Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, “Evlilik şayet bir hayat iştiraki bir mukadderat birliği olarak görülüyorsa, iyi günde, berbat günde yoksullukta zenginlikte sonuç itibariyle kaynağı baht olsa bile bir karşılık varsa ve o karşılık edinilmiş mallardan karşılanmış ise, bu edinilmiş mal sayılmalıdır.” Dedi.
Şayet kişi bileti şahsi mallından aldığını ispat edebilirse, talih oyunlarından kazandığı parayı paylaşmakla yükümlü değildir.
T.C.
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi
Temel No:2007/7361
Karar No:2014/13668
A. S. ile E. E. ortalarındaki paha artış hissesi ve katılma alacağı davasının kısmen kabulüne ve kısmen reddine dair Bakırköy 10. Aile Mahkemesi’nden verilen 25.10.2012 gün ve 996/758 sayılı kararın Yargıtay’ca incelenmesi davalı vekili tarafından müddetinde istenilmiş olmakla; belge incelendi, gereği düşünüldü:
Davacı vekili; davaya bahis 8671 parsel sayılı taşınmazın 30/1008 payının evlilik birliği içinde 19.12.2003 tarihinde satın alınarak davalı ismine tescil edildiğini, taşınmazın edinilmesinde ve sonrasında dubleks daireye dönüştürülmesinde davacının nişan ve düğünde takılan takı ve paraların kullanıldığını,
davaya bahis taşınmazın davalı tarafından 07/06/2007 tarihinde kardeşi K. E.’ye muvazaalı olarak satıldığını açıklayarak, 25.000 TL ziynet eşyası bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsilini, tarafların edinilmiş malları olduğundan taşınmazın karar tarihindeki toplam bedelinden ziynet eşya bedeli indirildikten sonra artan bedelin 1/2’sinin yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili; 25.000 TL’lik takıların hayal eseri olduğunu, davacının evlilik birliğinin başından beri çalışmadığı için meskenin alımına katkısının bulunmadığını, sav edilen ziynet ve para olsa dahi bunları davacının götürmüş olabileceğini, davalının 30/1008 pay için yükleniciye (taşınmaz için) 76.000 TL ödediğini, bunun 30.000 TL’lik kısmının müvekkiline piyangodan çıkan para ile karşılandığını, MK 220 uyarınca bu ölçünün şahsî malı olduğunu, kalan bedelin ise, davalının baba ve ağabeyinin takviyesi ile ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece; “…davacının dava dilekçesindeki ziynet eşyalarına ait taleplerinin ve ziynetlerinde bedeli indirildikten sonraki yarı bedelinin birlikte değerlendirilmesinde; davacı tarafın birinci talebinin bedel artış hissesine, ikinci kısmın ise katılma alacağına ait olduğu kabul edilerek davanın kısmen kabulüne, davacının ziynetlere yönelik talebinin 5.680.829 TL’sinin paha artış hissesi, 37.392.085 TL’nin ise katılma alacağı olarak kabul edilmesi gerektiğinden, toplam 43.073.00 TL bedel artış hissesi ve katılma alacaklarının davalıdan tahsiline, fazla talebin reddine karar verilmiştir.” karar mühleti içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Taraflar 15.09.2001 tarihinde evlenmişler, 18.04.2008 tarihinde açılan boşanma davasının kabulüne ait kararın 15.09.2009 tarihinde mutlaklaşması ile boşanmışlardır. Eşler ortasındaki mal rejimi TMK’nun 225/son unsuru yeterince boşanma davasının açıldığı tarihte sona ermiştir. Bu durum karşısında evlilik tarihinden 4721 sayılı TMK’nun yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihine kadar 743 sayılı TKM’nin 170.maddesi uyarınca eşler ortasında mal ayrılığı rejimi, 01.01.2002 tarihinden boşanma davasının açıldığı tarihe kadar 4722 sayılı Kanun’un 10. unsuru yeterince, eşler öteki bir mal rejimini seçtiklerini ileri sürmediklerinden TMK’nun 202. hususuna nazaran edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir.
