Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK) Toplantı Özeti’nde, “Önümüzdeki periyotta mali duruşun sıkılığı, enflasyonu etkileyen tüm ögeler dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar kararlılıkla sürdürülecektir.” sözleri kullanıldı.
Para Siyaseti Heyeti’nin 19 Kasım’daki toplantısına ait özet yayımlandı.
Özette, ekim ayında tüketici fiyatlarının yüzde 2,13 arttığı, yıllık enflasyonun 0,14 puan yükselişle yüzde 11,89 olduğu hatırlatıldı. Yıllık enflasyonun, besin ve temel mal kümelerinde artarken, güç kümesinde gerilediği, hizmet kümesinde yataya yakın seyrettiği hatırlatılan özette, besin enflasyonundaki artışın hem işlenmemiş hem de işlenmiş besin kaynaklı olduğu, temel mallardaki yükselişte güçlü tüketim mallarının tesirli olduğu kaydedildi.
Güç kümesi yıllık enflasyonunun ise elektrik fiyatları kaynaklı baz tesiriyle gerilediği tabir edilen özette, bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarının artış kaydettiği, B göstergesinin eğiliminin yataya yakın seyrettiği ve C göstergesinin eğiliminin ise bir ölçü düştüğü bildirildi.
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ekim ayında 1,56 puan artışla yüzde 16,51’e yükseldi. Memleketler arası besin fiyatlarındaki artışın ve döviz kuru gelişmelerinin yansımasıyla, yıllık enflasyon işlenmemiş besin kümesinde 1,31 puan artışla yüzde 18,78’e, işlenmiş besin kümesinde 1,70 puan artışla yüzde 14,49’a yükseldi. İşlenmemiş besin enflasyonundaki artışta, yumurta, bakliyat ve pirinç dikkat çeken kalemler olmuştur. İşlenmiş besin kümesinde ise gerek ekmek ve tahıllar gerekse öbür işlenmiş besin aylık fiyat artışları yüksek seyretti. Öbür işlenmiş besindeki olumsuz görünümde katı ve sıvı yağlar öne çıkan kalem oldu.
Özette, şu değerlendirmeler yapıldı:
“Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 2,09 arttı, lakin küme yıllık enflasyonu 2,79 puan düşüşle yüzde 3,88’e geriledi. Bu devirde elektrik fiyatları yüzde 5,76 artsa da, baz tesiri küme yıllık enflasyonunu aşağıya çeken temel öge oldu. Ekim ayında milletlerarası petrol fiyatları hudutlu bir biçimde gerilerken, Türk lirasındaki bedel kaybı akaryakıt fiyatlarını yükselterek küme enflasyonunda daha olumlu bir görünümü sınırladı. Temel mal fiyatları ekim ayında yüzde 3,29 arttı, küme yıllık enflasyonu 0,41 puan yükselerek yüzde 12,09 oldu. Döviz kuru gelişmelerine ve güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirlerine bağlı olarak sağlam mallar kümesinde yıllık enflasyon; mobilya, araba ve beyaz eşya öncülüğünde yükseliş eğilimini korudu ve 2,41 puan artışla yüzde 19,79’a ulaştı.
Öte yandan, sektörel talep şartlarının da tesiriyle giyim ve ayakkabı kümesinde aylık ve yıllık enflasyon zayıf seyrini korudu. Başka temel mallarda ise yıllık enflasyon yüzde 9,40 ile nispeten düşük kalsa da, aylık fiyat artışlarında döviz kuru yansımaları görülmeye başlandı. Hizmet fiyatları ekim ayında yüzde 0,71 arttı, küme yıllık enflasyonu 0,08 puan yükselerek yüzde 10,92 oldu. Yıllık enflasyon haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilerken, lokanta-otel, kira ve başka hizmetlerde yükseldi. Başka hizmetler kümesinde döviz kuru gelişmelerinin tesiri hissedildi, şahsî ulaştırma araçlarının bakım ve tamiri ile sıhhat hizmetleri öne çıkan kalemler olmaya devam etti. Haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde ölçülü fiyat artışları izlenirken, haberleşme yıllık enflasyonu baz tesiriyle geriledi. Enflasyon beklentilerindeki yükseliş kasım ayında da devam etti. Yıl sonu enflasyon beklentisi 71 baz puan artışla yüzde 12,47’ye ulaşırken, gelecek on iki ay beklentisi 24 baz puan artışla yüzde 10,77’ye, gelecek yirmi dört ay beklentisi ise 15 baz puan artışla yüzde 9,20’ye yükseldi.”
