Bloomberg haber ajansı, Türkiye’nin de satın aldığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu hafta uygulanmasına başlanacağını duyurduğu Çin aşısı CoronaVac için açıklanan dört farklı korunma oranının uzmanların başını karıştırdığını yazdı.
Haberde, Sinovac Biotech şirketinin geliştirdiği aşıyı halka yapmak için en süratli adımların atıldığı Endonezya’da Covid-19’a karşı yüzde 65’lik bir aktiflik oranının bildirildiği kaydedildi. Lakin Endonezya’daki denemelere 1620 kişinin katıldığı ve bu testlerin manalı sonuçlar almak için çok küçük olduğu belirtiliyor.
Bloomberg’e nazaran Türkiye’deki denemelerde ise yüzde 91,25’lik aktiflik oranı açıklandı lakin kâfi bir sonuca varabilmek için çok küçük kapsamlı bir test yapıldı.
13 bin bireyle CoronaVac aşısının en geniş kapsamlı denemesinin yapıldığı Brezilya’da ise kamuoyuna farklı aktiflik oranlarının açıklandığı vurgulanıyor.
Sinovac’ın üretim ve araştırma ortağı Butantan Enstitüsü, aşının Covid-19’un hafif geçirilmesini yüzde 100, orta şiddette ve ağır geçirilmesini yüzde 78 oranında engellediğini açıklamıştı.
Lakin Bloomberg, Brezilyalı bir internet sitesinin ismini açıklamayan kaynaklara dayandırdığı haberde “gerçek” aktiflik oranının yüzde 50 ila 60 olduğunu bildirdiğini söylüyor.
Fakat Butantan Enstitüsü’nün bu haberin “spekülatif” olduğunu ve ek datalar açıklanacağını söylediğini bildiriyor.
Bloomberg, Covid-19 aşısı geliştirme yarışında farklı aktiflik oranlarının daha evvel de bildirildiğini, Astra Zeneca’nın farklı doz uygulamalarına bağlı olarak farklı aktiflik oranları açıkladığını, tıpkı vakitte bildirilen tüm oranların denetleyici kurumların onay için kaide koştuğu yüzde 50’nin üzerinde olduğunu vurguluyor.
‘Finans ve itibar baskısı’
Fakat, kimi hükümetlerin vatandaşlarına Sinovac aşısı yapmayı taahhüt ettiği bir devirde ortaya çıkan bu baş karışıklığının, Batılı benzerlerine kıyasla daha az güvenlik ve test verisi açıklayan Çin üretimi aşıya karşı kuşkuları artırdığı da belirtiliyor.
Bloomberg’e konuşan Flinders Üniversitesi Tıp ve Tamu Sıhhati Fakültesi’nde Prof. Nikolai Petrovsky, “Bu denemelerde, sonuçların abartılması için dev bir finansal baskı var. İtibar baskısı da uğraşı. Salgını düzgün bir formda denetim altına alamayan ülkeler, şu anda oy kazanmak ve içerideki reaksiyonları yatıştırmak için aşının yararlarını abartmak isterken, birçok olayda bu cins abartılı açıklamalar birebir vakitte siyasi hedef taşıyor” diyor.
Bir Sinovac sözcüsünün ise Brezilya, Türkiye ve Endonezya’daki denemelerden farklı sonuçlar alınması hakkında yorum yapmayı reddettiği ve Brezilya’daki ortakları Butantan Enstitüsü’nün bu hafta ek bilgiler açıklayacağını söylediği aktarılıyor.
Data konusunun kimi ülkelerde ve bölgelerde, Sinovac aşısının onay almasını geciktirdiği de vurgulanıyor.
Hong Kong Covid-19 İstişare Heyeti Üyesi ve Hong Kong Çin Üniversitesi Teneffüs Hastalıkları Profesörü David Hui, “Sinovac Ocak ayında Hong Kong’a aşı gönderecekti. Lakin 3. faz klinik deneme sonuçlarının duyurusunu üç defa ertelediler. Bu da müracaatların değerlendirilmesini geciktirdi” diyor.
Sinovac’ın, kesin aktiflik bilgilerini alacağını söylediği Brezilya’daki büyük deneme de ağır formda inceleniyor.
Bloomberg’e nazaran, gözlemciler Butantan Enstitüsü’nün açıkladığı yüzde 78’lik aktiflik oranına şaşırdı. Açıklanan bilgilere nazaran denemeler sırasında 220 iştirakçi Covid-19’a yakalandı. Bunların 160’ı placebo kümesinde, 60’ı ise aşılananlar ortasındaydı.
Tıpkı vakitte bir Covid-19 aşısı geliştirmekte olan Vaxine Pty şirketinin araştırma yöneticisi de olan Petrovsky, iştirakçilerin aşılananlar ve placebo kümesi ortasında eşit dağıtılmış olması halinde, aktiflik oranının yüzde 62,5 çıkması gerektiğini vurguluyor.
New South Wales Üniversitesi’ndeki Kirby Enstitüsü Biyogüvenlik Programı Lideri Raina MacIntyre ise placebo ve aşı kümesindeki toplam denek sayısı üzere daha fazla bilgi, hakem onaylı yayınlarda açıklanana dek, dışarıdan yapılan hesaplamaların spekülatif olacağını söylüyor.
Sinovac’ın Brezilya’daki denemesinde protokolünden sapıp sapmadığı bilinmeyen.
AstraZeneca’nın Oxford Üniversitesi’yle birlikte geliştirdiği aşıda tam da bu yaşanmıştı. Ezkaza birinci olarak yarım, sonra tam doz yapıldığında yüzde 90, protokolde öngörüldüğü üzere iki tam doz aşı yapıldığında ise yüzde 62’lik bir bir aktiflik oranı ortaya çıkmıştı.
Brezilya’nın ilaç ve tedavi onay kurumu Anvisa, aşıya onay vermeden evvel Butantan Enstitüsü’nden denemeye ait ek datalar istemişti.
Memurlar