Davalı vekili yanıt dilekçesinde davaya bahis taşınmazın edinilmesinde kullanılan paranın 30.000 TL’sinin davalıya ulusal piyangodan çıkan para ile ödendiğini sav etmiş ve bu tezini evraka ibraz ettiği 28.05.2002 tarihli Ulusal Piyango Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün kaşesini ihtiva eden 29. 574, 55 TL ( 29.574.550.000 TL ) bedelli tahsil dekontu ile desteklemiştir. Ayrıyeten yargılama sırasında dinlenen davalı şahitlerinden … da davaya mevzu meskenin alımında davalıya çıkan ikramiyeden kullanıldığını beyan etmiştir. Bu halde, Duruşmanın ulusal piyangodan para çıktığına ait davalının argümanından öbür kanıt bulunmadığı istikametindeki münasebeti yerinde değildir.
Mahkemece, ulusal piyango biletine çıkan ikramiye edinilmiş mal sayılmış ise de Maddede bu konuda açıklık bulunmadığından bu konunun ayrıyeten irdelenmesinde yarar vardır.
Ulusal Piyango, bingo, tombala, spor toto, sayısal loto, üstün loto, on numara, tez, at yarışı ve bahis oyunu üzere baht oyunları ile sıkça televizyon kanallarınca düzenlenmekte olan müsabaka programlarından kazanılan ikramiyelerin (para yahut eşya) hangi mal kümesine ilişkin olacağı konusunda; Türk Doktrininde görüş ayrılıkları bulunmaktadır.
Mevzuyla ilgili olarak İsviçre hukukundaki hakim görüşün piyango ve talih oyunlarında, bilet yahut kupon ya da katılma bedeli olarak yapılan ödeme hangi mal kümesinden yapılmış ise (ikame kuralına göre) kazanılan ikramiye yahut yararın da tıpkı mal kümesine ilişkin olacağı halindedir.
Kılıçoğlu; piyangodan, spor totodan, sayısal lotodan, çekilişlerden kazanılan mallar ve paraların ferdî mal kümesine girdiğini belirtmektedir. Zeytin; talih oyunlarından elde edilen ikramiyelerin şahsî mal sayılarak, tasfiyede dikkate alınmaması gerekir, formunda görüş bildirmektedir.
Acar; Loto yahut piyango üzere yollarla çıkar elde edilmesinde, ferdî mal karakterinin büyük ölçüde baskın olduğunu, koçan yahut bilet parasına oranla elde edilen ikramiye ölçüsünün bin katı, milyon katı fazla olabileceğini, piyango biletini alan kimselerin çok büyük çoğunluğunun ikramiye kazanamadığını, bir milyon yahut daha fazla kimse içinden bir ya da birkaç kişinin ikramiyeyi elde ettiğini, bu türlü bir yapının kazanımın tesadüfiliğini de ortaya koyduğunu, tesadüfiliğin (şansın) birinci planda görünmekte olduğunu bu nedenlerle karşılığını vererek elde etme durumunun olmadığını gösterdiğini, loto yahut piyangoya harcanan iştirak fiyatının edinilmiş mallardan karşılanması halinde, TMK.m.230/3 kararından yararlanılarak edinilmiş mallara döndürülmesinin mümkün olduğu görüşünü lisana getirmektedir.
Gençcan; talih oyunlarından kazanılan para ya da malın eşin talihine dayalı hiçbir emek vermeden kazanılmasından ötürü TMK m. 220 b.2 kararınca şahsî mal olduğu görüşündedir.Ateş; mevzuyu “kanundan ötürü ferdî mallar” başlığı altında karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar kümesi içinde ele alarak ulusal piyangodan, lotodan ve bahis oyunlarından kazanılan malların bu kümeye girdiğini belirtiyor.
Öztan; İsviçre Federal Duruşması’nın (BGE 121 III 203 E.4.) üstte anılan kararına atıfta bulunarak lotodan elde edilen kar, şayet bu loto kağıdı edinilmiş mal ile alınmış ise edinilmiş mal kümesine girer (TMK 219/II b.5), halinde görüş bildiriyor.
Dural/Öğüz/Gümüş; edinilmiş mallardan karşılanan piyango biletine isabet eden ikramiye ile elde edilen çıkarın MK 220/b.4 uyarınca edinilmiş mallara dahil sayılması gerektiğini açıklamaktadırlar.Gümüş; edinilmiş mallardan karşılanan piyango biletine isabet eden ikramiye ile elde edilen çıkar TMK 220/b.4 uyarınca edinilmiş mallara dahil sayılması gerekir, biçiminde görüş bildiriyor.