– “Son devirde artış gösteren hadiseler nedeniyle önümüzdeki devirde global iktisada ait belirsizlikler yükseldi”
Toplantı özetinde, global iktisadın üçüncü çeyrekte kısmi toparlanma gösterdiği lakin son periyotta artış gösteren Kovid-19 olayları nedeniyle önümüzdeki devirde global iktisada ait belirsizliklerin yükseldiği belirtildi.
Son devirde Avrupa ülkelerinde salgına bağlı kısıtlamaların artırılmasının dış talep ve ihracat görünümü üzerindeki aşağı taraflı riskleri canlı tuttuğu vurgulanan özette, salgının ve sıhhat tedbirlerinin tüketim alışkanlıkları ve genel harcama davranışına muhtemel tesirlerine yönelik belirsizliklerin devam ettiği bildirildi.
Özette, yaygın aşıya geçilmesinin gecikmesine bağlı olarak olağanlaşmanın uzun sürmesi durumunda, global iktisattaki toparlanmanın yavaş seyredebileceği ve global risk iştahında dalgalanmalar gözlenebileceği kaydedildi.
Ham petrol fiyatlarının, salgın öncesindeki düzeylerinin altında seyretmekle birlikte, bir evvelki PPK periyodunu takiben artış kaydettiği belirtilen özette, buna ek olarak, başta endüstriyel metaller ve ziraî eserler olmak üzere güç dışı emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin tüketici enflasyonu üzerindeki üst istikametli riskleri artırdığı söz edildi.
Özette, döviz kurlarının yanı sıra memleketler arası fiyatlardaki gelişmelerin bilhassa besin ve temel mal kümelerinde enflasyon eğilimini olumsuz etkilediğinin altı çizildi.
– “İktisadi faaliyetteki toparlanma devam ediyor”
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin genişleyici mali ve mali duruşlarını sürdürdüğü belirtilen özette, gelişmiş ülkelerde uzun vadeli faiz oranlarının tarihi düşük düzeylerdeki seyrini sürdürdüğü, gerek merkez bankalarının açıklamaları gerekse piyasa beklentilerinin, düşük faiz ortamının uzun bir mühlet devam edeceğine işaret ettiği hatırlatıldı ve şunlara vurgu yapıldı:
“Uygulanan siyasetlerin finansal piyasalar, büyüme ve istihdam üzerindeki aktifliği, ülkeler prestijiyle salgının seyri ile siyaset alanlarının büyüklüğüne nazaran farklılaşabilecektir. Gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları bir evvelki PPK devrine kıyasla, iyileşen risk algısına bağlı olarak, artarak devam etmiştir. Fakat, Çin hariç tutulduğunda, kasım ayında borçlanma senedi piyasalarına girişler sonlu bir ölçü artarken, pay senedi piyasalarına yönelik akımlar görece zayıf seyrini korudu. Gelişmiş ülkelerde siyaset faizlerinin düşük düzeylerini koruyacağına dair algının pekişmesi ve mümkün teşvik paketleri, önümüzdeki devirde gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarını olumlu etkileyebilecek ögeler olarak kıymetlendirilmektedir.”
Yurt içi iktisadi faaliyetin üçüncü çeyrekte besbelli bir toparlanma kaydettiğine atıf yapılan özette şöyle devam edildi:
“Eylül ayı datalarıyla sanayi üretim endeksi bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,7, bir evvelki çeyreğe nazaran ise yüzde 30,3 artarak salgın öncesi düzeylerini aştı. Ciro endeksleri ile birlikte değerlendirildiğinde, iktisadi faaliyet üçüncü çeyrekte finansman şartlarına hassas ve iç piyasaya yönelik üretim yapan dallar öncülüğünde, bölümler geneline yayılan bir artış kaydetti. Buna karşılık, turizm irtibatı güçlü mal ve hizmet dallarında zayıf görünüm devam etti.”
Özette, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın devam ettiği vurgulandı. Bununla birlikte, öncü göstergeler ve yüksek frekanslı bilgilerin, ekim ayı ortalarından itibaren iktisadi faaliyetin ivme kaybetmeye başladığına işaret edilerek şunların altı çizildi:
“Yakın devirde, Avrupa’daki salgına bağlı kısıtlamaların tesiriyle ihracatta yavaşlama gözlenirken, iç talep nispeten güçlü seyretmektedir. Öteki yandan, artan hadise sayıları nedeniyle getirilen kısmi kısıtlamalar, başta hizmetler bölümü olmak üzere iktisadi faaliyetin kısa vadeli görünümüne dair belirsizlikleri artırmaktadır. Salgın periyodunda sağlanan güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirleriyle artan iç talep ithalat kanalıyla cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemektedir. Kasım ayında altın hariç ithalat yataya yakın bir seyir izlerken, altın ithalatı bir ölçü yavaşlamakla birlikte hala yüksek seyretmektedir.
