Soru: 5510 sayılı Kanunun 80. hususu kararı gereği bu sayılı Kanuna tabi olup 375 sayılı Kanun Kararında Kararname eki (III) sayılı Cetvel kapsamında maaş alan müfettişlerin prime temel yararına makam, vazife ve temsil tazminatı ve özel hizmet tazminatı dahil edilmektedir. Müfettişlerin prime temel yarar meblağı belirlenirken özel hizmet tazminatı fiyatı için hangi oran temel alınmalıdır?
Karşılık: Memurların emekli keseneğine temel aylık tutarları/prime temel karlarının belirlenmesinde 1 Ekim 2008 tarihi değerlidir. Bu tarihten evvel misyona başlayan memurların emekli keseneğine temel aylık meblağları gösterge aylığı, ek gösterge aylığı, taban aylığı ve kıdem aylığı ile tazminat yansıtma oranı olarak bilinen artırım, tazminat ve ödenekler ile gibisi ödemelere karşılık gelmek üzere ek göstergelerine nazaran en yüksek Devlet memuru aylığının belirli oranı dikkate alınarak belirlenmektedir. Tazminat yansıtma oranı memura ödenmekte olan özel hizmet tazminatı oranından daha yüksek yahut daha düşük olabilmektedir. Örneğin müfettişlerin özel hizmet tazminatı oranı yüzde 195, tazminat yansıtma oranı yüzde 145; merkez teşkilatı meslek uzmanlarının özel hizmet tazminatı oranı yüzde 130, tazminat yansıtma oranı yüzde 145 olarak uygulanmaktadır. Bu oran külliyen memurun ek göstege alıp almamasına yahut ek gösterge sayısına nazaran belirlenmekte olup en yüksek yüzde 255 en düşük yüzde 55 olarak uygulanmaktadır.
Birinci kez 5510 sayılı Kanunun 4. unsurunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanların durumu ise farklıdır. Bu durumdakilerin toplumsal güvenlik primine temel kar fiyatları Kanunun 80. unsurunda düzenlenmiştir. Unsur kararına nazaran, Devlet memurlarının prime temel karlarının hesabında;
1) Gösterge aylığı ve ek gösterge aylığı meblağları,
2) Memuriyet taban aylık ve kıdem aylık fiyatları,
3) Makam, temsil ve vazife tazminatları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci unsuru uyarınca (bölge, kurum, ünite, çalışma mahalli, misyonun niteliği ve gibisi kriterlere dayalı olarak asıl tazminatlara ek, ek yahut ayrıyeten ödenen tazminatlar hariç) ödenen tazminatlar (375 sayılı Kanun Kararında Kararname eki (III) sayılı Cetvelin 1 inci ve 2 nci sıralarında sayılanlar ile düzenleyici ve denetleyici kurumların emsali işçisi için, 152 nci unsurun “II- Tazminatlar” kısmının “A- Özel Hizmet Tazminatı” kısmının (ğ) bendi ile “F- Kontrol Tazminatı” kısmının (b) bendinde yer alan tazminatları temel alınmaktadır. Görüleceği üzere 1 Ekim 2008 tarihinden sonra misyona başlayanlar için mevzuatında öngörülmüş olan özel hizmet tazminatı meblağı motamot prime temel çıkara dahil edilmektedir.
Devlet memurlarına ödenen özel hizmet tazminatı oranları 657 sayılı Kanunun 152. hususu ile bu hususa dayalı olarak yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Ödenecek Artırım ve Tazminatlara Ait Kararda düzenlenmiştir. 152. unsurun “A- ÖZEL HİZMET TAZMİNATI” kısmında kamu yönetimlerinde misyon yapan müfettiş ve kontrol elemanlarının özel hizmet tazminatı oranı genel olarak yüzde 195 olarak düzenlenmiştir. Tıpkı hususun “F- KONTROL TAZMİNATI” kısmında ise kontrol elemanlarından KİT’lerde vazife yapanlara yüzde 10, başkalarına ise yüzde 30 oranında kontrol tazminatı ödeneceği karara bağlanmıştır.
Kontrol elemanlarının özel hizmet tazminatı ve kontrol tazminatı oranları üstte yer verdiğimiz üzere belirlenmiş olmakla birlikte bu çalışanın aylıkları 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 10. unsuru kapsamında anılan KHK’ye ekli III sayılı cetvelin birinci ve ikinci sırasında yer alan fiyat göstergesi ve tazminat göstergesi temel alınarak belirlendiği için özel hizmet tazminatı ve kontrol tazminatı meblağları maaşlara dahil edilmemektedir. Lakin prime temel yararların belirlenmesinde 5510 sayılı Kanunun 80. hususu gereği kelam konusu tazminatlar dikkate alınmaktadır. Tazminat oranları ise unvanlarının karşılığı olan ve üstte yer verilen oranlar yerine (ğ) bendinde yer alan merkez teşkilatı uzmanları için belirlenen yüzde 130 özel hizmet tazminatı ile yüzde 20 kontrol tazminatı olarak uygulanmaktadır.
Müfettişlerin prime temel karlarının belirlenmesinde unvanlarının karşılığı olan tazminat oranları yerine merkez teşkilatı meslek uzmanları için belirlenen oranların temel alınması 666 sayılı KHK ile getirilen düzenlemeye dayanmaktadır. 666 sayılı KHK ile müfettiş ve merkez teşkilatı meslek uzman maaşları ile ek gösterge ve makam tazminatı göstergeleri eşitlenmiş olup bu eşitliğin emekli aylıkları bakımından da sağlanabilmesi için her iki unvanın prime temel yararlarının eşit olması sağlanmıştır. Diğer bir tabirle müfettişlerin özel hizmet tazminatı oranı 657 sayılı Kanunda yüzde 195 olarak belirlenmesine karşın prime temel yararlar hesaplanırken bu oran yüzde 130, kontrol tazminatı ise yüzde 30 yerine yüzde 20 olarak hesaplanmaktadır.
Emeklilik hakları bakımından 5434 sayılı Kanunda her iki unvan için sağlanan hakların eşit olduğu ve tıpkı eşitliğin emeklilik hakları 5510 sayılı Kanuna tabi olanlar için de devam ettirilmesi amaçlandığı için birinci bakışta müfettişler aleyhine üzere gözüken bu düzenlemenin yerinde bir uygulama olduğunu değerlendirmekteyiz.
Memurlar
