Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020 Kasım ayına ait sanayi üretim endeksi sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, sanayi üretim endeksi, Kasım 2020’de aylık bazda yüzde 1,3, yıllık bazda yüzde 11 artış gösterdi.
Arındırılmamış sanayi üretim endeksinde de yıllık bazda yüzde 8,7 artış gerçekleşti.
Sanayi üretim verisine ait olarak AA muhabirine değerlendirmede bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, takvim tesirinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 9,9 artış gösterdiğini belirtti.
Bürümcekçi, “Aylık endekslerdeki oynaklık nedeniyle trend açısından daha net manzara verdiğini düşündüğümüz takvim tesirinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişimi Ocak 2019’da yüzde eksi 8,2 ile taban noktasını görmüştü. Daha sonra gözlenen toparlanmanın vakit zaman dalgalı bir seyirle devam ettiği izlenmiş, bu yıl şubat ayında ise yüzde 8,4 düzeyine kadar yükselmişti. Mart ayından itibaren gözlenen süratli gerileme sonrası tabandan dönüş mayıs ayında başlarken, toparlanmanın son çeyrek ortasında da güçlü olduğuna işaret ederek yılın en yüksek kıymetine ulaştı.” değerlendirmesinde bulundu.
Mevsimsellik ve takvim tesirinden arındırılmış endeksin bir evvelki aya nazaran yüzde 1,3 artış gösterdiğini anımsatan Bürümcekçi, sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenen kelam konusu endeksin şubat ayında 119 ile Aralık 2017’den bu yana en yüksek düzeyine çıkarken, salgınla birlikte mart ve nisanda çok sert geri çekilme gözlendiğini ve 2011 yılı nisan ayından beri en düşük düzeyine indiğini aktardı.
Son 7 ayda üst üste güçlü artışlar kaydedilirken, kasımda 128,2 ile yeni tarihi tepeye çıkıldığını söyleyen Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Söz konusu göstergenin aydan aya büyük oynaklık göstermesi üretimdeki ana eğilimi belirlemekte vakit zaman zorluk çıkarmaktadır. Ayrıyeten, bu dalgalanmanın boyutu bilhassa bayram üzere uzun tatillerin yıllık müsaade periyotlarıyla çakıştığı (köprü etkisi) vakitlerde, kullanılan usullerin arındırmayı gereğince sağlıklı yapamamasından kaynaklı olarak daha da büyümektedir. Bu nedenle, sanayi üretimi ivmesinin gücünü ay bazında değerlendirmektense çeyrekten çeyreğe değişimlere bakmayı daha yanlışsız buluyoruz. Sonuç olarak; çeyrekler bazında bakıldığında bu yıl birinci çeyrekte yüzde 0,7 artış, ikinci çeyrekte yüzde 19,9 ile bariz güç kaybından sonra üçüncü çeyrekte yüzde 30,3 üzere çok güçlü bir artış kaydedilmişti. Son çeyrekte de daha ölçülü da olsa artışla devam ediliyor.”
Tüm sinyaller ulusal gelir büyümesinin 2020’nin son çeyreğinde ölçülü güç kaybettiğine işaret ediyor
Tüm sinyallerin ulusal gelir büyümesinin 2020 yılının son çeyreğinde ölçülü güç kaybettiğine işaret ettiğini aktaran Bürümcekçi, şu sözleri kullandı:
” Son çeyrek görünümü öncü göstergelere bakıldığında, Türkiye Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) endeksi mevsimsel düzeltilmiş ekim-aralık ortalaması (52,0) ile evvelki çeyreğe nazaran (54,7) sonlu azalırken, Merkez Bankası Gerçek Kesim İtimat Endeksi (RKGE) ekim-aralık ortalaması (109,2) ise evvelki çeyrekten (103,4) yüksek gerçekleşmiş, kapasite kullanımı ortalaması yüzde 75,2 ile evvelki çeyreğe (%72,7) nazaran bariz artmış, tüketici inanç endeksinde ise 80,7 ile evvelki çeyreğe nazaran (81,2) hafif azalış gözlenmişti. Başta turizm olmak üzere hizmet kesimlerinde ve dış talepte ise zayıflık devam etmişti.”
Mevcut mali sıkılaşmanın aktivite ve iç talep üzerindeki tesirlerinin şimdi sonlu kalması ve sanayi üretiminde yakalanan güçlü ivmenin nakdî sıkılaşmanın daha çok 2021 yılını etkileyeceğini düşündürdüğünü söyleyen Bürümcekçi, “Son bilgi, süratli kredi artışı ve karantinaların kaldırılması ile birlikte üçüncü çeyrekte yakalanan ivmenin son çeyrek ortasında da korunduğunu göstermektedir.” dedi.
Dış talebin toparlandığına dair işaretler alındığını lakin başta turizm olmak üzere hizmet dallarının emsal ölçüde toparlanma göstermediğinin izlendiğini belirten Bürümcekçi, “Ayrıca, bankacılık kredi hacmi trend büyüme suratını geçmiş yıllar ortalamalarının hafif altına gerilettiği izlenmektedir. Fakat son çeyrek öncü göstergeleri ekonomik aktivite ve iç talepte bariz bir yavaşlamanın gözlenmediğini yansıtmaktadır. Bu bağlamda, yılın geneli için ulusal gelir büyüme gerçekleşmesinin yüzde 1,5-2,0 aralığında olması daha mümkün görünüyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan ise dataların olumlu olduğunu belirtti.
Talep göstergelerinin güçlü seyrini devam ettirdiğini söz eden Erkan, 2020’nin 2. çeyreğindeki kapanma tesiri sonrasında yılın 3. çeyreğinde başlayan süratli toparlanma tesirinin ekim ve kasım periyoduna de yansıdığını aktardı.
Erkan, “Ekonomik olağanlaşma devrinde, üretimdeki hızlanmanın yanı sıra kısıtlama tesirlerinin de görülmeye başlandığı içinde bulunduğumuz devirde üretim kanallarının açık tutulması yeniden bölümün daha olumlu görünmesini sağlayacaktır. 2020’nin 3. çeyreğinde de hükümetin kredi kanallarını gevşek tutmak başta olmak üzere ekonomiyi destekleme manasında tesirlerinin yansımaları sürmektedir.” sözlerini kullandı.
Capital Economics Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Ekonomisti Jason Tuvey de sanayi üretiminin ekonomik iyileşmenin 4. çeyreğin ortasında da güçlü kaldığını gösterdiğini söyledi.
Tuvey, bilginin 3, çeyrekteki süratli toparlanmanın 4. çeyreğin birinci ve ikinci aylarında da sürdüğünü gösterdiğini lisana getirdi.
Memurlar
