Anadolu Üniversitesi Toplumsal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim, Tatbik ve Araştırma Merkezi (SODİGEM) Yöneticisi Prof. Dr. Levent Eraslan, İstanbul’da, Üniversite Kurumları Testi’ne girmek için son anda yetişmiş üzere davranıp kendisini yana atan genci hatırlatarak, “Çocuk değerli bir testte, imtihan giriş kağıdının kasıtlı olarak ona yanlış verilmesinden hareketle bir feryadını ortaya koyup bunun üzerinden de takipçi almaya çalışıyorsa, yani bunu tasarlayarak yapmışsa işte evladın onanma, takdir alma, beğenilme içgüdüsünde sorun vardır. Elbette sağlıklı ruh hali değil. İleride evlat istediği, beklediği beğeniyi ya da etkiyi alamazsa mesele yaşayacaktır. Ve bunun sonucunda depresyondan tutun ilerleyen birçok rahatsızlık hallerine ulaşabilir. Başkaca şu çok kıymetli. Evlatlar kolay, kolay ve süratli bir formda şöhret olma yolundalar. İşte bunu Youtuber’lar ismi verdiğimiz bireylerde görüyoruz” diye konuştu.
‘BİZ BUNA ‘TIK ŞÖHRETİ’ DİYORU’
Ressam Andy Warhol’un “Bir gün herkes 15 dakikalığına ünlü olacak” kelamını hatırlatan Eraslan, toplumsal medyada buna emsal yüzlerce örneğin olduğuna, tanınmak, şöhret olmak ya da ‘tık’ almak için kendi hayatını dahi tehlikeye sokan kişilerin bulunduğuna dikkat çekti. Eraslan, “Biz buna ‘tık şöhreti’ diyoruz. Zira tıklandıkça şöhreti artıyor. Velev istediği şöhret, tanınma durumu yaşanmadığı devir intihar eden gençler de görüyoruz. Özbenliği gelişmemiş, özgüveni yüksek olmayan şahıslar ne yazık ki kendilerini toplumsal medyadan tabir etmek istemekte. İşte bu yüzden dünkü hadise ve gibisi o kadar çok fazla var ki, velev kendi yakınlarına, büyükannelerine, büyükbabalarına çok garip şakalar yapan, onları trolleyen, yani onları çok komik durumlara düşürdüğünü zanneden medyalar da görüyoruz. Yani bunların tamamı kişinin öz benliği ile, öz yeterliği ve özgüveni ile ilişkilidir” tabirini kullandı.
‘FENOMEN OLMAK İÇİN YAPIYORLAR’
Kişilerin toplumsal medyada kendilerini milyonlarca kişinin izlediğini sandığını ve yaptıkları paylaşımların herkes tarafından beğenilmesini istediğini lisana getiren Prof. Dr. Eraslan, toplumsal medyanın ‘favoriye alma’, ‘repost’ ya da ‘retweet yapma’ üzere kendine has alkışlama tipleri olduğunu belirterek, “Çocuklar toplumsal medya fenomeni olmak için böylesi yolları deniyorlar. Ancak bunun ekonomik boyutu da var. Birtakım toplumsal medya enstrümanlarının algoritmaları para üstüne konseyi. Takipçi sayısına nazaran reklam alma, her takipçiye para verme üzere. Örneğin Youtube’da 1000 takipçiye 2,5 dolar veriyor. Elbette kendisini gerçek hayatta tabir edemeyen, kendisini muvaffakiyetle öne çıkartamayan beşerler toplumsal medya üzerinden garip, farklı, ekstrem, tehlikeli ve velev kimi vakit hudutları zorlayan medyalarıyla, cümleleriyle, davranışlarıyla öne çıkmak istemekteler” dedi.