Özuğur; Baht oyunlarından elde edilen ikramiyelerin hangi mal kümesine ilişkin olacağının belirlenmesinde baht oyunlarının hangi mal pahası kullanılarak oynandığının ölçü olarak alınması ve buna nazaran de oyun bedeli edinilmiş mallardan ödenmişse ikramiyenin edinilmiş mal kümesine ilişkin olacağı, ferdî mal kümesinden ödenmiş olması durumunda şahsî mal kümesine ilişkin olacağı görüşündedir.
Sarı; bu mevzudaki görüşünü: mevcut yasal düzenleme karşısında; katılma bedeli edinilmiş mallardan karşılanan piyango, loto vb. talih oyunları sonucunda elde edilen çıkarların edinilmiş mal olarak nitelendirilmesi gerektiği düşünülmektedir, formunda açıklamaktadır.
Acabey; piyango ve gibisi talih oyunlarından elde edilen yararda, eşler ortasında paylaşımı haklı kılan karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve işbölümünün bir tesirinin olmaması, ikramiyenin kazanılmasında, kazanan eşin talihinin kıymetli bir faktör olarak gözükmesi konuları dikkate alınarak, olması gereken hukuk (de lege feranda) açısından, yapılacak bir yasa değişikliğinde bu yollardan elde edilen karın ferdî mal sayılması gerektiğinin savunulabileceği, ancak var olan hukuk (de lege lata) açısından bunu savunmanın güç olduğu, öncelikle bir malın ivazlı sayılabilmesi için, edimler ortasında ekonomik manada bir istikrarın olması mecburî olmayıp, hukuksal manada bir karşılık alakasının olması kâfi olduğu, bu nedenle, piyango ve gibisi oyunlarda katılma bedeli ile kazanılan ikramiye ortasında çok bir fark olduğu durumlarda bile ivazsız iktisaptan bahsedilemeyeceğini tabir etmektedir.(Geniş bilgi için; Mehmet Beşir Acabey; Edinilmiş Katılma Rejiminde Tartışmalı Kimi Bahisler Hakkında Fikirler, İzmir Barosu Mecmuası, yıl:73, Nisan 2009, sayı:2, S:170-174).
Şıpka; “…Bizimde katıldığımız baskın görüşe nazaran; piyango biletine isabet eden para eşin emek ve çalışmasının karşılığı olmayıp, kişinin kendine özel talihidir. Bu nedenle piyango, loto, at yarışı, kumar, bahis üzere talih (şans) oyunlarından çıkan ikramiye, şahsî mal sayılmalıdır. Buna karşılık, eşin bir emeği ya da bilgisi ile kazandığı yarışlardan elde ettiği para ya da mal varlığının, edinilmiş mal sayılması gerektiği kanaatindeyiz”, açıklamasında bulunmaktadır.
Türk doktrininde talih oyunları istikametindeki hakim görüş üstte açıklandığı üzere, şahsî mal olduğu istikametindedir.
Doktrindeki görüşlere kısaca değindikten sonra ikramiyelerin hangi mal kümesine ilişkin olacağının tespiti açısından yasal düzenlemelere bakmakta yarar vardır;
4271 sayılı TMK’nun , “Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı mühletince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir” halindeki 219/I kararı ” Edinilmiş malların yerine geçen değerler” halindeki 219/II, b.5 kararı ile
“Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ilişkin bulunan yahut bir eşin sonradan miras yoluyla ya da rastgele bir halde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri” halindeki 220/b.2 kararı ile “Kişisel mallar yerine geçen değerler” biçimindeki 220/b.4 kararıdır.
Yani kelam konusu ikramiyelerin; karşılık verilerek edinildiği ve bu karşılığında edinilmiş mallardan karşılandığı kabul edildiğinde, TMK m.219/I kararınca edinilmiş mal, edinilmiş mal yerine geçen bir bedel olarak kabul edildiğinde ise, 219/II, b.5 kararınca edinilmiş mal sayılabilir.
Karşılıksız kazanma yoluyla elde edildiği kabul edildiğinde, TMK’nun 220/b.2 kararınca ferdî mal, şahsî mal yerine geçen bir paha olarak kabul edildiğinde de, TMK’nun 220/b.4 kararınca şahsî mal olarak kabul edilebilir.