Öte yandan, Avrupa bölgesindeki salgın önlemlerinin ihracatı sınırlayıcı tesirleri görülmeye başlanmakla birlikte, mevcut kısıtlamaların salgının birinci evrelerindeki kadar sıkı olmaması ve imalat endüstrisinde faaliyetin sürmesi nedeniyle bilhassa orta malı ihracatında olumlu görünüm korunmaktadır. Heyet, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin ehemmiyetine dikkat çekmiştir. İktisadi faaliyetteki toparlanma iş gücü piyasasına olumlu yansımaktadır. Ağustos devrinde tarım dışı istihdam dallar genelinde artarken, salgın periyodundaki istihdam kaybının şimdi bir kısmı telafi edilebilmiştir. Bu periyotta, iktisattaki toparlanmaya bağlı olarak hem işgücüne iştirak oranı artış kaydetmiş, hem de işsizlik oranları gerilemiştir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki toparlanmayla yeni iş ilanlarının arttığını ve istihdam imkanlarının iyileşmeye devam ettiğini göstermektedir.”
– “Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar emelleri doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecek”
PPK toplantı özetinde, heyetin, enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde, enflasyonu etkileyen tüm ögeler ile artan riskleri dikkate alarak, fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek doğrultusunda tüm siyaset araçlarını kararlılıkla kullanacağı vurgulandı.
Türk lirasındaki bedel kaybının gecikmeli tesirlerinin, memleketler arası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon beklentilerindeki bozulmanın enflasyon görünümünü olumsuz etkilediği belirtilen özette, şu tabirlere yer verildi:
“Kasım ayına ait takip edilen datalar, enflasyonda yakın periyottaki döviz kuru oynaklığı kaynaklı bir yükselişe işaret etmekle birlikte, para siyasetindeki kararlı duruşla bir arada bu artışın süreksiz olacağı kıymetlendirilmektedir. Bu doğrultuda şura, enflasyon görünümüne dair risklerin bertaraf edilmesi, enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması ve dezenflasyon sürecinin en kısa müddette tekrar tesisi için, net ve güçlü bir mali sıkılaştırma yapılmasına karar vermiştir. Bu çerçevede, siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 10,25’ten yüzde 15’e yükseltildi. Önümüzdeki devirde nakdî duruşun sıkılığı, enflasyonu etkileyen tüm ögeler dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar kararlılıkla sürdürülecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar maksatları doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir.”
– ” Son periyotta, para siyasetine ait oluşan olumlu beklentiler, ülke risk priminin gerilemesine katkıda bulundu”
Özette, heyetin, mali sıkılaşmaya ek olarak şeffaflığı ve öngörülebilirliği artırmak gayesiyle sade bir operasyonel çerçeve uygulanmasına ve tüm fonlamanın temel siyaset aracı olan bir hafta vadeli repo faiz oranı üzerinden yapılmasına karar verdiği anımsatıldı.
Bu doğrultuda, TCMB tarafından halihazırda bir ay vadeli klâsik metotlu repo ihaleleri ve Geç Likidite Penceresi (GLP) imkanlarıyla sağlanan fonlamanın, 20 Kasım’dan itibaren temel para siyaseti aracı olan bir hafta vadeli repo ölçü ihaleleriyle yapılacağı belirtilen özette, “Kurul, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda, mali transfer düzeneğinin aktifliğini artırmak için zarurî karşılık düzenlemesinde değişiklik muhtaçlığı olduğunu değerlendirmiştir.” tabirleri kullanıldı.
Özette, son devirde, para siyasetine ait oluşan olumlu beklentilerin, ülke risk priminin gerilemesine katkıda bulunduğu vurgulandı.
Heyetin, düşük enflasyon ortamının kalıcı olarak tesisinin, ülke risk primlerinin düşmesi, dolarizasyon eğiliminin aksine dönmesi, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla, makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkileyeceğini değerlendirdiği bildirilen özette, “Fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine muhtaçlık vardır. Açıklanacak her türlü yeni bilginin ve haberin Kurul’un geleceğe yönelik siyaset duruşunu değiştirmesine neden olabileceği ehemmiyetle vurgulanmalıdır.” değerlendirmesi yapıldı.
Memurlar