‘BU ÇOK TEHLİKELİ’
Toplumsal medyada bu tıp davranışların makul bir yaş kümesine mahsus olmadığını, 6 yaşından 90 yaşına kadar değişik yaş kümesinden kişilerin beğeni almak ya da takipçi kazanmak için farklı prosedürler denediklerini anlatan Eraslan, “1,5 yaşında fenomen olan evlat görüyoruz, bunu ana babalar yaptırmakta. Ortalama aileye nasıl yansıyor bu? 10 yaşında yahut 6-7 yaşındaki evlat elinde telefonla konutta geziyor, ‘işte benim medyama lâtif geldiniz, görüntümü tıklayın, paylaşın, paylaşırsanız size şunu yapacağım’ üzere. Bakın çok tehlikeli burası, bu evlat takipçi sayısı, tıklanma, beğenme sayısı için bir şeyler yapabiliyor. Bunun ucu açık, daha sonra çok farklı şeyler de ortaya çıkabilir. Bu yüzden ana ve babalara, hocalara çok büyük vazifeler düşmekte. Evlatlar bu sarmala bir girdiği vakit, yani gerçeklik ile sanal arasındaki bağı kuramadıkları devir, kendilerini sanal dünyada söz etmeye ve daha sonrasında onulmaz birçok sorunlarla karşı zıdda kalmaya mahkum oluyorlar ne yazık ki” tabirlerini kullandı.
‘BU VAHŞİ ORMANDA EVLATLARI YALNIZ BIRAKMAYIN’
Evladın başarılı olma hissini ana ve babanın pekiştirmesi gerektiğine işaret eden Levent Eraslan, “Aile yapısında şayet siz evladın başarılı olma hissini pekiştirmiyorsanız, evlat bu pekiştirmeyi sanal alemde aramakta. Bu yüzden ana ve babalar lütfen evlatlarınızın muvaffakiyetlerini pekiştirin, onların ortaya koyduğu performansı takdir edin ki böylesi ne olduğu anlaşılan olmayan toplumsal ağlarda, bu vahşi ormanda evlatları yalnız bırakmayın. Zira evlat takipçi almak, beğeni almak için birçok şeyi yapabilir, yapıyorlar da ne yazık ki. Mesela mısırı matkaba takıp akabinde matkabı çalıştırarak yemeğe çalışan bireyler var. Yani matkapla mısır yenir mi? Dişi kırılıyor, mütemadi kanıyor. Vücuduna zarar veren insanlar, çok süratli giden bir otomobilin üstüne çıkan ve konuma düşen şahıslar var” diye konuştu.
‘GENÇLER İÇİN ROL MODEL EKSİKLİĞİ VAR’
Günümüzde gençlere rol model olacak şahısların bulunmadığını da kaydeden Eraslan, “Bir yanda bakıyorsunuz, bir dondurma reklamından işte 2 milyon lira alan bir genç var, bir yanda da teste girip üniversite kazanmak isteyen ve bu yolda çok uğraş sarf eden evlatlar var. Yani topluluktaki rol model eksikliği gençleri kimi devir böylesi kolay yollara da itmektedir. Ana babalar evlatlarını odalarında tablet bilgisayarlarıyla yalnız bırakıp, onların muvaffakiyetlerini, motivasyonlarını, potansiyellerini görmezden gelmeye devam ederlerse ne yazık ki bu türlü çok görüntüler göreceğiz yani. Kendi intiharını, mevtini paylaşan medyalar da var ne yazık ki yurtdışında münhasıran, hayvanlara dönük eziyetin paylaşıldığı medyalar var. Yani bir noktadan sonra iş çığırından çıkıyor o takipçi o beğeni için beşerler akla gelmedik uç ekstrem denemeler yapıyorlar ve yapacaklar. Bu yüzden çok çok dikkat etmek gerekiyor. Münhasıran bilinçli toplumsal medya tasarrufu, bunun etiği ve bunun süreçte evlatlara, gençlere olan eğini çok çok ön plana almalıyız. Bu yüzden bütün karar vericilere, ana babalara büyük hizmet düşmekte” tabirini kullandı.
Memurlar