Milliyet’ten His Erdoğan; 27 Ocak tarihi prestijiyle üç günlük ‘Gıda Fiyatlarına Mercek’ isimli yazı dizisinde artan besin fiyatlarının peşinden giderek üreticiler, uzmanlar, perakendecilerle görüş alışverişinde bulunup, tüm satış alanlarındaki fiyat hareketlerini gündeme taşımıştık. Burada vurgu yapılan kıymetli bir mevzu ise besin eserlerinin ambalajlarındaki dikkat alımlı artış olmuştu.
Dünya genelinde besin fiyatı artışında bir ‘tehlike’ olarak görülen ambalaj fiyatları, yurt içinde tesirini artırmayı sürdürüyor. Kamu ile görüşme halinde olan özel dal, kısa vadeli tahlil tekliflerine yoğunlaşılmasını bekliyor. Bilhassa plastikte ‘suni’ bir balon oluşturulduğunu tabir eden kesim temsilcileri, dünyada bu alandaki devlerin ‘fırsatçılığına’ işaret ediyor. Öbür yandan döviz tesiri ve dolar/euro paritesinin de yüksek ambalaj fiyatlarındaki tesiri olduğu görüşü var.
Hepsi pakete girdi
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu, besin enflasyonunu yükselten etkenlerden birinin ambalaj fiyatlarındaki artış olduğunu anlatırken, hammadde fiyatlarının dünya genelinde yükselişini hatırlatıyor. Bu tesirin çeşitli besin eserlerinde düşük kaldığını tabir edenler olduğunu kaydeden Eroğlu, ‘özellikle pandemi periyodunda konutlara paketsiz, ambalajsız giren eser mü var?’ diye soruyor. Eroğlu bu nedenle, her eserin ambalaj fiyatlarından kesinlikle etkilendiğini vurgularken, tahlile ait tekliflerini Ticaret Bakanlığı’na ilettiklerini söyledi. Kısa vadede tahlil teklifleri ise şöyle:
“Plastik Hammaddelerin üzerinde uygulanan referans fiyat, nezaret, anti damping, ek mali yükümlülük üzere vergilerin en azından 6 ay askıya alınması lazım. Geri dönüşüm endüstrinin bilhassa yurtiçinde yatırım ve kaynak gereksinimini karşılayacak siyasetler üretmeliyiz. Bilhassa plastik besin ambalajı, dokuma, ayakkabı vb. birçok eserin maliyetini etkileyecek bu plastik hammadde artışının enflasyona direkt olumsuz tesiri hakkında kamuyu da sık sık bilgilendirmeliyiz.”
‘Balon var’
Yavuz Eroğlu, plastik bölümü özelinde zorlayıcı sebeple kıymetli üreticilerin art geriye kapanma ya da orta vermeye gittiklerini söyledi. Eroğlu, “Petrolde, dünyadaki petrokimya şirketleri eylül ayı başından itibaren tesislerini çeşitli mazeretlerle kapatmaya başladı. Bu da beraberinde düşük hammadde arzı getirdi. Adeta kartel olan bir piyasa var ve bunlar yapay bir durum oluşturdu. Bu balonun söneceğini biliyoruz fakat bu müddette bizlere takviye gerekiyor. Türkiye, bu hammaddelerin yüzde 85’ini ithal ediyor. İthalat yükü ağır. Bir KOBİ olağanda 100 kilo alacak parası varken, artık 50 kilo eseri güç alıyor. İçeride fiyatlara yansımasını azaltmak için süreksiz bir dayanak talebimizi ilettik” dedi.
‘Etkisi çok düşük’
Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Lideri Zeki Sarıbekir, pandeminin birinci şokuyla kapanmalar akabinde ülkelerin yeni bir devirle birlikte bir anda çok yüksek taleplerle piyasaya dönmelerinin hammadde fiyatlarının artışındaki temel etken olduğunu anlattı. Yanı sıra lojistik başta olmak üzere maliyetlerin de artışına devam ettiğini hatırlatan Sarıbekir, “Arka geriye birbirini etkileyerek zora sokan bu zincir birebir vakitte art geriye çözülüp rahatlayacak bir sarmal. Yılın ikinci yarısında bu gevşemenin başlayabileceği öngörülüyor. Mesela demir çelik dolar bazında yüzde 40 fiyat artışı yaşıyor. Doların enflasyonu da var. Dolar/euro paritesi 1.06 iken artık 1.22 oldu. Doların yüzde 15 paha kaybı, piyasaya yüzde 15 artış olarak yansıdı. Fakat birden fazla besin eserinde hammadde fiyat artışıyla etkilenmenin çok düşük kaldığını düşünüyoruz. Ambalaj fiyatları, eser toplam maliyetinin çok hudutlu bir kısmını etkiliyor. Bunun bir mazeret olarak görülmesini de istemeyiz” diye konuştu.
‘Rekabet gücünü zayıflatıyor’
İhracat tarafında da iş insanları ambalaj fiyatlarındaki artışın rekabetçiliği zayıf düşürebileceğine işaret ediyor. Uludağ Meyve Zerzevat Mamulleri İhracatçıları Birliği (UMSMİB) İdare Konseyi Lideri Özkan Kamiloğlu, “Karton kutu bizim bilhassa ihracatta dondurulmuş eserlere mevzu olan materyal. Büyük ölçüde dışarıdan geliyor. Son birkaç yılda fiyatı iki katından fazla yükseldi. Maliyetleri satışa yansıttıkça rekabet gücü düşüyor. İhracatçılar olarak ambalaj materyallerinin maliyetleri taşıyamayacağımız boyutlarda. Bakanlıklara da mevzuyu iletiyoruz” dedi.
‘8 ayda yüzde 50 arttı’
Antalya Ticaret Borsası İdare Heyeti Lideri Ali Çandır, ambalajın eser maliyetini artıran değerli kalemlerden biri olduğuna dikkat çekerken, örneklerle şunları söyledi:
“Göze görünmese de yaş meyveden zerzevata, çiçekten tıbbi aromatik bitkilere, süt ve süt eserlerine kadar bir çok eserin tüketiciye ulaştırılmasında plastik ve karton ambalaj kullanıyoruz. Yaş meyve sebzede kullanılan karton kutuların fiyatı son 8 ayda yüzde 50 artış gösterdi. Haziran ayından 2 lira artı KDV’ye alınan kutusunun bugünkü maliyeti 3 lira artı KDV oldu. Çiçekçiler de bu ambalaj konusunda önemli maliyet yüküyle karşı karşıya. Geçen yıl şubatta 6 lira olan karton kutunun şimdiki maliyeti yüzde 100 artışla 12 lira. Tıbbi aromatik bitki bölümünün ağır olarak kullandığı çuval temmuzda 1.50 liradan alınırken, artık 3.60 liradan alınabiliyor.”
Memurlar
