Soru: Kurumumuzda misyon yapmakta olan memur arkadaşımız mühendislik okumakta ve mezun olabilmesi için 1 ay mecburî staj yapması gerekmektedir. Stajını çalıştığı kurumda yapmayı talep ettiği takdirde uygulanacak bir prosedür var mıdır? 1 aylık yaz stajını çalıştığı kurumda yapabilir mi?
Yanıt: 657 sayılı Kanunda Devlet memurlarının misyonlarını aksatmamaları şartıyla birebir vakitte yükseköğrenim görmelerine pürüz bir durum bulunmadığı üzere, bu durumu teşvik edici düzenlemeler bulunmaktadır. Memuriyette iken üst tahsili bitirenlerin derece kademe intibakı mezuniyet durumları dikkate alınarak tekrar yapılmaktadır.
657 sayılı Kanunun 28. hususunda, memurların, mesleksel faaliyette yahut özgür meslek icrasında bulunmak üzere ofis, ofis, muayenehane ve gibisi yerler açamayacağı, gerçek bireylere, özel hukuk hukukî şahıslarına yahut kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin rastgele bir iş yerinde yahut vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamayacakları karara bağlanmıştır. Lakin, öğrenciler için mezuniyet koşulu olarak öngörülen staj, eğitim sürecinin bir kesimi olduğundan memurlara yasaklanan bir çalışma olarak kabul edilmemelidir.
Mühendislik fakültesi öğrencilerinin mezuniyet kaidesi olarak makul müddet staj yapma mecburiliği bulunmakta olup, staja ait konular üniversitelerin eğitim, öğretim ve imtihan yönetmeliklerine dayalı olarak yürürlüğe konulan staj yönergeleri ile düzenlenmektedir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun ek 23. hususunda, “Yükseköğretim kurumlarında pratik, uygulamalı dersler ve staj; öğrencinin tercih edeceği ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile bunlara muadil özel kuruluşlarda yapılabilir.
Bu mühlet zarfında öğrenci, Yükseköğretim kurumları öğrenci disiplin kurallarına tabidir.” denilmektedir.
Staj yönergelerinde genel olarak staj yerini bulma sorumluluğu öğrenciye yüklenmiş, öğrencilerin temin edip önerdiği staj yerinin uygun olup olmadığına karar verme yetkisi ise staj komitelerine verilmiştir.
3308 sayılı Mesleksel Eğitim Kanununun 3. unsurunda staj, Yükseköğretim Kurulunca, yükseköğretim kurumlarında verilmekte olan her seviyedeki alana mahsus olarak belirlenen teorik ve uygulamalı dersler dışında, öğrencilerin öğretim programlarıyla kazandırılması öngörülen mesleksel bilgi, marifet, tavır ve davranışlarını geliştirmeleri, bölümü tanımaları, iş hayatına ahenkleri, gerçek üretim ve hizmet ortamında yetişmeleri hedefiyle işletmede yaptıkları mesleksel çalışma olarak tanımlanmıştır. Kanunun 25. hususunda staj yapan öğrencilere işyerinde çalışan işçi sayısı temel alınarak minimum fiyatın belirli oranında fiyat ödenmesi öngörülmüştür.
5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanununun 5/b unsurunda ise staj yapan öğrencilerin 4/a kapsamında sigortalı olacakları ve bunlar için iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacağı, bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanların hakkında ise ayrıyeten genel sıhhat sigortası kararları uygulanacağı tabir edilmiştir.
5510 sayılı Kanunun 87/e unsurunda yüksek tahsil sırasında staja tabi tutulan yahut işletmelerde mesleksel eğitim gören öğrenciler için tahsil gördükleri yüksek öğretim kurumu sigorta primini ödemekle yükümlü tutulmuştur. Kanunun 53. unsuruna nazaran ise, sigortalının 4. unsurun birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statüsüne birebir anda tabi olacak formda Kanun kapsamına girmesi halinde öncelikle birebir unsurun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı karara bağlanmıştır.
Görüldüğü üzere staj fiyatı ödenmesi ve stajer öğrencilerin toplumsal güvenlik bakımından 4/a kapsamında sigortalı sayılması ilgilinin Devlet memuru olduğu da düşünüldüğünde karmaşık bir durum ortaya çıkarmaktadır.
Sonuç olarak, Devlet memurlarının misyonları mühletince tahsil görmelerine bir mani bulunmaması, mezuniyet kuralı olarak stajın mecburî olması, stajın kamu kurum ve kuruluşlarında da yapılabilecek olması karşısında memurun tahsil gördüğü yükseköğretim kurumu staj kurulunun uygun bulması halinde kurumunda staj yapabileceğini, fakat aylık ödemesi yapıldığı için ayrıyeten staj fiyatı ödenemeyeceğini değerlendirmekteyiz.
Memurlar
