Sarsıntıe karşı dayanıklılığı ve içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı riskli yapıların tespitine yönelik süreçler 4 etapta yapılıyor.
İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki zelzelele ilgili riskli yapı tespitine ait sürecin nasıl yürütüleceği tekrar gündeme geldi.
Zelzele, sel, heyelan üzere afetlerde içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı yapılar diye isimlendirilen “riskli yapılar”ın tespit edilmesine yönelik süreçler, Etraf ve Şehircilik Bakanlığınca yürütülüyor.
Riskli yapılarla ilgili süreç, “tespit başvurusu”, “risk tespiti”, “riskli yapıların yıktırılması” ve “yıkım sonrası uygulama” olmak üzere, 4 ana evreden oluşuyor.
Tespit başvurusu
Etraf ve Şehircilik Bakanlığınca, riskli alan ile yapıların kentsel dönüşüm kapsamında sağlıklı ve inançlı ömür alanları haline getirilmesi emeliyle çıkarılan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında riskli yapıların her şeyden evvel malikleri tarafından tespit ettirilmesi gerekiyor.
Riskli yapı tespitinde vatandaşların izleyecekleri birinci adım, lisanslı kurum ve kuruluşlara müracaat ile atılıyor.
Bu kapsamda vatandaşlar, yapıları için Bakanlıkça lisanslandırılmış kurum ve kuruluşlara “riskli yapı tespiti” yaptırılabiliyor.
Lisanslandırılmış kurum ve kuruluşların listesine de Bakanlığın internet sitesindeki “https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar” linkinden ulaşılabiliyor.
Riskli yapı tespiti süreçleri için maliklerden biri yahut yasal temsilcisinin dilekçe, şimdiki tapu durum dokümanı ve kimlik evrakının fotokopisi ile kelam konusu kurum ve kuruluşlara başvurması kâfi oluyor.
Risk tespiti
Yapılan incelemeler sonucunda riskli olduğu tespit edilen yapılar, tespiti yapan kurum ve kuruluşlarca İstanbul’da ilçe belediyelere, öbür vilayetlerde ise Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüklerine bildiriliyor.
İtiraz olursa belediyeler ve vilayet müdürlüklerince yapıyla ilgili raporlar tekrar inceleniyor. Eksik yahut yanlış konuların bulunması halinde raporlar ilgilisine iade edilirken, uygun bulunan tespitlere yönelik şerh bildirimi ilgili tapu müdürlüğüne iletiliyor.
Bu sürecin akabinde ilgili tapu müdürlüğünce, tapu kütüğüne işlenen belirtmeler, riskli yapı tespitine karşı tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde hak sahiplerine bildirim ediliyor.
Bu tebligatta riskli yapının bulunduğu yerdeki müdürlüğe dilekçe ile itiraz edilebileceği, aksi takdirde tebligat tarihinden itibaren idarece 60 günden az olmamak üzere belirlenen mühlet içinde yapının yıktırılması gerektiği de belirtiliyor.
Riskli yapının tespitine yönelik itirazlar da üniversitelerden bildirilen dört üye ile ikisi inşaat mühendisi ve biri jeoloji yahut jeofizik mühendisi olmak üzere Bakanlık teşkilatında misyon yapan üç üyenin yer aldığı teknik heyet tarafından inceleniyor.
Riskli yapı olarak tapu kütüğüne kaydedilen taşınmazların maliklerine, 60 günden az olmamak üzere mühlet verilerek, riskli yapıların yıktırılması isteniyor.
Riskli yapıların yıktırılması
Riskli yapıların 60 günlük müddet içinde maliklerince yıktırılıp yıktırılmadığı, idarece mahallinde denetim ediliyor. Riskli yapı, malikleri tarafından yıktırılmamışsa yapının idari makamlarca yıktırılacağı belirtilerek 30 günden az olmak üzere ek mühlet tanınıyor.
Bu mühlet sonunda da riskli yapıların maliklerince yıktırılmaması halinde, riskli yapılara elektrik, su ve doğal gaz verilmemesi ve verilen hizmetlerin durdurulması ilgili kurum ve kuruluşlardan isteniyor.
Riskli yapıların beşerden ve eşyadan tahliyesi ile yıktırma süreçleri, mülki amirler tarafından sağlanacak kolluk kuvveti dayanağı ile idarece yapılıyor yahut yaptırılıyor.
Yıktırılamayan yapılar Bakanlıkça yahut vilayet müdürlüklerince yıkılıyor yahut yıktırılıyor. Bu yıktırmanın masraflarından malikler payları oranında sorumlu oluyor.
Yıkım sonrası uygulama
Riskli yapıların bulunduğu parsellerde, yapıların yıktırılmış olması kaidesi aranmaksızın ve yapının paydaşı olup olmadıkları gözetilmeksizin, parsellerin birleştirilmesi, münferit yahut birleştirilerek yahut imar adası bazında uygulama yapılması, yine bina yaptırılması, hisselerin satışı üzere süreçler bazında tekrar kıymetlendirme yapılıyor.
Bu süreçte bütün maliklerce oy birliği ile karar verilememiş olması durumunda mutabakat sağlanamayan maliklere ilişkin taşınmazların pahası Sermaye Piyasası Heyetine kayıtlı olarak faaliyet gösteren lisanslı değerleme kuruluşlarına tespit ettiriliyor ve bu bedel de gözetilerek oy birliği ile muahedeye çalışılıyor.
Oy birliği ile muahede sağlanamaması halinde yapılacak uygulamalara sahip oldukları payları oranında paydaşların en az üçte iki çoğunluğu ile karar veriliyor.
En az üçte iki çoğunluk ile alınacak kararlar ve mutabakat koşulları İstanbul’da belediyelere öteki yerlerde vilayet müdürlüğüne bildiriliyor. Alınan karara katılmayan maliklerin arsa hisseleri, arsa hissesi kıymeti üzerinden muahede sağlayan başka paydaşlara açık artırma yolu ile satılıyor. Satış süreçlerinin sonlanmasıyla birlikte uygulamaya geçiliyor.
Riskli yapısı yıkılan vatandaşlara yeni yapılacak konutlar için Etraf ve Şehircilik Bakanlığından faiz takviyesi ve kira yardımı, devletin ilgili kurumları ve belediyeler tarafından da vergi ve harç muafiyeti üzere kolaylıklar tanınıyor.
Memurlar