Kimi hukuksal düzenlemeler kişisel mağdur yaratır, kimileri ise o denli çok mağdur yaratır ki, toplumsal meseleye dönüşürler. Yasal düzenleme yapılırken öngörülemeyen durumlar ortaya çıkabilir. Ya da, yasa koyucunun tercih ettiği yasal tahlil seçeneğinin beklenmeyen sonuçları olur.
Prof. Dr. Erol Ulusoy’un yazısı:
Dünyada hiçbir ülke eksiksiz yasa çıkaramaz. Her yasanın o yahut bu sebeple mutlu edemediği şahıslar olacaktır. Bu değerli değildir, kıymetli olan yasanın toplumsal ve kişisel adalet ve hakkaniyet hislerine, hukukun üniversal kurallarına karşıtlık oluşturup oluşturmadığıdır. Okuyucularımdan da gelen ağır ‘hukuksal feryat’lar üzerine acil tahlil bekleyen üç hususa yer vereceğim.
1 – VUK 359 ISLAHATI YOLDA
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda Vergi Adap Kanunu’nun 359’uncu hususunun yarattığı mağduriyetin giderileceği öngörülmüştü. VUK 359 mağduriyetinin sebeplerinden birisi, husus metninde netlik bulunmaması, başkası ise Yargıtay’ın yorumu.
Bu iki sebepten ötürü ekonomik bir suça 40 yıla kadar mahpus cezası verilebiliyor. Ortalama ömrün yarısı. Cezaların hatalıyı ‘ıslah’ edici işlevi ortadan kalkar, ‘imha edici’ olur. Üç yıl boyunca naylon fatura düzenleyip kullandığı için 18 yıla kadar mahpus cezası verilen bir kimsenden geriye ‘ıslah edilecek’ bir ömür kalır mı?
VUK 359 a – 2’de, naylon faturayı ‘düzenleyenler yahut kullananlar’ denildiğinden, buradaki ‘veya’ bağlacı naylon faturayı ‘düzenlemeyi’ başka ‘kullanmayı’ başka iki hata olarak kabul edip, naylon faturayı düzenlediği için 3 yıl, kullandığı için de bir üç yıl daha olmak üzere toplam 6 yıla kadar mahpus cezası veriliyor. Halbuki gerçeğe karşıt bir naylon fatura düzenleyip kullanma ile meydana gelen vergi kaybı değişmez.
Vergiye temel dokümanlarda gerçeğe terslik olgusu olarak sahtecilik, hedef değil, araçtır. Olması gereken, VUK 359 a – 2’deki ‘düzenleyenler yahut kullananlar’ ibaresi yerine, ‘kendi yahut diğerinin düzenlediği gerçeğe muhalif belgeyi bilerek kullananlar’ ibaresinin eklenmesi. Böylelikle ‘naylon fatura’ kabahatinden cürmün temel ögesinin ‘sahte olduğunu bilerek kullanma’ olduğu vurgulanmış olur.
Sorunun yasal tahlili için hazırlanan ve düzmece fatura düzenlemeyi zincirleme kabahat ile ilgili TCK md 43 kararlarındaki şartlar varsa tek bir hata hareketi olarak kabul edip bir kez cezalandırmayı öngören taslak Adalet Bakanlığı’na sunuldu. Lakin VUK 359’un direkt tarafı olan Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bir hızlandırma gerekiyor.
Aslında Yargıtay Ceza Genel Heyeti da VUK 359 hakkındaki her mali yılı başka bir kabahat kabul eden yorumla hakkındaki bir dava belgesini görüşmeyi gündeme almıştı. Yasal düzeltme geleceği ümidiyle o da beklemede.
Elbette öncelik vergi borçlarında yine yapılandırma düzenlemesine verilmiş olabilir. Ancak mahpusta ve mahpus tehdidi altında bulunan binlerce VUK 359 mağdurunun özgürlükleriyle ilgili bir düzenleme de öncelik ve aciliyet oluşturuyor. Meclis tatile girmeden VUK 359 mahpusları mahpustan çıkar mı!
2 – SÜRESİZ NAFAKADA ISLAHAT TALEPLERİ ARTIYOR
Sorun şöyle; Türk Uygar Kanunu’nun 175’inci hususu, boşanma ile yoksulluğa düşecek olan taraf, başka taraftan mali gücü oranında ‘süresiz olarak nafaka isteyebilir’ diyor. 1988 yılından evvel en fazla 1 yıl müddetle istenebiliyordu.
Yoksulluk nafakasının 1 yıl süreliden süresize çevrildiği 1988 yılından beri bayanlarımızın hangi problemleri bu yolla çözüldü, bilimsel ve kontrole elverişli bir çalışma yok. Ancak şundan eminim, bayanlarımızın meselelerinin tahlili, boşandıkları eşlerinden alacakları nafakanın süresiz olmasında değil. Yoksulluk nafakasının süresiz olması, daha çok bir intikam, bedel ödetme aracı üzere kullanılıyor.
