Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Engelli İşçi Çalıştırma Yükümlülüğü” başlıklı 53 üncü unsurunda, “Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna nazaran çalıştırdıkları işçiye ilişkin takımlarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum yahut kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu takım sayısı dikkate alınır.
Engelliler için imtihanlar, birinci kez Devlet memuru olarak atanacaklar için açılan imtihanlardan farklı vakitli olarak, engelli kontenjanı açığı bulunduğu sürece mani kümeleri ve eğitim durumları prestijiyle imtihan sorusu hazırlanmak ve ulaşılabilirliklerini sağlamak suretiyle merkezi olarak yapılır yahut yaptırılır.
Engelli işçi çalıştırma yükümlüğünün yerine getirilmesinin takip ve kontrolü ile engellilerin Devlet memurluğuna yerleştirilmesinden Devlet İşçi Başkanlığı sorumludur. Engelli açığı bulunan kamu kurum ve kuruluşları bir sonraki yıl için alım yapacakları engellilere ait taleplerini her yılın Ekim ayının sonuna kadar Devlet İşçi Başkanlığına bildirmek zorundadır. Devlet İşçi Başkanlığı kurum ve kuruluşların bildirimi üzerine, engelli kontenjanlarına yerleştirme yapabilir yahut yaptırabilir.
Engellilerin memurluğa alınma kaidelerine, merkezi imtihan ve yerleştirmenin yapılmasına, eğitim durumu ve mahzur kümeleri dikkate alınarak kura adabı ile yapılacak yerleştirmelere, engellilerin misyonlarını yürütmelerinde hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceğine, kamu kurum ve kuruluşlarınca engelli işçi istihdamı ile ilgili istatistiksel bilgilerin bildirilmesine ait adap ve temeller ile öbür konular Özürlüler Yönetimi Başkanlığının görüşü alınarak Devlet İşçi Başkanlığınca hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.” düzenlemesi yer almaktadır.
657 sayılı Kanunun amir kararı çerçevesinde, engelli açığı bulunan kurumların tespiti ve kontenjanlara uygun atamaların yapılmasından mülga Devlet İşçi Başkanlığı sorumlu tutulmuş olup, ilgili kurumun kapatılmasıyla birlikte bu vazife Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğüne devredilmiştir.
Öncesinde Devlet İşçi Başkanlığı, yeni süreçte ise ilgili Bakanlığın engelli istihdamıyla ilgili açığı bulunan kurumlara bir müeyyide uygulamaması sebebiyle, Sayıştay Başkanlığı tarafından bu bahis 2019 yılı mahalli yönetim kontrollerinde bulgu konusu yapılarak aşağıda sıralanan 9 (dokuz) mahalli yönetim kâfi seviyede engelli istihdamı yapmadıkları için uyarılmıştır.
1- Sakarya Büyükşehir Belediyesi,
2- Altındağ Belediyesi,
3- Bursa Gemlik Belediyesi,
4- Düzce Belediyesi,
5- İstanbul Eyüpsultan Belediyesi,
6- İstanbul Fatih Belediyesi,
7- İstanbul Pendik Belediyesi
8- İstanbul Sarıyer Belediyesi
9- Kars Belediyesi
Engellilerin iş hayatına kazandırılması başta mahalli yönetimler nezdinde desteklenmesi gereken bir konu olması beklenirken, üstte sıraladığımız kimi belediyelerin 1 (bir) engelli dahi istihdam etmemesinin izahı mümkün değildir.
ÇALIŞANLARDA OLDUĞU ÜZERE İDARİ PARA CEZASI UYGULANMALI!
Bilindiği üzere, 4857 sayılı İş Kanununun “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu” başlıklı 30 uncu unsurunda, “Patronlar, elli yahut daha fazla personel çalıştırdıkları özel kesim işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi yahut 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu yahut 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Çaba Kanununun 21 inci unsurunda sayılan terör olaylarının sebep ve etkisi sonucu malul sayılmayacak biçimde yaralananları meslek, vücut ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Bununla birlikte, mezkür Kanunun 101 inci unsurunda; “Bu Kanunun 30 uncu unsurundaki kararlara karşıt olarak engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan patron yahut patron vekiline çalıştırmadığı her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için binyediyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir halde muaf tutulamaz” tabiri yer almaktadır.
Kamu kurumlarının İş Kanununa tabi olarak 657 sayılı Kanunun 4/D statüsünde istihdam ettikleri daima çalışanlarda engelli çalıştırmaları memur takımlarında olduğu üzere emsal oranda yükümlü tutulmuşken, cezai müeyyide istikametinden emekçilerde ön görülen idari para cezası uygulaması memur takımlarında bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, takip ve kontrolden sorumlu olan ilgili Bakanlığın gerek belediyelerde gerekse başka kamu kurum ve kuruluşlarında kontenjan açığı bulunan yönetimlere yönelik daha sıkı bir siyaset izleyerek, kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini kesinlikle sağlamalıdır.
Memurlar
