirme ve başka çalışma şartlarının bir tertibe sokulması, istihdam alanının muhakkak hale getirilmesi, 3 artı 1 modelinin genelleştirilmesi, özcesi bütüncül bir 4/B mevzuatı oluşturulmasının acil ve elzem bir gereksinim haline geldiğini belirtmek isteriz.
Memurlar
