Soru: Birinci sefer ve yine atama ne demek oluyor? Kamudan kamuya nakillerde arşiv araştırması olacak mı?
Yanıt: Anayasa Duruşması tarafından evvel 657 sayılı Kanunun 48. unsurunda nokta alan sonrasında ise 399 sayılı Kanun Kararında Kararnamede mahal alan güvenlik soruşturması yapılması mecburiliği getiren kararları iptal etmesiyle ortaya çıkan boşluğun doldurulması gayesiyle hazırlanan ve TBMM’ye sunulan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ait kanun teklifine “Güvenlik soruşturmasına ait kanun teklifi TBMM’ye sunuldu” başlıklı haberimizde, teklifle getirilmek istenen düzenlemelerin özetine ise “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması teklifi ne getiriyor” başlıklı haberimizde konum vermiştik.
Atama yöntemleri işçi mevzuatımızda isim olarak mahal almış ama açık bir tanıma taraf verilmemiştir. Lakin kanunda gösterilen pratik hali itibarıyla bir tanıma ulaşmak mümkündür.
En umumi manasıyla atama, metoduna nazaran oluşturulmuş ve gerekli olurları alınmış münhal bir takım yahut durumda, mevzuatında belirtilen koşulları taşıyan insanların tekrar mevzuatta yetkili kılınmış makamlarca görevlendirilmesidir.
657 sayılı Kanunda geçen atama formları birinci sefer atama, tekrar atama, yan değiştirme suretiyle atama, naklen atama, açıktan atama, nokta yükselmesi suretiyle atama, açıktan vekil atamadır. Kamu işçi mevzuatının temel kanunu olma yolunda emin adımlarla ilerleyen 375 sayılı KHK’da ise ek olarak müddetli atama bölge almaktadır.
Günden güne yükü azalsa da kamu istihdamı içinde en büyük yüke sahip olduğu için memuriyet statüsü bakımından tarif yapacak olursak,
Birinci sefer atama; Geçmişte hiç memuriyet hizmeti bulunmayan bir kişinin memuriyet statüsüne alınmasını,
Yine atama; Geçmişte memuriyet hizmeti bulunmakla birlikte çeşitli sebeplerle bu statüden ayrılmış yahut emekli olmuş bir kişinin tekrar memuriyet hizmetine alınmasını,
Konum değiştirme suretiyle atama; memurların birebir kurum bünyesinde birebir unvanla farklı kentlerde hizmet yapmak üzere atanmasını,
Naklen atama; Memurların hizmetinde kesinti olmaksızın tıpkı kurumda yahut kurumlar arasında tıpkı yahut farklı hizmet sınıfı, derece/unvanlarla atanmasını, 74. husus pratiğinde 657 sayılı Kanuna tabi olmayan, mülga 217 sayılı Kanun kapsamındaki kurumlarda bir takıma dayalı olarak hizmet yapan kamu hizmetlilerinin (hakim-savcı, akademik personel) memur takımlarına atanmasını,
Açıktan atama; birinci sefer yahut yine atanma ile kamuda memuriyet statüsü dışında vazife yapmış olup bu vazifelerinden ayrılanlardan memuriyete atanma hakkı verilenlerin (hakim-savcı, askeri işçi, akademik işçi, emekli) atanmasını,
Aşama yükselmesi suretiyle atama; Tıpkı kurumda birebir unvanla üst kademedeki takımlara atamayı,
Açıktan vekil atama; 657 sayılı Kanunun 86. hususu kapsamında, 657 sayılı Kanuna tabi bir takıma memuriyet dışında bir kişinin süreksiz olarak atanmasını,
söz etmektedir. Görülebileceği üzere bu tanımlamalarda bir içiçe geçme kelam mevzusudur. Hudutların tam olarak çizilmesi sıkıntı olup, pratikle tahlil üretilebilen bahislerdir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ait kanun teklifinde yukarıda tanımlamaya çalıştığımız atama metotlarından birinci kere ve yine atamaya vurgu yapılmıştır. Teklife nazaran arşiv araştırması birinci sefer yahut yine memuriyete yahut kamu vazifesine atanacaklar hakkında yapılacaktır. Arşiv araştırması umumi, güvenlik soruşturması ise kimi takım ve hizmetler için hususî bir sistem olarak benimsenmiştir. Teklife nazaran güvenlik soruşturması yapılması gerekli hizmetler için birebir vakitte arşiv araştırması da yapılacaktır. Teklifte güvenlik soruşturması; birinci kez, yine, açıktan yahut naklen atanma ayrımı yapılmaksızın sınırlı hizmetlere atanacaklar için yapılması zarurî bir tatbik olarak kurgulanmıştır. Güvenlik soruşturması yapılması gerekli görülen takım ve hizmetler için birebir vakitte arşiv araştırmasının da zorulu tutulması gerekli midir? Kanaatimizce birinci kere yahut yine atanacaklar için hem arşiv araştırması hem de güvenlik soruşturması yapılmasını gerekli görmekle birlikte, kurum içinde yahut kurumlar arasında naklen atanacak kişi için tekrar arşiv araştırması yapılmasının ek yazışma ve bürokrasiye yol açacağı için gerekli olmadığını belirtmek isteriz.
Sonuç olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına dair kanun teklifine nazaran, güvenlik soruşturması yapılması gerekli olmayan takım ve hizmetler bakımından, kamu hizmetlilerinin hizmetlerinin devamı mühletince kurum içinde ya da kurumlar arasında vazife bölgesi, unvan yahut statülerinin değişmesi sonucunu doğuran atamaların arşiv araştırması kapsamına alınmadığını değerlendirmekteyiz. Gelgelelim teklif, güvenlik soruşturması yapılması gerekli takım ve vazifeler bakımından atama yöntemi ayrımı yapmaksızın arşiv araştırması yapılmasını da farz tutmaktadır.
Memurlar
