İstanbul’un fethinin sembolü Ayasofya, 89 yıl sonra esaretten kurtuldu. Danıştay, 1934’te Bakanlar Şurası kararıyla müzeye dönüştürülen Ayasofya’yla ilgili tarihi kararını dün açıkladı. Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Şurası kararını iptal etti. Karar uyarınca Ayasofya’nın müze vasfı ortadan kalkacak ve yine cami olacak.
89 YILLIK ESARET BİTTİ
Milyonların beklediği kararın akabinde 1931’de ibadete kapatılan Ayasofya’dan 89 yıl sonra yine ezan sesi yükseldi. Oy birliğiyle alınan kararın 19 sahifelik münasebetinde değerli tespitler taraf aldı. Ayasofya’nın, mazbut vakıf niteliğindeki Fatih Sultan Mehmet Han Vakfının mülkiyetinde olduğu ve vakfedenin iradesi gereği daima biçimde cami olarak kullanılması için topluluğun hizmetine sunulduğu belirtildi. Başkaca Ayasofya’nın, bedelsiz olarak kamunun istifadesine terk edilmesi istikametiyle hayrat tanışmaz niteliği taşıdığı, tapu evrakında de cami vasfı ile tescilli bulunduğu aktarıldı.
VAKIF SENEDİ DEVLET İÇİN BAĞLAYICI
Vakıf senedinin, hukuk kuralı tesir, kıymet ve gücünde olduğu, vakfedilen taşınmazın vakıf senedindeki niteliğinin ve tasarruf emelinin değiştirilemeyeceği, bu hususun tüm gerçek ve hukuksal bireylerle birlikte davalı yönetim için de bağlayıcı olduğuna dikkat çekilerek, şöyle denildi: “Devletin, vakıf varlığının, vakfedenin iradesine müsait olarak kullanılmasını sağlama cihetinde müspet yükümlülüğü, vakıf mal ve hakları ile ilgili olarak vakfedenin iradesini ortadan kaldıracak formda müdahalede bulunmama cihetinde de negatif yükümlülüğünün bulunduğu kuşkusuzdur.”
TOPLULUĞUN TASARRUFUNA KÖSTEK OLUNAMAZ
Bu durumda, Türk hukuk sisteminde kadimden beri korunarak yaşatılan Vakfa ilişkin taşınmaz ve hakların vakfiyesi doğrultusunda istifadesine bırakıldığı topluluk tarafından kullanılmasına handikap olunamayacağı, vakıf senedinde mütemadi olarak tahsis edildiği cami vasfı dışında tasarrufunun ve sair bir gayeye özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varıldığından, bu hususlar dikkate alınmaksızın Ayasofya’nın cami olarak tasarrufunun sonlandırılarak müzeye çevrilmesi cephesinde tesis edilen dava konusu Bakanlar Heyeti kararında hukuka iyilik görülmemiştir.” Danıştay, bu nedenlerle Bakanlar Heyeti kararının iptaline oy birliğiyle karar verildiğini duyurdu.
Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına ait Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. Kararda, Ayasofya Camisi’nin müzeye çevrilmesi hakkındaki 1934 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı’nın Danıştay 10. Dairesinin kararıyla iptal edildiği anımsatıldı. Bu kapsamda, Ayasofya Camisi’nin idaresinin 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Hizmetleri Hakkında Kanun’un 35. unsuru yeterince Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına karar verildiği belirtildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, toplumsal medya hesabından kelam konusu Cumhurbaşkanı Kararı’nı “hayırlı olsun” notuyla paylaştı.
Artık milletin
Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Heyeti kararının iptali istemiyle Danıştay’a dava açan Mütemadi Vakıflar Tarihi Yapıtlara ve Etrafa Hizmet Derneğinin avukatı Selami Karaman, şunları söyledi: “Bugünden itibaren Ayasofya Camisi’nin türel statüsü müze olmaktan çıkmış ve cami olarak bundan sonra milletimize hizmet verecektir.”
30 GÜN MÜHLET VAR
“Ayasofya’nın ne devir ibadete açılacağının” sorulması üzerine Karaman, şunları kaydetti: “İdari Yargılama Yordamı Kanunu yeterince duruşma kararlarının 30 günlük müddet içerisinde yönetim tarafından uygulanması gerekiyor. Ben bu vade içinde kararın uygulanması gerektiğini düşünüyorum. Bu 30 günlük vade yönetim hukukunda yönetime tanınmış bir hak değildir, 1. gün uygulanabiliyorsa kararın 1. gün uygulanması gerekiyor. Bugünden tezi yok yahut yarın itibarıyla Ayasofya Camisi’nin cami vasfıyla hizmet etmesi, bu biçimde hizmet etmesi gerektiğini düşünüyorum.”
Osman Özgan
Memurlar