O vakit bu malların hangi mal kümesine ilişkin olduğunun belirlenebilmesi, bu oyunlara katılmak için ödenen bilet, kupon vs. parasının çıkan ikramiyenin karşılığı olarak kabul edilip edilemeyeceği ya da ikramiyenin ikame paha olarak sayılıp sayılmayacağı konularındaki değerlendirmeye ve ispata bağlı olacaktır.
Bu kapsamda, Daire’ce yapılan tartışmalar sonucunda şu sonuca varılmıştır; ulusal piyango bileti (ve öteki baht oyunlarının) satın almak için verilen meblağ kazanılan ikramiyeye nazaran çok düşük de olsa sonuçta bir karşılıktır. Burada değerli olan ekonomik karşılık değil, tüzel karşılıktır. Yani, bir malın ivazlı sayılabilmesi için, edimler ortasında ekonomik manada bir istikrarın olması mecburî olmayıp, tüzel manada bir karşılık ilgisinin olması kafidir.
Evlilik şayet bir hayat iştiraki bir baht birliği olarak görülüyorsa, iyi günde, makûs günde yoksullukta zenginlikte sonuç itibariyle kaynağı baht olsa bile bir karşılık varsa ve o karşılık edinilmiş mallardan karşılanmış ise, bu edinilmiş mal sayılmalıdır.
Evliliğin genel kararları başlığını taşıyan TMK’nun 185 ve devamı hususlarında yer alan ve Aile Hukukuna hakim olan bu genel prensiplerin de az evvel açıklanan somut olguyu ve görüşü doğruladığı kabul edilmelidir. TMK’nun 185/1. fıkranın birinci cümlesinde “Eşler, bu birliğin memnunluğunu elbirliğiyle sağlamak ve çocukların bakımına eğitim ve nezaretine beraberce ihtimam göstermekle yükümlüdürler,” amir kararına yer verilmiş, son fıkrasında ise “Eşler, birlikte yaşamak birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar,” formunda, buyruk niteliğindeki bu ibare yer almaktadır.
Gerek kelamı edilen hususlarda yer alan prensipler ve gerekse karşılıklı fedakarlık, sevgi ve hürmet üzerine şurası evlilik birliğinin emeli gereği de; piyango biletinin alımı için harcanan para edinilmiş maldan karşılanmış ise, çıkan ve onun yerine geçen ikame bedel sayılan paranın da edinilmiş mal sayılmasını gerektirir.
Talih oyunları için verilen karşılığın hangi mal kümesinden karşılandığını ispatlamak da hayli güçtür. Fakat, aksi kanıtlanmadığı takdirde bedelinin edinilmiş maldan karşılandığının kabulü gerekir.
Eşlerin mevcut ekonomik durumu açısından kıymetli sayılabilecek yahut yatırım olarak değerlendirilebilecek harcamalar dışında yapılan günlük harcamaların edinilmiş mal kümesinden yapıldığının kabulü hayatın olağan akışına uygun olduğu üzere; örneğin, konut, otomobil yahut şirket payı alımında şahsî mal kümesine ilişkin bedellerin de kullanılması hayatın olağan akışına uygun düşmektedir.
Tüm bu açıklamalardan hareketle bedel karşılığı oynanan baht oyunlarından kazanılan ikramiyeler edinilmiş mal kümesine dahildir. Kâfi ki iştirak bedelinin şahsî mallardan sağlandığı açıkça ispatlanmış olmasın. Bu bilgiler ışığında somut hadiseye bakıldığında; davalı ikramiye çıkan ulusal piyango biletini ferdî mal ya da şahsî mal yerine geçen bir pahayla aldığını tez etmediğine ve aksini kanıtlayamadığına nazaran biletin günlük harcama kapsamında edinilmiş malla alındığı ve bu nedenle edinilmiş mal kümesine dahil olduğunun kabulü gerekmektedir. Kaldı ki, TMK’nun 222/3. fıkrasına nazaran; “Bir eşin bütün malları aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir.”Bu halde, Duruşma’nın takdirinde de bir isabetsizlik bulunmadığına nazaran yerinde olmayan davalı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi ile yordam ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA, taraflarca HUMK’nun 388/4. (HMK m.297/ç) ve HUMK’nun 440/I unsurları yeterince Yargıtay Daire ilamının bildirisinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine ve aşağıda dökümü yazılı 639,65 TL peşin harcın onama harcına mahsubu ile kalan 2.302,66 TL’nin temyiz eden davalıdan alınmasına, 27.06.2014 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
Memurlar