Yoksulluk nafakasının borcunun ömür uzunluğu sürmesi, kişinin ekonomik özgürlüğünü kısıtladığında kuşku yok. O artık ömrü boyunca ekonomik ve mali geleceğini hesaplarken, çocuklarına değil, yollarını ayırdığı şahsa ödeyeceği nafakayı da hesaplamak zorunda. Süresiz nafaka denildiğine nazaran, süresiz nafaka borçlusunun eli ayağı tutmasa, kendisi nafakaya muhtaç hale gelse bile!
Evlilik ne kadar kısa sürerse sürsün, nafaka ömür uzunluğu ödeniyor. Bir ay evli kal, ömür uzunluğu nafaka öde! Bir aylık evliliğin bedelini ömür uzunluğu mali yük olarak çekmek, ne hakkaniyete sığar ne de adalete.
İnsan kendi evladına, ana babasına karşı bile ömür uzunluğu nafaka yükümlülüğü altına girmiyor. Hata ve cezaların dahi zamanaşımı var, özel hukuktan doğan bütün borçların zamanaşımı var, lakin nafaka süresiz! Bir bakıma toplumsal devlet unsurunun sorumluluğu eşlerin üzerine bırakılıyor. Boşanan eşlerin nafaka yolu ile mali bağımlılıkları devam ettirilerek, herkesin kendi yoluna gitmesi engelleniyor.
Boşanan eşleri süresiz nafaka ile ömür uzunluğu birbirine bağlamak ne kadar doğrudur. Direkt yahut dolaylı etkilenen 2 milyon kişi olduğu söyleniyor. Toplumsal sorumluluğu devlet üstlenerek süresiz nafaka problemini da Meclis tatile girmeden, herkes için kabul edilebilir adil ve hakkaniyetli acil bir tahlil bekliyor.
3 – ACİL KARŞILIKSIZ ÇEK ISLAHATI
Karşılıksız çekten ötürü mahpus cezası almış yahut mahpus cezası tehdidi altında binlerce esnaf var. Pandemi periyodunda mahpus cezalarının infazının durdurulması bir bakıma süreksiz tahlil oldu. Kesin tahlil umudu bitmedi. Bir kimse yalnızca borçlu diye hatalı kabul edilmemeli.
Kamu kuruluşlarına yahut özel bireylere borcunu ödeyemeyen milyonlarca kişi var. Bunlardan yalnızca çeklerini ödeyemeyenleri hatalı saymak, kendi eşitsizliğini ve çelişkisini içeriyor. Devlet vergi borcunu ödemeyeni mahpusa atmıyor, ödenmeyen borçların faizini ve ceza artırımını silip yine yapılandırıyor, ancak ‘çek’ini ödeyemeyen mahpusa atılıyor.
– Vergi borcun var, ödeyemedin, hatalı değilsin! – Senedin var, ödeyemedin, hatası değilsin! – Milyonlarca banka kredi borcunu ödemedin, hatalı değilsin! – 10 bin TL fiyatındaki bir ‘çek’in karşılıksız çıktı, suçlusun!
Konkordato ilan edenden alacağını alsaydı, çeki karşılıksız çıkmayacaktı, o hatalı, konkordato ilan edip çekini ödemeyen değil!
Karşılıksız çeke verilen mahpus cezasının ‘ıslah’ gayesi gütmediği, çek keşide edeni ödemeye zorlama hedefi taşıdığı açık. Ödeyebilecek gücü olan zati bulup buluşturup ödüyor, ödeyemeyen de mahpus cezası alıyor, ailesi ve çalışanları da mağdur oluyor. Yüz binlerce esnaf, Meclis’in tatile girmeden karşılıksız çeki cürüm olmaktan çıkarmasını bekliyor.
FERAHLAMA GETİRECEK
Herkesin kabul ettiği bir üniversal hukuk kuralı var; ekonomik kabahatlere ekonomik ceza! Buna karşın mahpus cezası verilen ekonomik kabahatlerin başında karşılıksız çek ve vergi kaçakçılığı var. Benim görüşüm karşılıksız çekin cürüm olmaktan çıkarılması olsa da, şimdilik, acil beklenti, karşılıksız çek kabahatine verilen hem isimli para cezaları, hem de mahpus cezaları bakımından bir af çıkarılması.
VUK 359 mağdurları da unutulmamalı. Böylelikle VUK 359 değişse bile, mahpus cezası alanların mahkemeleri ve Yargıtay’ı meşgul etmelerinin de önüne geçilir. Ekonomik cürümlere getirilecek bir af, toplumsal bir reaksiyondan fazla ferahlama getirecektir.
Milliyet
